Το τέμενος δεν λύνει το πρόβλημα

Τα βίαια επεισόδια μίας μικρής ομάδας Μουσουλμάνων στο κέντρο της Αθήνας και η “αντεκδίκηση” μέσω του εμπρησμού ενός άτυπου χώρου προσευχής Μουσουλμάνων, έφερε στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που συνδέεται με τη μετανάστευση. Τα τελευταία 15 έτη λόγω της ελεύσεως μεγάλου αριθμού αλλόθρησκων μεταναστών έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν ατύπως σε όλη τη χώρα (κυρίως στην Αττική) περισσότεροι από ογδόντα χώροι προσευχής διαφόρων θρησκειών. Τη συντριπτική πλειοψηφία αποτελούν οι, άνω των εξήντα, χώροι προσευχής των Μουσουλμάνων. Εκτός από τους Μουσουλμάνους, άτυποι χώροι προσευχής έχουν δημιουργηθεί από Ινδουιστές, Βουδιστές και Βραχμάνους.
Οι άτυποι χώροι προσευχής είναι διάσπαρτοι σε συνοικίες της Αθήνας σε χώρους συνήθως ακατάλληλους και επικίνδυνους από πλευράς ασφαλείας (π.χ. διαμερίσματα πολυκατοικιών σε ορόφους). Η συνάθροιση πιστών σε εορτές και αργίες εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους σε περίπτωση ατυχήματος. Η αστυνομία γνωρίζει αυτούς τους χώρους, αλλά αποφεύγει να παρέμβει για να μη δημιουργηθούν αντιδράσεις.
Το καθεστώς ημιπαρανομίας που υπάρχει, επιτρέπει τη δράση ακραίων κύκλων του Ισλάμ που έχουν ήδη εισχωρήσει και διδάσκουν σε ελάχιστους, προς το παρόν, χώρους προσευχής. Οι περισσότεροι ισλαμικοί χώροι προσευχής έχουν συνδεθεί μεταξύ τους σε ένα άτυπο δίκτυο που έχει σχέση με τη Συνομοσπονδία Ισλαμικών Οργανώσεων Ευρώπης η οποία επηρεάζεται από τους “Αδελφούς Μουσουλμάνους”.
Η ανέγερση του ισλαμικού τεμένους δεν πρόκειται να οδηγήσει σε διακοπή της λειτουργίας των υπαρχόντων χώρων προσευχής. Οι δεκάδες χιλιάδες Μουσουλμάνοι δεν πρόκειται να πηγαίνουν κάθε Παρασκευή στο Βοτανικό, όπου θα βρίσκεται το τέμενος. Θα εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τους άτυπους χώρους που βρίσκονται εντός πολυπληθών γειτονιών μεταναστών και εξυπηρετούν καθημερινές ανάγκες. Επιπλέον, η δημιουργία ισλαμικού τεμένους προφανώς δεν λύνει το πρόβλημα των χώρων προσευχής των άλλων θρησκειών.
Η πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει άμεσα το ζήτημα με αλλαγή του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου για τους χώρους προσευχής που χρονολογείται από το 1938. Η γκρίζα πραγματικότητα των άτυπων χώρων προσευχής θα πρέπει να ξεφύγει από το καθεστώς ημιπαρανομίας και να νομιμοποιηθεί (ως ευκτήριοι οίκοι) για να μπορέσει και να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Γνώμονας είναι ο σεβασμός της θρησκευτικής ελευθερίας με βάση το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με αυτά τα δεδομένα η ρύθμιση θα πρέπει να βασίζεται στους ακόλουθους άξονες:
1. Επιβολή κανόνων δημοσιότητας προς όφελος της δημοσίας τάξεως και ασφάλειας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χώρος προσευχής θα πρέπει να εκπροσωπείται από ένα φυσικό πρόσωπο που θα είναι υπεύθυνο έναντι του κράτους και παράλληλα συνομιλητής για τυχόν προβλήματα της συγκεκριμένης θρησκευτικής ομάδας.
2. Οικονομική διαφάνεια του κάθε χώρου προσευχής που θα επιτρέπει τον έλεγχο τυχόν χρηματοδοτήσεων από παράνομες οργανώσεις
3. Διασφάλιση της ασφάλειας των χώρων που χρησιμοποιούν οι πιστοί με άδεια πολεοδομίας που πρέπει να καλύπτει τις προϋποθέσεις για χώρους συναθροίσεως κοινού. Με αυτόν τον τρόπο όλοι οι επικίνδυνοι για την ασφάλεια των πιστών χώροι προσευχής θα κλείσουν.
4. Διάρκεια και ύπαρξη συγκροτημένου δόγματος για να αντιμετωπισθούν ομάδες που δεν μπορούν να θεωρηθούν ως “γνωστή θρησκεία” (π.χ. Δωδεκαθεϊστές).
5. Αποκλεισμός θρησκευτικών ομάδων που ακολουθούν μισαλλόδοξες πρακτικές.
Η εύλογη ανησυχία είναι ότι με μία τέτοια ρύμιση μπορεί να καταλήξουμε σε μία κατάσταση όπου κάθε γειτονία θα έχει το τζαμί της. Δυστυχώς, αυτή είναι η κατάσταση που υπάρχει σήμερα στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας αλλά και σε συνοικίες όπως ο Νέος Κόσμος, τα Πατήσια, η Κυψέλη, το Μεταξουργείο, η Καλλιθέα, ο Ταύρος κ.λ.π. Είναι απαραίτητο να προλάβουμε να ελέγξουμε την κατάσταση πριν βιώσουμε και άλλα επεισόδια σαν αυτά των τελευταίων ημερών.
Τέλος, φόβοι πως θα γεμίσει η Ελλάδα από “Μάρτυρες του Ιεχωβά”, που εκφράζονται από κάποιους εκλησιαστικούς κύκλους, δεν σχετίζονται με την ζώσα πραγματικότητα. Μετά από αλλεπάλληλες καταδίκες της Ελλάδος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα με διάφορες μορφές περίπου 330 ευκτήριοι οίκοι για τους “Μάρτυρες του Ιεχωβά”. Ο αριθμός των “Μαρτύρων του Ιεχωβά” έχει μείνει στάσιμος εδώ και χρόνια. Ο αριθμός των άλλων θρησκευτικών ομάδων και ιδίως των Μουσουλμάνων είναι που έχει αυξηθεί. Οι άτυποι χώροι προσευχής που υπάρχουν πλέον σε κάθε γειτονιά και λειτουργούν υπό καθεστώς ανοχής (όπως πολλά πράγματα σε αυτή τη χώρα), εκτός από θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνιστούν άμεσο κίνδυνο για την εθνική ασφαλεία.

Άγγελος Μ. Συρίγος
Δικηγόρος-Επίκ. Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής
Πάντειο Πανεπιστήμιο (τ. Ειδικός γραμματέας Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων)