Η Αγκυρα «κολυμπάει στα βαθιά»

Του ΝΙΚΟΛΑ ΒΟΥΛΕΛΗ
Η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν τόλμησε να μπει στα χωράφια των μεγάλων δυνάμεων, αναλαμβάνοντας, μαζί με τη Βραζιλία, την πρωτοβουλία να παρέμβουν στη διένεξη για τα πυρηνικά του Ιράν, διακινδυνεύοντας έτσι να διαταράξει τις σχέσεις της με τους παραδοσιακούς συμμάχους της, κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ενέργεια δεν ήταν σπασμωδική κίνηση δυο χωρών, που μετέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ως μη μόνιμα μέλη και θέλησαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Θα έπρεπε άλλωστε να γνωρίζουν ότι οι πέντε «μεγάλοι» (τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας) και η Γερμανία βρίσκονταν στην τελική φάση επεξεργασίας νέου ψηφίσματος - τέταρτου κατά σειρά- με το οποίο θα επιβληθούν νέες κυρώσεις κατά της Τεχεράνης.

Οι νέες κυρώσεις, που ανακοινώθηκαν την επομένη κιόλας, δεν αποβλέπουν τόσο στο να «παραλύσουν» το Ιράν -όπως ζητά ο Νετανιάχου- γιατί έπρεπε να εξασφαλιστεί η συναίνεση Μόσχας και Πεκίνου, που θέλουν να κρατούν τις ισορροπίες και να μη διακόψουν τις επωφελείς οικονομικές σχέσεις με την Τεχεράνη.

Αναβάθμιση
Η Τουρκία επιχειρεί έτσι μια ποιοτική αναβάθμιση του ρόλου της στον νέο πολυπολικό κόσμο, δείχνοντας ότι δεν φοβάται πρωτοβουλίες που ενισχύουν διεθνώς τη θέση της, έστω και αν δυσαρεστεί τις ΗΠΑ, οι οποίες την εκθείαζαν ως σημαντικό στρατηγικό εταίρο και μοντέλο ισλαμικής δημοκρατικής χώρας.

Οι τουρκικές αντιδράσεις δεν είναι καθόλου αποσπασματικές ή ευκαιριακές. Η αραβική και ισλαμική πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν έχει ανεβάσει το κύρος της σε ολόκληρη την Εγγύς και Μέση Ανατολή, όπου το Παλαιστινιακό και τα πυρηνικά του Ιράν είναι καθοριστικά ζητήματα. Η Τουρκία δεν θέλει νέο πόλεμο στην περιοχή της, ούτε πυρηνικά όπλα, ούτε κυρώσεις, γιατί αυτές επηρεάζουν την οικονομία της και τις σχέσεις της. Ετσι, προχώρησε σε μια γραπτή, δεσμευτική συμφωνία με το Ιράν, η οποία είναι η μόνη που έχει επιτευχθεί, αφού οι μεγάλες δυνάμεις δεν κατάφεραν τίποτε μέχρι τώρα.

Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν κρατά αποστάσεις για να μη θεωρηθεί αφελής ή όργανο της Τεχεράνης, τονίζοντας, μία μέρα αργότερα, ότι αν το Ιράν δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, τότε η Τουρκία δεν θα έχει καμιά ευθύνη.

Ομως, η μεσολάβηση αυτή του δίνει την ευκαιρία να αμφισβητήσει την αξιοπιστία των μεγάλων δυνάμεων που έχουν πυρηνικά όπλα και ζητούν από τους άλλους να μην έχουν και ταυτόχρονα τις εκθέτει, γιατί ανέχονται το Ισραήλ με πυρηνικά όπλα και να μην δέχεται κανέναν έλεγχο.


Οι δυσκολίες
Αναμφίβολα, η Τουρκία θα δυσκολευτεί όταν θα έρθει προς ψήφιση το σχέδιο για τις νέες κυρώσεις, μολονότι οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι έχουν ήδη εξασφαλίσει τις απαραίτητες εννέα (σε σύνολο δεκαπέντε) ψήφους. Ομως, το ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν δεν τελειώνει με μία ακόμη ψηφοφορία, ούτε οι στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ ανατρέπονται με μια ακόμη διαφωνία.

Αλλωστε, κάποιοι ίσως σκέφτονται ότι χρειάζεται μια τουρκική απάντηση στο ψήφισμα επιτροπής του Κογκρέσου για την αρμενική γενοκτονία...

Οταν κάποιος θέλει να μπει στη λέσχη των μεγάλων πρέπει να είναι σε θέση να συμπεριφέρεται με κυνισμό μπροστά στις διεθνείς κρίσεις. Η φιλοδοξία της Βραζιλίας -αρκετά δικαιολογημένη- είναι να μπει κάποια στιγμή στον σκληρό πυρήνα των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η Τουρκία, για την ώρα τουλάχιστον, δεν μπορεί να τρέφει τέτοιες ελπίδες, αλλά μπορεί να υπερηφανεύεται ότι εξαντλεί όλα τα περιθώρια -κυρίως προς Ανατολή και Νότο- μεσολαβώντας για εκτόνωση ή για ειρηνευτικές συνομιλίες. Αυτό αρκεί για να δείξει τις καλές προθέσεις της και να προλειάνει το δρόμο για υψηλότερους στόχους.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ