Ο ΠΟΝΟΣ ΤΩΝ ΚΑΜΕΝΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ή Τι ευτυχία να είσαι Κούρδος στην Χώρα του Μουσταφά

Εφ. Ραντικάλ 21-2-2011

Ο πόνος του καμένου χωριού

Δύο χωριά στην περιοχή Όβατζικ του νομού Τούντζελι είχαν πυρποληθεί το 1994.Οι οικογένειες σαν ένα μπαλάκι του τένις ανάμεσα στό ΕΔΑΔ και στην τουρκική δικαιοσύνη ακόμα δεν επανήλθαν στα χωριά τους


¨Στην εξορία πέθανε ο μπαμπάς μου
Εργάτρια η μάνα μου
Κάηκε το χωριό μου, δεν έχω φωλιά
Μη ξεχνάς, γράψε δημοσιογράφε…¨

Αφού διάβασε το ποίημα ο Αλή Μουσά Μποζτάς παρουσιάζεται ως ¨Μπαμπάς του Ντέρσιμ¨. Έχασε το ένα μάτι του στα ξένα. Θέλει πριν να κλείσει και το άλλο το μάτι του, να δει για τελευταία φορά το χωριό του το Καρατάς. Δίπλα του είναι ο γείτονας του ο Εμιραλί Τσιλγκίν, ο τελευταίος μουχτάρης του Τζεβιζλίντερε…

Τα δύο αυτά χωριά το πρωινό της 5-10-1994 πυρπολήθηκε από στρατιώτες. Δίπλα σε αυτά πυρπολήθηκαν και οι οικισμοί Χουλούκασαγί, Κιζίλβερεν και Αβντόνικ. Τα 5 αυτά χωριά προσέφυγαν στο ΕΔΑΔ. Όταν το ΕΔΑΔ απάντησε ¨εξαντλήστε τα εθνικά ένδικα μέσα¨ προσέφυγαν στην νομαρχία του Τούντζελι για αποζημίωση. Αφού δεν έγινε τίποτε μέσα σε 5 χρόνια, ξαναπήγαν στο ΕΔΑΔ. Η ελπίδα πάλι δηλαδή στην Ευρώπη…

¨Αυτοί που σώθηκαν εδώ…¨
Οι Μποζντάς και Τσιλγκίν ήταν κάτοικοι των δύο γειτονικών χωριών Καρατάς και Τζεβιζλίντερε που απείχαν μεταξύ τους 1 χιλιόμετρο. Όταν το βράδυ της 4ης Νοεμβρίου 1994, 30 φορτηγά με στρατιώτες κύκλωσαν τα χωριά τους, κατάλαβαν ότι είχε έρθει η σειρά τους. Ο Μποζντάς είχε μια παρόμοια εμπειρία όταν ήταν 5 χρονών στο Ντέρσιμ το 1938 :

¨Ήμουν 5 χρονών αλλά καταλάβαινα. Ήταν 20 Αυγούστου. Οι χωρικοί θέριζαν. Τους μάζεψαν και τους έδεσαν τα χέρια. Έκαψαν τα σπαρτά και τα σπίτια τους. Γυναίκες και παιδιά φύγαμε στα βουνά. Ενώ ήμασταν στα βουνά, ήταν ένα κορίτσι από το Γκιούλε. Βρέθηκε στα ανοιχτά. Την σκότωσαν με την ξιφολόγχη. Η κραυγή της ακόμη είναι στα αυτιά μου. ¨Αχ μάνα μου¨ είχε φωνάξει. Τον κόσμο τον μετέφεραν στο βουνό Γιλάν. Την ώρα που έπεφτε ο ήλιος είπαν ¨να τους καθαρίσουμε στο ποτάμι¨. Οι χωρικοί σκέφτηκαν να φύγουν προς το Αλίμπογάζ. Έφυγαν αλλά τους 11 τους σκότωσαν, Και αυτοί που σώθηκαν άλλος εδώ, άλλος εκεί…¨

Ο Μποζντάς και η οικογένεια του το 1938 σύρθηκαν στο Τσαλ της περιοχής Ντένιζλι. Με την αμνηστία του 1948 μετανάστευσαν στο Ερζιντζάν. Το 1966 επέστρεψαν στο Καρατάς. Ο Μποζντάς το 1991 πέτρα πέτρα και κουβαλώντας τζάμια ξαναέχτισε το σπίτι του. Τρεις γιούς και τρεις κόρες είχε.

Χάρτες με σημάδια
Το Τζεβιζλίντερέ εκείνο το βράδυ δεν έκλεισε μάτι. Το πρωί την ώρα που θα έβγαζαν τα ζώα τους, μπήκαν οι στρατιώτες στο χωριό.Τους στρατιώτες τους υποδέχτηκε ο Τσιλγκίν :

¨Μου είπαν ¨μουχτάρη μαζέψτε τα, θα κάψουμε τα σπίτια¨. 10 λεπτά διορία. Μόνο τα παιδιά μας μπορέσαμε και σώσαμε. Μας έβαλαν στη σειρά. Τα σπίτια τα έκαψαν με φιτίλι. Τα πράματα ήταν μέσα. Εκείνη την ώρα ήρθε ο μεγάλος μου αδελφός. Τον ξεγύμνωσαν οι στρατιώτες στη μέση του δρόμου. Δήθεν για να δούνε αν είναι Αρμένιος ή μουσουλμάνος. Είχαμε γάτα που είχε γεννήσει. Έμειναν μέσα στη φωτιά. Η μάνα μου έκλαιγε. Έλεγε πως ¨και το 38 έτσι μας είχαν μαζέψει και είχαν σκοτώσει¨. Κόντεψα να λιποθυμήσω. Όταν συνήλθα , μας είπαν ¨μαζέψτε τα και φύγετε για τι θα σας σκοτώσουμε¨. Ξαπέστειλα την μάνα και τα παιδιά μου. Και τα γύρω χωριά εκκενώθηκαν. Από την κάπνα δεν φαινόταν τίποτε¨.

Ένα από εκείνα τα χωριά ήταν ο Καρατάς. Το χωριό εκείνο των 40 σπιτιών με τις τρεις συνοικίες είχε περικυκλωθεί την ίδια στιγμή από τους στρατιώτες.

Ο Μποζντάς προτίμησε να μιλήσει με τους στρατιώτες. Μπορεί να άλλαζαν γνώμη :
¨Τους είπα πως είμαστε Τούρκοι καταγόμενοι από τους Ογούζους και πως έχουμε μοχθήσει για την πατρίδα. Μου έδειξαν την εντολή. Μου είπαν πως ήταν κρατική εντολή. Ήταν σημαδεμένα με κόκκινο στυλό. Αυτά τα χωριά μου είπαν θα καούνε. Τα έκαψαν. Μείναμε εκεί τρεις μέρες, κάτω από τις καρυδιές. Έκανε κρύο.Από το σπίτι μας διασώσαμε 8 σακούλες αλεύρι, δύο σακούλες ζάχαρη και 4 στρώματα… Τα άλογα τα αφήσαμε και τα κατσίκια τα δώσαμε βερεσέ¨.

Ο κόσμος των δύο χωριών εγκαταστάθηκαν στο Όβατζικ. Ο Μποζντάς και η οικογένεια του σε ένα παλιό σχολείο. Ο Τσιλγκίν και η οικογένεια του εγκαταστάθηκαν σε προκατασκευασμένα που είχαν φέρει από το Ερζιντζάν (είχαν μείνει από τον σεισμό). Στην υποχρεωτική μετανάστευση προστέθηκε και η φτώχεια. Οικογένειες διαλύονταν. Άλλες στο Ελάζιγκ, άλλες στην Μαγνησία και άλλες στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μποζντάς μετανάστευσε στην περιοχή Εσενλέρ το 1995 και ο Τσιλγκίν στην ίδια περιοχή το 1998. Εκατοντάδες χωριά σαν αυτά σβήστηκαν από το χάρτη. Ο Τσιλγκίν είναι πλέον ο τελευταίος μουχτάρης ενός ανύπαρκτου χωριού. Με βάση τα λεγόμενα του Μποζντάς στα χωριά δεν έχουν μείνει ούτε σπουργίτια.

Πάλι στο ΕΔΑΔ
Οι δύο οικογένειες, όπως άλλες 500 προσέφυγαν το 2001 στο ΕΔΑΔ. Στο μεταξύ το ΕΔΑΔ το 2004 είχε βγάλει απόφαση-υπόδειγμα και για άλλες, τη απόφαση για ¨Ντογάν και τους άλλους¨ . Μετά την απόφαση αυτή η Τουρκία ψήφισε τον νόμο υπ΄αρ. 5233για την αντιμετώπιση των ζημιών από την τρομοκρατία και τον αντιτρομοκρατικό αγώνα. Το ΕΔΑΔ το 2006 απέρριψε τις προσφυγές κάποιων για αποζημίωση και υπέδειξε την εξάντληση των εθνικών ένδικων μέσων. Την ίδια χρονιά εκατοντάδες αιτήσεις έγιναν στην Νομαρχιακή Επιτροπή Εντοπισμού Ζημιών του Τούντζελι.

Ο δικηγόρος Μεχμέτ Αλή Κιρντόκ είχε την εκπροσώπηση σε επάνω από 500 δίκες. Οι 250 εξ αυτών έληξαν με συμφωνία. Για τις 120 που υπήρξε διαφωνία, αυτές πήγαν στο Διοικητικό δικαστήριο. Μέσα σε 5 χρόνια όμως για αυτές τις 120 δεν έγινε τίποτε. Μέσα σε αυτές περιλαμβάνονται οι προσφυγές από τα χωριά Καρατάς και Τζεβιζλίντερέ και των οικισμών Χουλούκασαγί, Κιζίλβερεν και Αβντόνικ.
Ο δικηγόρος Κιρντόκ και οι χωρικοί προσέφυγαν πάλι στο ΕΔΑΔ. Ο Τσιλγκίν δυσκολεύεται να σταθεί στα πόδια του. Έχει πάρκινσον και τρέμει συνέχεια. Περιμένει δικαιοσύνη : ¨Είχα σπίτι, 70-80 μικρά ζώα και 10-15 μεγάλα. Είχα σπείρει 40-50 στρέμματα. Τώρα πάνε…Μήπως μας βλέπουν για άτομα δεύτερης κατηγορίας ; Το κράτος ας θέσει το χέρι του στην συνείδηση του. Να στήσει το χωριό μου και εγώ γυρνάω…¨

Ο Μποζντάς το μόνο που θέλει πριν πεθάνει είναι να γυρίσει πίσω και να ζήσει στο χωριό του. Θέλει πίσω το σπίτι του, τις 70 κατσίκες και τα χωράφια του. Όταν μιλά για την προσφυγιά λες και μιλά για μια κατάρα :

¨Η ζημιά μου είναι μεγάλη, σε ποιον να τα περιγράψω ; Είμαι 78 χρονών. Στον τάφο θα με αποζημιώσουν ; Από τη φτώχεια πέσαμε στις στεναχώριες. Μπούχτησα από την προσφυγιά. Η προσφυγιά μας τέλειωσε. Εγώ είμαι συνηθισμένος σε εκείνα τα βουνά.¨
http://tourkikanea.gr/2011/02/24/yakilan/