Περιμένοντας την Μέρκελ

του Μάριου Ευρυβιάδη
Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ θα επισκεφθεί την Κύπρο τον Γενάρη του 2011. Ωστόσο, γνωρίζουμε από τώρα ποια θα είναι η δική της ατζέντα στις συνομιλίες της με τον Πρόεδρο Χριστόφια. Μας την κατέθεσε πρόσφατα, δημοσία παρουσία του Ισλαμιστή Τούρκου Πρωθυπουργού που την επισκέφθηκε στην Γερμανία όπου και οι δυο παρέα παρακολούθησαν τον προκριματικό για το παγκόσμιο κύπελο αγώνα μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας (3-0).
Θα επιδιώξει, υπογράμμισε η κ. Μέρκελ, (α) να διαδραματίσει ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού και (β) να ξεπερασθούν τα εμπόδια που δεν επιτρέπουν τη θεσμική συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ σε ζητήματα ασφαλείας. Η Γερμανίδα Καγκελάριος τόνισε και πάλι δημόσια ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του διαμεσολαβητικού της ρόλου είναι η «μετακίνηση των θέσεων» και των δυο πλευρών στο Κυπριακό.
Η Γερμανία έχει ειδικό βάρος στην ΕΕ και όλοι το γνωρίζουμε. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι χωρίς την Γερμανία η ΕΕ δεν είναι βιώσιμη. Αλλά όσο η ΕΕ χρειάζεται την Γερμανία άλλο τόσο την χρειάζεται η Γερμανία και ιδιαίτερα η ενωμένη Γερμανία της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί για το ΝΑΤΟ. Για την μεταπολεμική Δυτική Γερμανία το ΝΑΤΟ και η ΕΕ εξασφάλιζαν πολιτική σταθερότητα και ασφάλεια στο δυτικό στρατόπεδο. Για την μεταψυχροπολεμική ενωμένη πλέον Γερμανία οι δυο αυτοί θεσμοί «γεμίζουν» τον γεωπολιτικό χώρο μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας και έτσι εξασφαλίζεται η ειρήνη ανάμεσα στους δυο αυτούς γίγαντες του ευρωπαϊκού χώρου που ιστορικά βρίσκονταν σε σύγκρουση όταν υπήρχε κενό ισχύος στον αναμεταξύ τους γεωπολιτικό χώρο, δηλαδή αυτό της Πολωνίας.
Ακριβώς για τον παραπάνω μείζονα γεωπολιτικό λόγο έπρεπε η Πολωνία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ (πρώτα γιατί αυτό ήταν πιο εύκολο) και μετά στην ΕΕ (που ήταν πιο χρονοβόρα και δύσκολη διαδικασία). Και είναι ακριβώς για αυτόν τον κυρίαρχο για την Γερμανία λόγο που η τελευταία διεύρυνση της ΕΕ ήταν «ομαδοποιημένη» διότι έπρεπε πάσει θυσία να μπεί στην ΕΕ και η Πολωνία. Και μαζί με την Πολωνία μπήκαν πακέτο και οι άλλοι εννέα συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Διότι αυτό ήθελε και ήταν στρατηγική επιλογή της Γερμανίας.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτή η σημασία που η Γερμανία αποδίδει στην εύρυθμη λειτουργία του ΝΑΤΟ αλλά ενός ΝΑΤΟ που να συνεργάζεται θεσμικά με την ΕΕ. Το κατά πόσο η ΕΕ πρέπει να έχει θεσμική συνεργασία με το ΝΑΤΟ μπορεί να αποτελεί θέμα θεωρητικής, ακόμη και φιλοσοφικής συζήτησης στα πανεπιστήμια στα think tanks, γιατί όχι ακόμη και στα καφενεία. Ανεξάρτητα, με το να υπάρχει συνεργασία ΝΑΤΟ και ΕΕ σημαίνει στην πράξη ότι δεν μπορεί να υπάρξει αυτή η περιβόητη πλέον αυτονομία της ΕΕ σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Θεσμική συνεργασία ΝΑΤΟ και ΕΕ σημαίνει κύριο ή κυρίαρχο λόγο στην Ουάσιγκτον που ηγεμονεύει το ΝΑΤΟ.
Αλλά η ΕΕ των 15 κυρίως, έχει προ πολλού λάβει την απόφασή της στο ζήτημα αυτό. Αποδέχεται δηλαδή την κυριαρχία της Ουάσιγκτον σε ζητήματα άμυνας και ασφάλειας του ευρωατλαντικού χώρου. Και ό,τι άλλο λέγεται και γράφεται στην ΕΕ περί αυτόνομης, δήθεν, εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της ΕΕ είναι δημαγωγικό και για εσωτερική κατανάλωση. Ήταν που ήταν ιστορικά, αμερικανικό δημιούργημα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας η ΕΕ παραμένει υπό αμερικανική ηγεμονία με τη θέλησή της. Και η αμερικανική ηγεμονία γίνεται μέσω του ΝΑΤΟ το οποίο οι Αμερικανοί (μέσω του Γ.Γ. του ΝΑΤΟ) θέλουν να θέσουν σε θεσμικό επίπεδο συνεργασίας με την ΕΕ. Αυτό θέλει και η Μέρκελ που σημαίνει το θέλουν όλοι εντός της ΕΕ.
Το πρόβλημα θεσμικής συνεργασίας ΕΕ και ΝΑΤΟ υφίσταται διότι όλα τα μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν συμφωνούν για τη συνεργασία. Διαφωνούν Κύπρος και Τουρκία. Η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ βάζει βέτο στην Τουρκία και η Τουρκία ως μέλος του ΝΑΤΟ βάζει βέτο στην Κύπρο.
Το ερώτημα που προκύπτει αναφορικά με την επίσκεψη Μέρκελ είναι: υπάρχουν παίκτες στην κυβέρνηση Χριστόφια να κάνουν παιχνίδι με την Μέρκελ στο επίπεδο αυτό;
Η επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου στην Κύπρο υπήρξε εξαιρετικά επιτυχημένη, ως ένα χωρίς προηγούμενο γεγονός στην πολιτική ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το ίδιο ισχύει και για την επίσκεψη του Πάπα που προηγήθηκε. Αξίζουν όλα τα συγχαρητήρια του κόσμου στον Κύπριο Πρόεδρο και στους συντελεστές και των δυο επισκέψεων. Αλλά και οι δυο αυτές επισκέψεις ήταν φιλικές επισκέψεις.
Αυτή της Μέρκελ δεν θα είναι εχθρική. Αλλά δεν θα είναι φιλική. Η Μέρκελ θα έρθει για business. Αν φεύγοντας έχει κάτι στα χέρια της, εάν πεισθεί για το δίκαιό μας, αν προβληματιστεί κατ’ αναλογία και παραλληλισμό με την μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, αν, αν, αν …
Η Άνγκελα Μέρκελ δεν πρέπει να φύγει από την Λευκωσία με αρνητική διάθεση και εικόνα. Το πιο θα είναι αυτό το «κάτι» που θα πάρει μαζί της φεύγοντας θα πρέπει να το αξιολογήσει ο ίδιος ο Πρόεδρος. Προς τα πού θα μετακινηθεί ο Πρόεδρος; Προς το ΝΑΤΟ ή προς τα ζητήματα που άπτονται του Κυπριακού;
Υπάρχουν τρείς μήνες μέχρι την επίσκεψη Μέρκελ. Είναι υπεραρκετός χρόνος για την προεδρία της Δημοκρατίας και το Υπουργείο Εξωτερικών να προετοιμασθούν σφαιρικά και επαγγελματικά. Και δεν είναι αυτό από μόνο του αρκετό. Θα πρέπει να έχουν μια όσο το δυνατό ακριβή εικόνα ως προς το τι ψιθυρίζουν στα αυτιά της Μέρκελ οι Τούρκοι και όλοι οι υπόλοιποι καλοθελητές τύπου Carl Bilt, της Σουηδίας, Alexander Stubb της Φιλανδίας, Stephan Fule της ΕΕ. Και βέβαια τι λέει και πως σκέφτεται ο Γερμανός Πρέσβης στην Κύπρο και την μεταφέρει στην Καγκελαρία του.
Υ.Γ (1).: Και μην ξεχνάμε και τούτο: η Γερμανία δεν θέλει την Τουρκία στην ΕΕ. Θα την ικανοποιήσει αλλού; Όπως παραδέχθηκαν οι Αμερικανοί (δια του Daniel Fried) ότι την ικανοποίησαν στην Κύπρο το 2003 με αντάλλαγμα της συνεργασία τους στην επιδρομή κατά του Ιράκ;
Υ.Γ.(2): Έχω στην κατοχή μου ένα αποχαρακτηρισμένο αμερικανικό έγγραφο της δεκαετίας του 1980 για επικείμενη αμερικανο-σοβιετική συνάντηση κορυφής – Soviet-US Relations: A Briefing Book. Αποτελείται από 137 σελίδες με σφαιρική κάλυψη των διμερών και άλλων σχέσεων. Το βιβλίο αυτό είναι για τον συντονισμό της αμερικανικής αντιπροσωπείας. Σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχει και ένα ακόμα Briefing Book πιο σύντομο και εξειδικευμένο για τον Πρόεδρο που είναι γραμμένο στα μέτρα του. Ο Reagan για παράδειγμα, δεν είχε καλό μνημονικό. Το ήξερε, το αναγνώριζε και μάλιστα αυτοσαρκάζετο. Δεν ενοχλείτο αν στο περιεχόμενο του προεδρικού Briefing Book αναγνωρίζεται αυτό το γεγονός, ούτε τον ενοχλούσε η προσπάθεια των συμβούλων του να το θεραπεύσουν. Τα αμερικανικά προεδρικά Briefing Books μπορεί να περιέχουν και λεπτομέρειες όπως π.χ πως ονομάζεται ο σκύλος του τάδε ξένου ηγέτη.
Λέτε να έχει γάτα η κ. Μέρκελ; Και πως ονομάζεται; Μήπως είναι απαξιωτικό για τη θέση του να γνωρίζει κάτι τέτοιο ο Κύπριος Πρέσβης στο Βερολίνο και να ενημερώνει επί τούτου την Λευκωσία;