Είναι αληθινή η σύγκρουση ΗΠΑ & Ισραήλ;

ΤOY ΙΣΜΑΤ ΣΑΜΠΡΙ *
Στα θέματα ασφάλειας οι Ισραηλινοί αναλυτές θεωρούν πως χωρίς τη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ δεν θα υπήρχε το Ισραήλ σήμερα.

Διχάζονται τελευταία οι απόψεις πολλών αναλυτών, δημοσιογράφων και ειδικών, εάν η σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ είναι πραγματική ή μήπως πρόκειται για θέατρο. Έχει σημασία να γνωρίζει κάποιος πως αυτή η σχέση έχει ένα ιστορικό βάθος, αλλά και μια ιδιαιτερότητα, δηλαδή:

•Αισθάνονται και οι δύο πως έχουν ομοιότητα στη δημιουργία των κρατών τους, καθότι στηρίχτηκαν στους ξένους άποικους σε βάρος των γηγενών πληθυσμών και των δύο χωρών.
•Υπάρχει ένα θρησκευτικό – πολιτισμικό στοιχείο που τους ενώνει, όπως είναι ένα μεγάλο ρεύμα νεοχριστιανικό στην αμερικανική κοινωνία που πιστεύει πως η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ σηματοδοτεί τη Δευτέρα Παρουσία, ταυτίζοντας τη θρησκευτική τους πίστη με το σιωνισμό.
•Θεωρούν πως το Ισραήλ ανήκει στη δυτικοευρωπαϊκή κουλτούρα και αποτελεί την όαση της δυτικής Δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή.

Αυτοί οι λόγοι όμως δεν θα μπορούσαν ποτέ φυσικά από μόνοι τους να δικαιολογήσουν τη στρατηγική συμμαχία ανάμεσα στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ μπορεί να ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ, αλλά, παράλληλα, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960, δεν είχαν προσκαλέσει Ισραηλινό πρόεδρο ή πρωθυπουργό στον Λευκό Οίκο, διότι ήθελαν να δείχνουν πως επιθυμούν να κρατήσουν ισορροπίες ανάμεσα στις σχέσεις τους με το Ισραήλ και τον αραβικό κόσμο .

Η ιστορική στροφή στις σχέσεις των δύο χωρών συντελέστηκε ραγδαία μετά τον Πόλεμο του 1967 –τον «Πόλεμο των Έξι Ημερών»–, με την κατάληψη των Υψωμάτων του Γκολάν της Συρίας, της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη, της Γάζας και της Ερήμου του Σινά μέχρι τη Διώρυγα του Σουέζ, που σήμανε την ήττα της σοβιετικής στρατηγικής και τη μείωση της στρατιωτικής επιρροής της στη Μεσόγειο.

Υπερδύναμη στη Μέση Ανατολή
Τούτο αυτομάτως κατέστησε το Ισραήλ υπερδύναμη της Μέσης Ανατολής με ό,τι αυτό συνεπάγεται, με οικονομική και στρατιωτική στήριξη και με οπλισμό που ούτε οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ διέθεταν. Κι έτσι κατάφερε το Ισραήλ να αναπτύξει σχέσεις με χώρες της περιοχής και όχι μόνο, δηλαδή κατάφερε να δημιουργήσει στρατηγικές σχέσεις με το Ιράν του Σάχη, με τη στρατιωτική ελίτ της Τουρκίας, με τον Χαϊλέ Σελασιέ της Αιθιοπίας αλλά και πολλές άλλες αφρικανικές και λατινοαμερικάνικες χώρες.

Είναι βέβαιο πως η οικονομική και στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς το Ισραήλ είχε ως στόχο τη διαμόρφωση νέου συσχετισμού δυνάμεων στην περιοχή, γι’ αυτό οι ΗΠΑ προσέφεραν 3 δις δολάρια το χρόνο ως στρατιωτική βοήθεια και άλλο 1 δις από τα κονδύλια για τη βοήθεια των προσφύγων, θεωρώντας τους Εβραίους που μεταφέρονται στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά κατεχόμενα εδάφη πρόσφυγες!

Επίσης, πρέπει να επισημανθεί πως οι εξαγωγές του Ισραήλ προς τις ΗΠΑ κατέχουν την πρώτη θέση, ξεπέρασαν πέρσι δε τα 17 δις δολάρια, ενώ οι ισραηλινές εισαγωγές από τις ΗΠΑ είναι μόλις 6 δις δολάρια, γι’ αυτό εύστοχα χαρακτηρίζεται αυτή η βοήθεια σαν ανεκτίμητος χρυσός θησαυρός, (Γιεντιότ Αχρονότ, 16/3/2010). Εξάλλου, στα θέματα ασφάλειας οι Ισραηλινοί αναλυτές θεωρούν πως χωρίς τη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ δεν θα υπήρχε το Ισραήλ σήμερα και επισημαίνουν πως ακόμα και οι στρατιωτικές νίκες δεν θα μπορούσαν να καρποφορήσουν πολιτικά χωρίς την παρέμβαση των ΗΠΑ.

Εδώ τίθεται το ερώτημα: Τι άλλαξε τελευταία και αρχίζουν να εμφανίζονται ρωγμές σε αυτό τον πολύ δυνατό δεσμό ανάμεσά τους; Η πρώτη δημόσια κρίση μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ ήταν το 1981, έπειτα από το βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράκ, όταν οι Ισραηλινοί πήραν αυτή τη μονομερή απόφαση χωρίς τη συναίνεση των Αμερικανών, κάτι που ανάγκασε τον Αλεξάντερ Χέιγκ, υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ τότε, να ματαιώσει την υπογραφή του σχεδίου της στρατηγικής συμμαχίας με το Ισραήλ. Ήταν χαρακτηριστική η αντίδραση του πρωθυπουργού του Ισραήλ τότε Μεναχέμ Μπεγκίν, απευθυνόμενος στους Αμερικανούς: «Πρέπει να καταλάβετε ότι εμείς δρούμε αυτόνομα για να διαφυλάξουμε τα συμφέροντά μας, δεν είμαστε ανήλικοι ούτε έφηβοι. Στους πολέμους μας με τους εχθρούς μας το δικό μας αίμα χύνεται και όχι το δικό σας». Φυσικά υπογράφηκε η συμφωνία αυτή με καθυστέρηση…

Η συνέχεια των κρίσεων αυτών στις σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ εμφανίστηκε πιο έντονα μετά τον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου το 1990, όταν οι Αμερικανοί ήθελαν να επιβραβεύσουν τους Άραβες συμμάχους τους που πολέμησαν μαζί τους κατά του Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν και προχώρησαν στη δημιουργία της λεγομένης «Επιτροπής των Διαπραγματεύσεων» για την επίλυση του Μεσανατολικού Προβλήματος.

Η αντίδραση των Ισραηλινών να μην συμμετάσχει η παλαιστινιακή αντιπροσωπεία στις διαπραγματεύσεις και το αίτημα για «πάγωμα» της επέκτασης των εβραϊκών εποικισμών στα Κατεχόμενα Εδάφη κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων εξόργισαν τον τότε υπουργό Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ που είπε στον Γιτζάκ Σαμίρ: «Πρέπει, επιτέλους, να ξέρετε ότι χωρίς τη δική μας βοήθεια δεν μπορείτε να ζήσετε». Βεβαίως και πάλι βρέθηκε μια λύση που ικανοποίησε τους Ισραηλινούς με τη συμμετοχή των Παλαιστινίων σε κοινή αντιπροσωπεία με τους Ιορδανούς.

Νέα εποχή
Η μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχή απαιτούσε μια αλλαγή πλεύσης στην πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, αλλά και σε ολόκληρο το μουσουλμανικό κόσμο. Σήμαινε ότι δεν μπορεί το Ισραήλ να συνεχίζει μια προκλητική πολιτική που πλήττει το γόητρο του συνόλου των αραβικών χωρών και προκαλεί τους αραβικούς πληθυσμούς με την κτηνώδη καταπίεση ενός ολόκληρου λαού, του λαού της Παλαιστίνης. Αυτό δημιουργούσε σοβαρές δυσκολίες στα σχεδία των Αμερικανών για το «Μέτωπο εναντίον της Τρομοκρατίας» και τη διατήρηση της ισορροπίας που επιδίωκαν και σε ένα βαθμό είχαν πετύχει με τη συνενοχή των περισσότερων αραβικών καθεστώτων.

Η αποτυχία των Αμερικανών στην εκπλήρωση των στόχων τους στο Ιράκ λόγω της ιρακινής αντίστασης, από τη μια, και από την άλλη η δυναμική επιρροή του Ιράν, της Συρίας, αλλά και της Τουρκίας, ως κύριων περιφερειακών δυνάμεων, ενώ η προκλητική πολιτική του Τζορτζ Μπους, με τους Νεοσυντηρητικούς που απροκάλυπτα υιοθέτησαν εξ ολοκλήρου την επιθετική ισραηλινή πολιτική, ανάγκασε το νεοεκλεγέντα Μπαράκ Ομπάμα να διαλέξει για την πρώτη επίσκεψή του στο εξωτερικό την Αίγυπτο και όχι το Ισραήλ. Στο Κάιρο εκφώνησε ένα συμφιλιωτικό λόγο προς τους Άραβες και τους μουσουλμάνους, υποσχόμενος ουσιαστική και αποτελεσματική παρέμβαση της κυβέρνησής του στην επίλυση του Παλαιστινιακού Προβλήματος, αλλά και τη δημιουργία νέων αρχών και βάσεων για τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.

Σε λιγότερο από ένα χρόνο από τις αναγγελίες του Καΐρου, σε μια από τις ανακοινώσεις του το Νοέμβριο του 2009, ομολόγησε ότι δεν εκτίμησε σωστά την περιπλοκότητα της κατάστασης στη Μέση Ανατολή και γι’ αυτό χρειάζεται περισσότερο χρόνο και υπομονή για να επιτύχει τους στόχους του…

Η πλήρης αποτυχία και με πολλές απώλειες της προσπάθειας των Ισραηλινών να εισβάλουν στον Λίβανο το 2006 και να εξουδετερώσουν τη Χεζμπολάχ, καταστρέφοντας όμως τη μισή Βηρυτό, αποτέλεσε μια σοβαρότατη ήττα, ηθική αλλά και ψυχολογική, του μέχρι τότε αήττητου στρατού τους και μείωση του γοήτρου του στην Αμερική.

Πριν περάσουν δύο χρόνια, το Ισραήλ επιχείρησε να ανεβάσει το ηθικό του στρατού του, αλλά και της εικόνας του ως αποτελεσματικής στρατιωτικής μηχανής, υπερασπιστή της δυτικής δημοκρατίας εναντίον των φανατικών μουσουλμάνων, εισβάλλοντας στην πολιορκημένη από στεριά, θάλασσα και αέρα Γάζα… και, επί τρεις εβδομάδες, με ανελέητο βομβαρδισμό, χρησιμοποιώντας απαγορευμένα όπλα (βόμβες φώσφορου) και άλλα βαρέα όπλα, δεν κατέφερε ούτε την κατάληψη της Γάζας αλλά ούτε την εξουδετέρωση της ηγεσίας της Χαμάς και την απελευθέρωση του Ισραηλινού αιχμάλωτου στρατιώτη, όπως ήταν ο αρχικός στόχος του.

Το «Τείχος του Αίσχους»Υπ’ αυτές τις συνθήκες, συνέχισαν οι Ισραηλινοί την ανέγερση του «Τείχους του Αίσχους» και τη δημιουργία νέων εποικισμών, απαλλοτριώνοντας παράνομα παλαιστινιακή γη και συνεχίζοντας τις έντονες και οργανωμένες προσπάθειες για τη μετατροπή των Ιεροσολύμων σε καθαρά εβραϊκή πόλη, εισβάλλοντας πολλές φορές στο ιερό τεμένος όλων των μουσουλμάνων ανά τον κόσμο, το τέμενος Αλ Ακσά.

Όλες αυτές οι προκλήσεις δεν μπορούν παρά να φέρουν την αντίδραση όχι μόνο των αραβικών και μουσουλμανικών λαών, αλλά και των ίδιων των φιλοαμερικανικών αραβικών καθεστώτων, εκνευρίζοντας συγχρόνως και τους Αμερικανούς επίσημους. Πώς είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση από πλευρά των Αμερικανών; Είναι δυνατόν να βρουν Άραβες και μουσουλμάνους συμμάχους κατά του Ιράν; Οι πιέσεις των Αμερικανών προς το Ισραήλ για την επίλυση του Παλαιστινιακού Προβλήματος έχουν κύριο στόχο τη διευκόλυνσή τους στη δημιουργία κοινού μετώπου με τις συντηρητικές αραβικές χώρες κατά του Ιράν, την απομόνωση της Συρίας και την εξόντωση της Χεζμπολάχ.

Όμως το Ισραήλ συνεχίζει αδιάκοπα. Προκαλώντας ανακοίνωσε τη δημιουργία κι άλλων εποικισμών στα Ιεροσόλυμα και μάλιστα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του αντιπροέδρου των ΗΠΑ εκεί. Αλλά δεν αρκέστηκε σε αυτό· ο ίδιος ο Νετανιάχου ανακοίνωσε και μέσα στις ΗΠΑ με την ομιλία του στο συνέδριο του AIPAC –το εβραϊκό λόμπι της Αμερικής– πως δεν θα σταματήσουν τους εποικισμούς στα Ιεροσόλυμα και δεν θα περιμένει επ’ άπειρον τις διπλωματικές προσπάθειες για την κατάργηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Τις ανησυχίες των Αμερικανών για τις προθέσεις του Ισραήλ ήρθε να επιβεβαιώσει και η αποκάλυψη από το στόμα του αρχηγού του Επιτελείου του Ρωσικού Στρατού Νικολάι Μακάροφ την περασμένη εβδομάδα ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες διαθέτουν συγκεκριμένες πληροφορίες πως το Ισραήλ σχεδιάζει το βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Ταυτόχρονα, ο Ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ δήλωσε στο αμερικανικό πρακτορείο ABC ότι μια στρατιωτική επίθεση κατά του Ιράν θα είναι μια ανθρώπινη καταστροφή που θα κάνει τους Ιρανούς να μισήσουν όλο τον κόσμο.

Ως συνέπεια αυτού του γενικού κλίματος, πολλοί Ισραηλινοί αναλυτές θεωρούν πως «η στρατηγική θέση του Ισραήλ απειλείται και η συνέχεια της κρίσης Ισραήλ – ΗΠΑ είναι άκρως επικίνδυνη για το μέλλον του ισραηλινού κράτους», όπως ανέφερε στην εφημερίδα Χααρέτζ ο πολύ γνωστός στρατιωτικός αναλυτής Αμός Χαριέλ στις 11/4/2010. Επίσης, ο ίδιος και πολλοί άλλοι συνάδελφοί του φοβούνται μήπως αυτή η κρίση καταλήξει σε στρατιωτικό χτύπημα κατά του Ιράν, χωρίς την έγκριση και τη βοήθεια των Αμερικανών…

Από τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις των Αμερικανών διπλωματών και πολιτικών φαίνεται ότι τελικά προτιμούν τη διπλωματική λύση, ακόμα και το διάλογο με το Ιράν, προτείνοντας πολιτική κυρώσεων από τα Ηνωμένα Έθνη, έχοντας στο νου τους, αφενός, τα γενικότερα στρατηγικά τους συμφέροντα στην περιοχή και, αφετέρου, τι θα απογίνουν οι στρατιωτικές τους δυνάμεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης και τον κίνδυνο που θα αντιμετωπίσουν οι στρατιωτικές τους βάσεις στον Αραβικό Κόλπο.

Έτσι, οι διαφωνίες μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ όχι μόνο είναι πραγματικές, αλλά μπορεί και να εξελιχθούν και σε ανοιχτή πολιτική κρίση σε περίπτωση μονομερών ενεργειών του Ισραήλ, που θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου στην περιοχή.

* Ο Ισμάτ Σάμπρι είναι Παλαιστίνιος αναλυτής, πρώην επιτετραμμένος της πρεσβείας της Παλαιστίνης.
http://m-epikaira.gr