Περί τουρκικών τοπωνυμίων στο Ρέθυμνο και όχι μόνο

Τα τελευταία χρόνια είναι σε εξέλιξη ένας διάλογος μεταξύ πολιτών του Ρεθύμνου, για το αν θα πρέπει να αλλάξουν τα τουρκικά τοπωνύμια που είναι αποτέλεσμα βάρβαρης και καταστροφικής κατοχής του τόπου από τις τουρκικές ορδές, τις οποίες εξεδίωξαν οι Κρήτες από τη λεβεντογέννα Κρήτη, αφού επαναστάτησαν εναντίον του κατακτητή αλεπάληλλες φορές, χύνοντας ποταμούς αίματος.

Αναδημοσιεύουμε σχετική επιστολή του στρατηγού ε.α. Σαμψών Νικόλαου, που δημοσιεύθηκε στα Ρεθεμνιώτικα Νέα:

Τουρκικών τοπωνύμιων συνέχεια...

Του Νικ. Σαμψών*

  Με έκπληξη διαπίστωσα ότι ο κ. Κ. Παπαδάκης επανέφερε το θέμα των τουρκικών τοπωνυμίων με αφορμή την απάντησή του στο άρθρο του Δρ. Ελευθερίου Σκανδάλη για την προέλευση του ονόματος Ατσιπόπουλο («Ρεθεμνιώτικα Νέα», 15 Ιανουαρίου 2014). Φαίνεται ότι η σιωπή μου στην αρχική αντίδρασή του («Κρητική Επιθεώρηση», 7 Οκτ. 2004 και 5 Νοε. 2004) δεν ήταν τότε η καλύτερη επιλογή και γι' αυτό αναγκάζομαι να επανέλθω και να εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους έκανα την πρότασή μου.

  Διευκρινίζω ότι το θέμα που έθεσα στην «Κρητική Επιθεώρηση» της 1^ης Οκτωβρίου 2004 αφορούσε μόνο τα τουρκικά τοπωνύμια, τα οποία θεωρώ ότι αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία, που για λόγους αμοιβαιότητος και όχι μόνο, πρέπει να αντιμετωπισθούν με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίσθηκαν τα Ελληνικά τοπωνύμια από τους Τούρκους στην Μικρά Ασία.

  Είναι γνωστό ότι από τους τουρκικούς χάρτες έχουν εξαφανισθεί σχεδόν όλα τα Ελληνικά τοπωνύμια και οι ονομασίες πόλεων και χωριών της Μικράς Ασίας και των κατεχομένων εδαφών της Κύπρου, ενώ πολλά νησιά μας και πόλεις της Θράκης εμφανίζονται με τουρκικές ονομασίες όπως SAKIZ (Χίος), SISAM (Σάμος), ISTANKÖY (Κως), DEDEAĞAÇ (Αλεξανδρούπολη), FAREÇIK (Φέρρες), GÜMÜLCINE (Κομοτινή) κ.λπ. Και δεν πρέπει βέβαια να μας διαφεύγει ότι οι επιλογές αυτές των γειτόνων μας συνδέονται με τις επεκτατικές τους βλέψεις στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο.

  Δυσκολεύομαι να κατανοήσω την εμμονή του κ. Κ. Παπαδάκη στο «να διαφυλάξουμε τα τοπωνύμια ως κόρη οφθαλμού μαζί και αυτά τα τούρκικα ως έχουν» με την δικαιολογία ότι έτσι διαφυλάσσουμε την ιστορία, που συνδέεται με κάθε τοπωνύμιο. Όμως παραγνωρίζει το γεγονός ότι διατηρώντας τα τουρκικά τοπωνύμια παρέχουμε ερείσματα στους γειτόνους μας να έχουν διεκδικήσεις σε βάρος της χώρας μας και δείχνουμε αδικαιολόγητη ανεκτικότητα, στην πολιτική τους να εξαφανίσουν κάθε τι Ελληνικό στην επικράτειά τους με αλλαγές τοπωνυμίων, γκρέμισμα και καταστροφή Ελληνικών μνημείων και μετατροπή Χριστιανικών εκκλησιών σε αποθήκες και τζαμιά.

  Τα τουρκικά τοπωνύμια υπήρξαν αποτέλεσμα βίαιης και βάρβαρης κατάληψης και κατοχής της χώρας μας από τους Οθωμανούς, η οποία τερματίσθηκε ύστερα από μακροχρόνιους και αιματηρούς αγώνες των Ελλήνων. Από την στιγμή που ο ρους της ιστορίας έχει αλλάξει παραπάνω από ένα αιώνα, το να διατηρούμε με πείσμα αυτά τα τοπωνύμια αποτελεί στην ουσία αλλοίωση και βιασμό της ίδιας της ιστορίας, η οποία έστειλε τους Τούρκους εκεί απ' όπου ήλθαν. Πέρα απ' αυτό η συγκεκριμένη άποψη με αντικειμενικούς όρους είναι συντηρητική και οπισθοδρομική, αφού αντιστέκεται στην εξέλιξη της ιστορίας.

Θεωρώ απαράδεκτους τους χαρακτηρισμούς του κ. Κ. Παπαδάκη που αφορούν στην αλλαγή των τουρκικών τοπωνυμίων όπως«ατυχής λύση», «άσχετοι κοινοτικοί άρχοντες», «τα τουρκικά τοπωνύμια ενοχλούν ορισμένους ρατσιστικά» και «οι προτάσεις για αλλαγή των τουρκικών τοπωνυμίων γίνεται απερίσκεπτα από ορισμένους».

  Οι προτάσεις που έκανα απευθύνονταν στις αρμόδιες Αρχές, γιατί πιστεύω ότι μόνο αυτές σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες έχουν δικαίωμα να πάρουν αποφάσεις πάνω σ' ένα τόσο σοβαρό θέμα. Το έργο των «ειδικών» περιορίζεται στο να υλοποιήσουν αυτές τις αποφάσεις.

  Ελπίζω ο κ. Κ. Παπαδάκης να γνωρίζει ότι πριν από αρκετά χρόνια στην Βόρειο Ελλάδα άλλαξαν όλα τα τούρκικα και σλάβικα τοπωνύμια και εκδόθηκαν από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού νέοι στρατιωτικοί χάρτες που δεν εμφανίζουν πλέον ονομασίες όπως ΔΕΜΙΡ ΚΑΠΟΥ, ΚΙΡΛΙ ΔΕΡΒΕΝ, ΚΑΡΑΤΑΣ, ΚΟΥΡΟΥ ΝΤΕΡΕ, ΜΠΑΪΡΑΜ ΤΕΠΕ, ΚΙΖΙΛ ΙΡΜΑΚ κ.λπ. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε λάθος αυτή την ενέργεια και τους υπευθύνους του υπουργείου Άμυνας άσχετους και ρατσιστές;

  Αλλαγές τοπωνυμίων έχουν γίνει επίσης και σε άλλες περιοχές. Ενδεικτικά αναφέρω τον Πειραιά όπου το Τουρκολίμανο έγινε Μικρολίμανο και το Πασαλιμάνι λιμάνι της Ζέας. Επίσης στην Αθήνα τα Τουρκοβούνια μετονομάσθηκαν Αττικό Άλσος. Ακόμη και στα όρια του νομού Ρεθύμνου με το νομό Ηρακλείου το χωριό Γενί Γκαβέ έχει μετονομαστεί σε Δροσιά.

  Είμαι βέβαιος ότι μια μέρα όλα τα τουρκικά τοπωνύμια θα εξαφανισθούν από την Κρήτη γιατί θα το απαιτήσουν από τις Αρχές οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες, όταν θα κατανοήσουν τις εθνικές προεκτάσεις του θέματος. Μέχρι τότε όλοι όσοι συμφωνούν με την διατήρησή τους, θα μπορούν να ονομάζουν Τούρκικο το 1^ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου, να διασκεδάζουν στον Κήπο του Αλή Βαφή πίνοντας κρασί από το αμπέλι του Μπραϊμάκη, να πίνουν καφέ στις καφετέριες του Γκιουλούμπαση και να απολαμβάνουν τη φύση στου Αλμπάνη το Μετόχι.

  Σ' αυτούς δεν περιλαμβάνεται ο διακεκριμένος λογοτέχνης και συγγραφέας κ. Δημήτρης Αετουδάκης, ο οποίος έχει εκθέσει τους δικούς του λόγους για την κατάργηση των τουρκικών τοπωνυμίων. («Κρητική Επιθεώρηση» 19 Νοεμβρίου 2004).

Τέλος πιστεύω ότι ο Αντισθένης και ο Πλάτων τους οποίους επικαλείται ο κ. Κ. Παπαδάκης για να στηρίξει τις απόψεις του, αν ζούσαν σήμερα και είχαν γνωρίσει την τουρκική βαρβαρότητα και τις επεκτατικές βλέψεις τους κατά της χώρας μας, θα συμφωνούσαν ότι πρέπει να εξαφανισθούν όλα τα τουρκικά τοπωνύμια.

  Σέβομαι την προσωπικότητα και αναγνωρίζω το αξιόλογο έργο του κ. Κ. Παπαδάκη, δεν συμφωνώ όμως με την θέση του για τα τουρκικά τοπωνύμια.

*O Νικ. Σαμψών είναι Αντιστράτηγος ε.α.