Το 1973, το ελληνικό FIR άνοιξε σε ΗΠΑ και Ρωσία

Αποκαλυπτικό έγγραφο με το οποίο η δικτατορία επέτρεψε πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών

Των Δωρας Αντωνιου, Μαριαννας Κακαουνακη
Τελικά, υπήρξε η περίφημη «νότα» των Αμερικανών προς την κυβέρνηση Μαρκεζίνη και τον Γιώργο Παπαδόπουλο τον Οκτώβριο του 1973, με την οποία εζητείτο η χρήση του εδάφους και του εναέριου χώρου της Ελλάδας για τη μετακίνηση στρατιωτικών δυνάμεων προς το Ισραήλ; Η συνεχιζόμενη έρευνα στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών δεν έχει δώσει αποτελέσματα ως προς το έγγραφο «φάντασμα». Ωστόσο, η έρευνα αποκαλύπτει ότι όλο το κρίσιμο διάστημα του πολέμου του «Γιομ Κιπούρ» και την περίοδο που ακολούθησε, τόσο τα αμερικανικά, όσο και τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη διέρχονταν εντός του ελληνικού FIR, με τη βουβή συναίνεση της ελληνικής κυβερνήσεως, η οποία όχι μόνο δεν αντέδρασε στις διελεύσεις αυτές, αλλά τις εξυπηρέτησε.


Αυτό προκύπτει από το έγγραφο που αποκαλύπτει σήμερα η «Κ» και βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Πρόκειται για το έγγραφο με ημερομηνία 18 Οκτωβρίου 1973, που υπογράφεται από τον τότε υπουργό Ναυτιλίας, Μεταφορών και Επικοινωνιών, Ορέστη Γιάκα, με παραλήπτες τους υπουργούς Εξωτερικών, Χρήστο Ξανθόπουλο – Παλαμά και Εθνικής Αμυνας, Νικόλαο Εφέσιο. Ως θέμα του εγγράφου αναφέρεται: «Μαζικαί πτήσεις Ρωσσικών και Αμερικανικών αεροσκαφών».

Οπως επισημαίνει ο συντάκτης του εγγράφου, «Κατ’ αυτάς παρατηρείται συνεχής αύξησις μαζικών πτήσεων Ρωσσικών και Αμερικανικών αεροσκαφών προς την περιοχή των επιχειρήσεων της Μέσης Ανατολής. Αι πτήσεις αύται εκτελούνται κατ’ αρχήν εκτός του Εθνικού Εναερίου Χώρου ημών, αλλά διασταυρώνουν εναερίους διαδρόμους Πολιτικής Αεροπορίας των οποίων την εποπτείαν και πέραν του Εθνικού ημών Εναερίου Χώρου έχομεν κατά διεθνή εξουσιοδότησιν και εφαρμοζομένην πρακτικήν εντός του “Τομέως Πληροφοριών Πτήσεων” (FIR-GREECE)».

Το έγγραφο συνοδεύεται από διάγραμμα, στο οποίο αποτυπώνονται οι αεροδιάδρομοι, εντός του ελληνικού FIR, που χρησιμοποιούν τα ρωσικά αεροσκάφη με προορισμό το Κάιρο και τη Δαμασκό και τα αμερικανικά αεροσκάφη με προορισμό το Τελ Αβίβ.

Ακολούθως, στο έγγραφο αναφέρεται ότι «προβάλλει άμεσος ανάγκη» να εξασφαλιστούν, «προς αποφυγήν ατυχημάτων», ύψη και διάδρομοι για τα διερχόμενα στρατιωτικά αεροσκάφη. «Η ορθόδοξος πολιτική αεροπορική, εν προκειμένω, ενέργεια θα ήτο η παραχώρησις συγκεκριμένων υψών προς αποκλειστικήν χρήσιν υπό των αναφερομένων αεροσκαφών και ταυτόχρονος απαγόρευσις πτήσεων πολιτικών αεροσκαφών κινουμένων εντός των υφισταμένων διεθνών αεροδιαδρόμων, εις τα ύψη ταύτα. Τούτο δε θα έδει να κοινοποιηθεί εις τους “πάντας” διά μιας Αγγελίας διεθνούς διανομής».

Το έγγραφο αναφέρεται στη συνέχεια σε προφανείς δυσχέρειες «εκδόσεως μιας τοιαύτης Αγγελίας», χωρίς να εξηγεί ποιες είναι αυτές. Εναλλακτικά, η λύση που προτείνεται είναι «ο συνεχής έλεγχος των αεροσκαφών της Πολιτικής Αεροπορίας των κινουμένων εντός των υφισταμένων αεροδιαδρόμων κατά τρόπο ώστε ταύτα να αποφεύγουν τα ύψη τα οποία ο αυτός έλεγχος θα έχει δώση εις τα Ρωσσικά και Αμερικανικά αεροσκάφη. Η ενέργεια αύτη θα ολοκληρούται υπό των αντίστοιχων εθνικών υπηρεσιών Ελέγχου Εναερίου Κυκλοφορίας Ελλάδος - Ιταλίας εν στενή συνεργασία και συντονισμώ, άνευ οιασδήποτε συγκεκριμένης ανακοινώσεως. Τούτο εν τη πράξει αποφεύγει την έκδοσιν συγκεκριμένης Αγγελίας και εκτελείται ήδη». Ουσιαστικά, δηλαδή, ο συντάκτης του εγγράφου ζητεί να συνεχιστεί να εφαρμόζεται μια πρακτική που ήδη είχε υιοθετηθεί για διελεύσεις στρατιωτικών αεροσκαφών εντός του ελληνικού FIR. «Εφόσον δεν ύπαρξη αντίρρησις από Ιταλικής πλευράς, θα δύναται να συνεχισθεί κατά τον αυτόν τρόπο, η ανεπίσημος παραχώρησις συγκεκριμένων υψών προς χρήσιν μόνον υπό των Ρωσσικών και Αμερικανικών αεροσκαφών (τελείως διαφόρων μεταξύ τους) χωρίς τούτο να δημιουργή απαραδέκτους δυσχερείας δι’ ημάς ως μη δυνατής της απαγορεύσεως, κατά τα διεθνώς κρατούντα, της εκτελέσεως των πτήσεων αυτών καθ’ ον τρόπον εκτελούνται, ήτοι εκτός του Εθνικού μας Εναερίου Χώρου», καταλήγει το έγγραφο.

Σενάρια συνωμοσίας και το πραξικόπημα

Το απόρρητο έγγραφο που αποκαλύπτει σήμερα η «Κ» προκαλεί εύλογα ερωτήματα ως προς τη σκοπιμότητα που θα είχε η υποβολή αμερικανικής «νότας» για διέλευση στρατιωτικών αεροσκαφών από την Ελλάδα, αφού αποδεικνύεται ότι, ούτως ή άλλως, αυτά περνούσαν μέσα από το ελληνικό FIR.

Εχει καταγραφεί από διάφορες πλευρές ότι η απόρριψη της εν λόγω «νότας» ήταν ο λόγος που υποκινήθηκε από αμερικανικής πλευράς το πραξικόπημα Ιωαννίδη, το οποίο ανέτρεψε τον δικτάτορα Γιώργο Παπαδόπουλο και έριξε την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Οι ημερομηνίες που δίδονται σε σχέση με αυτό είναι ότι στις 20 Νοεμβρίου του 1973 η ελληνική πλευρά απέρριψε το αμερικανικό αίτημα για χρήση του ελληνικού εναέριου χώρου για τη μετακίνηση στρατιωτικών δυνάμεων προς τη Μέση Ανατολή. Στις 25 Νοεμβρίου 1973 έγινε το πραξικόπημα Ιωαννίδη.

Δεν λείπουν, παράλληλα, και οι αναφορές που σχετίζουν ακόμα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου με το εν λόγω αίτημα, ως μια αμερικανοκίνητη εξέγερση για ανατροπή του καθεστώτος. Ωστόσο, παρά τις επίμονες έρευνες, το συγκεκριμένο έγγραφο δεν έχει εντοπισθεί στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Η έρευνα συνεχίζεται.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ