Η Μόσχα με στρατιωτική χλαίνη: Διαδρομή στους τόπους μνήμης του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

Κίρα Εγκόροβα, RBTH

Πηγή: TASS/Ilya Pitalev

Η Μόσχα φυλάσσει πολλές αναμνήσεις από τον Β΄ΠΠ. Η επιστράτευση τον Ιούνιο του 1941, οι ατέλειωτες αεροπορικές επιδρομές, η εκκένωση, η υποχώρηση του εχθρού, η επιστροφή των στρατιωτών από το μέτωπο, και, βέβαια, η πρώτη παρέλαση της νίκης τον Ιούνιο του 1945.

Στις 9 Μαΐου 2015 θα πραγματοποιηθεί στην Κόκκινη πλατεία η παρέλαση προς τιμήν της επετείου από τα 70 χρόνια της νίκης κατά του φασισμού. Αυτή όμως δεν είναι σε καμία περίπτωση η μοναδική υπενθύμιση για τον πόλεμο, από αυτές που έχει διατηρήσει η Μόσχα. Η RBTH ετοίμασε ένα ειδικό οδοιπορικό στα κυριότερα ιστορικά μέρη της πόλης και προτείνει να δείτε τη Μόσχα με τα μάτια του απλού κόσμου που ζούσε υπό τις συνθήκες των βομβαρδισμών και περίμενε τη νίκη, μαζί με ολόκληρη τη χώρα.

Σιδηροδρομικός σταθμός Μπελορούσκι

Πηγή: TASS/Stanislav Krasilnikov

Εδώ φτάνει το Aeroexpress από το αεροδρόμιο Σερεμέτεβο.

Το κτίριο του σταθμού είχε ανεγερθεί από την εποχή της τσαρικής Ρωσίας το 1912. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου αναχωρούσαν από εδώ οι αμαξοστοιχίες για το μέτωπο, ενώ στην πλατεία του σταθμού αποχαιρετούσαν τους στρατιώτες.

Στις 26 Ιουνίου 1941, τέσσερις ημέρες μετά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην ΕΣΣΔ, στο σταθμό Μπελορούσκι (Belorússkiy vokzál) τραγουδήθηκε για πρώτη φορά το τραγούδι «Ιερός πόλεμος» (Svyaschénnaya voiná), το οποίο έγινε ο άτυπος στρατιωτικός ύμνος για όλο το σοβιετικό λαό. Προς τιμήν αυτού του γεγονότος στην πρόσοψη του σταθμού τοποθετήθηκε αναμνηστική πλάκα.

Πηγή: Lori/Legion-Media

Το 1945, αφίχθη εδώ το πιο αναμενόμενο απ’ όλα τα τρένα, το Βερολίνο-Μόσχα με τους στρατιώτες-νικητές: http://www.youtube.com/watch?v=J4IOaGaLg24 

Σταθμός μετρό Μαγιακόβσκαγια

Πηγή: Lori/Legion-Media

Προκειμένου να βρεθείτε εδώ μετά το πρώτο σημείο που περιγράψαμε, αρκεί να μπείτε στη στάση μετρό «Μπελορούσκαγια» και να κατέβετε στην επόμενη στάση.

Ο σταθμός είχε ανοίξει πριν τον πόλεμο, το 1938, και τότε το σχέδιό του είχε βραβευτεί με το Μεγάλο βραβείο διεθνούς έκθεσης στη Νέα Υόρκη. Στα χρόνια του πολέμου η «Μαγιακόβσκαγια», όπως και οι άλλοι σταθμοί του μετρό της Μόσχας, χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο. Επίσης, στις 6 Νοεμβρίου 1941 μίλησε εδώ ο Στάλιν, αναφέροντας ότι «Η Μόσχα είναι όρθια, ο λαός της Σοβιετικής Ένωσης δεν λύγισε!». Η ομιλία αυτή μεταδόθηκε ραδιοφωνικά σε όλη τη χώρα.

Πηγή: RIA Novosti

Στη διάρκεια του πολέμου στο μετρό της Μόσχας μπορούσε κανείς να λάβει τροφή, ιατρική βοήθεια, ακόμη και να παρακολουθήσει κινηματογράφο, ενώ στο σταθμό του μετρό «Κούρσκαγια» (μπλε γραμμή) λειτουργούσε αίθουσα ανάγνωσης της βιβλιοθήκης Λένιν. Συνολικά την περίοδο των έντονων αεροπορικών επιδρομών εναντίον της Μόσχας στο μετρό κατέφυγαν 15 εκατομμύρια κόσμος, ενώ στη διάρκεια αεροπορικών συναγερμών γεννήθηκαν εκεί 150 μωρά.

Μνημείο του στρατηγού Γκεόργκι Ζούκοφ στην πλατεία Μανιέζ

Πηγή: Lori/Legion-Media

Για να φτάσετε στο μνημείο χρειάζεται να διανύσετε από τη «Μαγιακόβσκαγια» δυο στάσεις, μέχρι τη στάση «Τεατράλναγια» ή «Οχότνι ριάντ». Το μνημείο βρίσκεται στην πλατεία Μανιέζ, δίπλα από την είσοδο στην Κόκκινη πλατεία.

Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ο Γκεόργκι Ζούκοφ μεγάλωσε σε οικογένεια αγροτών, τελικά δεν έλαβε ανώτατη εκπαίδευση και έφτασε μέχρι το βαθμό του Στρατάρχη της Σοβιετικής Ένωσης, λαμβάνοντας μετά τον πόλεμο πλέον τον χαρακτηρισμό «Ο Στρατάρχης της νίκης». Μόλις στις αρχές του γερμανο-ρωσικού πολέμου ήταν ο Ζούκοφ αυτός που σταμάτησε την εχθρική προέλαση λίγο έξω απ’ τη Μόσχα, ακυρώνοντας το σχέδιο του Χίτλερ για κεραυνοβόλο κατάληψη της ΕΣΣΔ μέσα σε δυο εβδομάδες. «Όταν με ρωτούν τι είναι αυτό που θυμάμαι εντονότερα από τον πόλεμο που πέρασε, απαντώ πάντα ότι ήταν η μάχη της Μόσχας», είχε πει ο Ζούκοφ. 

Το μνημείο του Γκεόργκι Ζούκοφ ανεγέρθηκε στην πλατεία Μανιέζ της Μόσχας το 1995, στην 50η επέτειο από τη νίκη. Δεν είναι τυχαίο που ο στρατάρχης εικονίζεται έφιππος, καθώς με αυτό τον τρόπο χαιρέτισε τα σοβιετικά στρατεύματα στην παρέλαση της νίκης το 1945. Η ιδέα του αλόγου γεννήθηκε στον ίδιο τον Στάλιν. Σύμφωνα με όσα θυμούνται οι αυτόπτες μάρτυρες, έψαχναν το κατάλληλο άλογο σε ολόκληρη τη χώρα επί πέντε μέρες και βρήκαν εκείνο το ασημί-γκρι χρώματος, που είχε το όνομα Κουμίρ (Ίνδαλμα). Ο Ζούκοφ το ίππευε έναν ολόκληρο μήνα πριν την παρέλαση, προκειμένου αναβάτης και άλογο να μάθουν ο ένας τον άλλο.

Σκοπιά αρ. 1 στον Κήπο του Αλεξάνδρου

Το σημείο αυτό απέχει μερικά μόνο βήματα από το μνημείο του Ζούκοφ, επί της πλατείας Μανιέζ. Η σκοπιά βρίσκεται αμέσως αριστερά όταν περάσετε την είσοδο του Κήπου του Αλεξάνδρου (Alexandróvskiy sad).

Η σκοπιά είναι τοποθετημένη στον τάφο του Αγνώστου στρατιώτη. Οι Ρώσοι την αποκαλούν απλώς «αιώνια φλόγα» (véchnyi agón’). Τα μνημεία με αυτό το όνομα εμφανίστηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο (Μεγάλο Πατριωτικό για τους ίδιους τους Ρώσους, στο Ανατολικό μέτωπο) σε όλες τις πόλεις της Ρωσίας, στη μνήμη των νεκρών στρατιωτών. Ωστόσο, κολλητά στα τείχη του Κρεμλίνου κάθε μέρα και με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες από τις 8:00 ως τις 20:00 στέκονται σκοποί, και κάθε μια ώρα υπό τα φλας των φωτογραφικών μηχανών των τουριστών γίνεται η αλλαγή της τιμητικής φρουράς. Στη βάρδια τους οι σκοποί στέκονται τόσο ακίνητοι, ώστε στον κόσμο που επισκέπτεται το μέρος εμφανίζεται η επιθυμία να τους… παρασύρουν να κουνηθούν, κάνοντας γκριμάτσες, βγάζοντας αστείους ήχους, λέγοντας ακόμη και ανέκδοτα στους στρατιώτες.

Μνημειακό συγκρότημα στο Λόφο του προσκυνήματος

Πηγή: Lori/Legion-Media

Προκειμένου από τον Κήπο του Αλεξάνδρου να φτάσετε στο Λόφο του προσκυνήματος (Poklónnaya gorá), πρέπει να περάσετε στο σταθμό μετρό «Αρμπάτσκαγια» (μπλε γραμμή) και να διανύσετε τρεις στάσεις, μέχρι το σταθμό «Παρκ Πομπέντι» (Πάρκο της νίκης). Προετοιμαστείτε για ένα μεγάλο περίπατο.

Το μνημειακό συγκρότημα εγκαινιάστηκε το 1995, στην 50η επέτειο της νίκης. Η κεντρική αλέα «Χρόνια του πολέμου», η οποία βρίσκεται προ του Κεντρικού μουσείου του Μεγάλου Πατριωτικού πολέμου, περιλαμβάνει μια σειρά από σιντριβάνια. Οι 5 δεξαμενές-βάσεις συμβολίζουν τα 5 χρόνια του πολέμου και οι 225 πίδακες των σιντριβανιών συμβολίζουν τον ακριβή αριθμό των εβδομάδων που διήρκησε ο πόλεμος για το λαό της ΕΣΣΔ.

Στο Πάρκο της νίκης έχει οργανωθεί μια μοναδική υπαίθρια έκθεση αρμάτων μάχης, αεροσκαφών, πυροβολικού -συνολικά πάνω από 300 κομμάτια- της ΕΣΣΔ, της Γερμανίας και των συμμάχων τους, που χρησιμοποιήθηκαν στις μάχες. Επίσης, υπάρχουν και  οχυρώσεις του Μηχανικού. Εκτός από αυτά, το Πάρκο της νίκης είναι ένας εξαιρετικός τόπος αναψυχής, ιδανικός για βραδινές βόλτες τις θερμές περιόδους του έτους.