Η Ημισέληνος επελαύνει στα Βαλκάνια

Εμφανίζεται ως εγγυήτρια της σταθερότητας σε Βοσνία και Κόσοβο και κλείνει συμφωνίες για μεγάλα έργα σε Αλβανία και Σκόπια
Του Σταυρου Tζιμα

Εναν αιώνα μετά τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η Τουρκία επιστρέφει στην κεντρική πολιτική και οικονομική σκηνή των Βαλκανίων, εκτοπίζοντας την αναιμική, ούτως ή άλλως, τα τελευταία χρόνια ελληνική παρουσία και επιρροή.

Δραστηριοποιείται με επιτυχία σε ρόλο μεσολαβητή σε «καυτές ζώνες», όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο και το Σαντζάκ, όπου εμφανίζεται ως «κηδεμόνας» στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και ταυτόχρονα επελαύνει επιχειρηματικά, διεκδικώντας αποτελεσματικά την κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής ακόμη και σε χώρες όχι ιδιαίτερα φιλικές μέχρι πρότινος, όπως η Σερβία.

Το μεγάλο παιγνίδι της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στα Βαλκάνια, εξελίσσεται με επίκεντρο τη Βοσνία, την πλέον ασταθή περιοχή των Βαλκανίων. Εκεί, Σέρβοι και μουσουλμάνοι, δεκαπέντε χρόνια μετά τη συμφωνία τού Ντέιτον με την οποία τερματίστηκε ο αιματηρός εμφύλιος, αδυνατούν να συμβιώσουν αρμονικά και το εύθραυστο κράτος-μόρφωμα απειλείται με κατάρρευση. Καθώς οι δύο συνιστώσες δεν δείχνουν διατεθειμένες να συζητήσουν για την εξεύρεση λύσης, τον ρόλο αυτό έχουν αναλάβει για λογαριασμό των Σερβοβόσνιων το Βελιγράδι και των μουσουλμάνων η Αγκυρα, που έρχονται όλο και πιο κοντά.

Ο δυτικός παράγοντας ευνοεί και ενισχύει την τουρκική παρουσία και διαμεσολάβηση, αφενός για να υπάρξει προσέγγιση Σέρβων και μουσουλμάνων και αφετέρου για να απωθηθεί η επιρροή του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας που παραμένει ισχυρή στο μουσουλμανικό στοιχείο από την εποχή του εμφυλίου πολέμου.

Δεν θα ήταν υπερβολικό να υποστηριχθεί ότι την εξωτερική πολιτική της Βοσνίας ασκεί σήμερα η Αγκυρα. H τελευταία εμφανίζεται ως εγγυήτρια της σταθερότητας. Eίναι χαρακτηριστικό ότι η Τουρκία πρόκειται να συμμετάσχει μαζί με τη Σερβία, την Ε.Ε., την Κροατία, και τις δύο συνιστώσες της Βοσνίας, στη διάσκεψη για το Βοσνιακό, που θα γίνει τον Ιούνιο στο Σεράγεβο. Η διάσκεψη θεωρείται το νέο Ντέιτον, αφού αναμένεται να συμφωνηθεί μια νέα μορφή συνύπαρξης των εθνοτήτων με ισχυρότερη κεντρική εξουσία.

Το Βελιγράδι, θεωρητικά ιστορικός εχθρός της Τουρκίας, όχι μόνο αποδέχεται τον ρόλο της σε ευαίσθητες για το σερβικό έθνος περιοχές αλλά την έχει αναδείξει, όπως δήλωσε πρόσφατα ο ΥΠΕΞ Βουκ Γέρεμιτς, στον «στρατηγικό εταίρο της Σερβίας στην περιοχή».

Μάλιστα εκτός από τη Βοσνία, η σερβική πλευρά κρίνει επιθυμητή τη δραστηριοποίηση της Αγκυρας και στον μουσουλμανικό θύλακο του Σαντζάκ, προκειμένου να τεθούν σε νέα βάση οι παραδοσιακά όχι καλές σχέσεις των κατοίκων με την ηγεσία του Βελιγραδίου. Οι πόρτες έχουν ανοίξει διάπλατα και στο οικονομικό πεδίο, όπου το μεγάλο βήμα έγινε με τη συμπαραγωγή λεωφορείων και φορτηγών αυτοκινήτων σε σερβικά εργοστάσια, ενώ οι Τούρκοι διεκδικούν την αγορά της κρατικής αεροπορική εταιρείας Jat.

Η Τουρκία δεν έπαιξε στο βαλκανικό παιγνίδι την περίοδο της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβίας και του ανατολικού μπλοκ στη νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς είχε στρέψει, με όχι ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα, το ενδιαφέρον της στις χώρες της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου, αλλά και εξαιτίας εγγενών αδυναμιών.

Τώρα, καθώς η οικονομία της ανέκαμψε και υλοποιώντας τη στρατηγική του βάθους που εγκαινίασε ο υπ. Εξωτερικών Νταβούτογλου επιστρέφει δυναμικά στα Βαλκάνια, αυτή τη φορά όχι ως κατακτητής αλλά ως εγγυητής της σταθερότητας σε ευαίσθητες περιοχές και ως οικονομικός παίκτης.

Στο Κόσοβο, εκτός από μέγας επενδυτής, με εταιρείες της να χτίζουν τεράστια οικοδομικά συγκροτήματα και να έχουν αναλάβει να κατασκευάσουν τον αυτοκινητόδρομο που θα συνδέσει τα σύνορα με την Αλβανία και τη Σερβία, διεξάγει συστηματική εκστρατεία για την αναγνώρισή του παγκοσμίως και κυρίως στις χώρες της ισλαμικής διάσκεψης.

Στα Σκόπια ανέλαβε την επέκταση του αεροδρομίου και εγγυάται, όπως δηλώνει, τη νέα ονομασία του, δηλαδή «Μέγας Αλέξανδρος», την κατασκευή νέου αεροδρομίου στην Αχρίδα, φτιάχνει ιερατικές σχολές και βεβαίως αποτελεί ένθερμο υποστηρικτή της εισόδου στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. με τη συνταγματική ονομασία.

Στην Αλβανία ελέγχει τη στρατηγικής σημασίας ναυτική βάση στον Αυλώνα, την οποία έχει αναλάβει να εκσυγχρονίσει, κατασκεύασε τον περιβόητο «δρόμο του έθνους» από το Δυρράχιο προς το Κόσοβο και εκπροσωπεί διπλωματικά τα Τίρανα, σε όσες χώρες του πλανήτη δεν έχει η χώρα πρεσβείες και είναι αρκετές.

Η Τουρκία δεν φοβίζει πλέον τους Βαλκάνιους. Η παραδοσιακή καχυποψία έσβησε με το πέρασμα του χρόνου και οι εξ Ανατολών γείτονες καταφθάνουν προσφέροντας εγγυήσεις για σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη. Σημαντικοί ανταγωνιστές επ’ αυτού, εξάλλου, δεν υπάρχουν, αφού η Ελλάδα αποδείχθηκε τελικά λίγη για να επωμισθεί το βαρύ φορτίο του ισχυρού παίκτη στη βαλκανική σκακιέρα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ