‘’Ηνίοχος 2019’’. Πόσο ρεαλιστική και πόσο ουτοπική είναι αυτή η άσκηση;

Γεώργιος Φιλιππής
Σμήναρχος ε.α.
Πρόκειται για μια πολυεθνική άσκηση, που αντικειμενικό σκοπό έχει να εκπαιδεύσει σε συνθήκες που προσομοιάζουν με ένα σύνθετο πραγματικό περιβάλλον μάχης, χρησιμοποιώντας εκτός από συμμαχίες, σύγχρονα πολεμικά αεροσκάφη και άλλα οπλικά συστήματα τα οποία καλούνται μαζί με το εμπλεκόμενο προσωπικό, να αντιμετωπίσουν επιπλέον, σύγχρονης μορφής απειλές. Η συγκεκριμένη άσκηση φιλοδοξεί να καθιερωθεί  ως κορυφαία στην Ευρώπη και στην περιοχή μας, παρέχοντας στους συμμετέχοντες υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης αλλά και νέες εμπειρίες.
Αυτά είναι πολύ γενικά τα δεδομένα της άσκησης, σύμφωνα με τα οποία έχουμε μια συγκέντρωση πανάκριβων οπλικών συστημάτων, προσωπικό για το οποίο κάθε συμμετέχον κράτος ξόδεψε πολλά για να το εκπαιδεύσει και να το φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο, ανάλογη υποστήριξη που κι αυτή απαίτησε μεγάλο κόστος, αφιέρωση χρόνου και αρκετής στρατηγικής σκέψης για να γίνουν όλα αυτά.
Η πορεία μέσα στον χρόνο, είναι γεμάτη από ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν και τα οποία κατέγραψαν ιστορικοί, οι περισσότεροι μάλλον επηρεασμένοι από προσωπικές τους απόψεις αλλά και από δεδομένα του περιβάλλοντός τους. Βεβαίως υπήρξαν και λίγοι που διείσδυσαν περισσότερο και έβγαλαν στην επιφάνεια τις πιο κρυφές σελίδες της, αυτές που από κάποια αποστροφή ή και από φόβο, οι πολλοί ‘’παρέλειψαν’’ να καταγράψουν, γι αυτό αν και πολύ σημαντικές, δεν έγιναν ευρέως γνωστές. Όσοι έψαξαν βρήκαν, και όσοι μιμήθηκαν αυτήν την κρυφή ιστορία επικράτησαν, και μάλιστα με μικρό κόστος ή και καθόλου. Ποια είναι αυτή η δυσεύρετη ιστορία;

  

Η λέξη espionage, μπορεί να λειτουργεί σε πολλούς αρνητικά, ίσως επειδή στην νεοελληνική γλώσσα ‘’ερμηνεύτηκε’’ ως ‘’σπιούνος’’ και ακόμα χειρότερα ως ‘’καρφί’’, όμως η πραγματικότητα είναι άλλη. Ο βασικότερος πυλώνας στον οποίο μπορεί και επιβάλλεται να στηριχθεί οποιαδήποτε δραστηριότητα επιβίωσης άρα και οι πολεμικές επιχειρήσεις, είναι οι πληροφορίες. Οι πληροφορίες που προέρχονται από σοβαρές και μάχιμες υπηρεσίες πληροφοριών, των οποίων ο μηχανισμός λειτουργεί άριστα, ακόμα καλύτερα και από τις μοίρες των μαχητικών αεροπλάνων, σε όποια ετοιμότητα κι αν αυτά βρίσκονται. Οι καλά οργανωμένες και λειτουργούσες υπηρεσίες πληροφοριών, έχουν την δυνατότητα να μην απογειώσουν ποτέ τα reαdiness, γιατί δεν θα χρειαστεί, ή μπορούν να τα κατευθύνουν προς σίγουρη νίκη, και γενικά έχουν την δυνατότητα αφού ούτως ή άλλως λειτουργούν μη συμβατικά, να προσφέρουν υπηρεσίες οι οποίες θα προσπεράσουν τον νου, αυτόν που συνήθως τον χαρακτηρίζουμε ως του ‘’μέσου όρου’’, καθώς και του απεχθούς ως προς την ευελιξία και πρόοδο συστήματος.  Κατά πόσον η άσκηση ‘’Ηνίοχος’’ και κάθε άλλη παρόμοια δραστηριότητα, είναι εντεταγμένη σε ένα σύστημα συλλογής και ανάλυσης αξιόπιστων πληροφοριών που λειτουργεί με πληρότητα και σοβαρότητα;

   Με λίγα λόγια. Είναι εξωπραγματικό να γίνεται τόση προσπάθεια για την διαθεσιμότητα, για την υλοποίηση των προγραμμάτων και άλλα παρόμοια, την ίδια στιγμή που προσπερνάμε ή ‘’ξεπετάμε’’ έναν παράγοντα ασφάλειας πολύ πιο σημαντικό και από την ασφάλεια των πτήσεων. Δεν αναφέρομαι βεβαίως στις πληροφορίες μάχης τις οποίες διαχειρίζονται οι κατά περίπτωσιν ασκούμενοι σε κάθε μορφής άσκηση. Αυτές αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος και μάλιστα του επιλόγου μιας πολυσύνθετης μαθηματικής πράξης που περιμένει την λύση της με τον πιο εύκολο, τον πιο σύντομο και τον πιο ανώδυνο φυσικά τρόπο. Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι όταν έχεις να λύσεις ένα πρόβλημα, αυτό που θέλεις είναι να το λύσεις όσο γίνεται πιο γρήγορα, με τον λιγότερο κόπο, και επί του προκειμένου, χωρίς κατά το δυνατόν οποιοδήποτε κόστος.

   Αυτός είναι και ο λόγος που ανέφερα την λέξη ‘’ουτοπία’’. Γιατί αν οι ηγέτες του όποιου σχήματος δεν λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση , τότε ο ‘’Ηνίοχος’’ και όλες οι παρόμοιες προσπάθειες, ναι ας μην τρομάζουμε, έχουν ποσοστό μικρό ή μεγάλο (που το γνωρίζουν οι ίδιοι) ουτοπίας. Όσοι βρήκαν και μελέτησαν την κρυφή ιστορία και κυρίως όσοι την μιμήθηκαν, αναδείχθηκαν. Αναδείχθηκαν επειδή δεν έκαναν λάθη, αφού περιόρισαν στο ελάχιστο αυτό που λέμε παράγων ‘’τύχη’’. Γιατί απλούστατα ο καλός ηγέτης δεν αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους.

   Όταν ένα σύστημα και μια νοοτροπία έχει καθιερωθεί και ριζώσει επί δεκαετίες, έχει μοιραία διαμορφώσει γενιές. Όμως πρέπει να υπάρχει πρόοδος, εξέλιξη. Όταν καλούμαστε να λύσουμε ένα πρόβλημα, όσο επείγον ή δύσκολο κι αν είναι, απαιτούμε πρώτα από τον εαυτό μας και μετά από τους άλλους, να τοποθετηθούν στο τραπέζι με απόλυτη τάξη όλα αυτά τα κομμάτια που θα μας δώσουν την πλέον σαφή εικόνα για την κατάσταση. Και τα κομμάτια αυτά, πρέπει να προκαλούν συναισθήματα ψυχικής ηρεμίας, ψυχραιμίας και όχι ασάφειας και σύγχυσης. Πρέπει να είναι τόσο ακριβή και επαρκή, που μελετώντας τα ο λαμβάνων την απόφαση, να μην έχει καμία αμφιβολία για τον αν έπραξε σωστά ή όχι.

   Καλά όλα αυτά στα λόγια, αλλά για να γίνουν, χρειαζόμαστε προετοιμασία από πριν. Ή μάλλον προετοιμασία από πάντα. Η σωστή λειτουργία των υπηρεσιών πληροφοριών, δεν έχει την φιλοσοφία των άλλων δραστηριοτήτων όπως η εκπόνηση εθνικών σχεδίων, η λειτουργία στρατιωτικών μονάδων, κ.λ.π.. Οι υπηρεσίες αυτές, βρίσκονται στην κορυφή κάθε προηγμένου κράτους, και τα στελέχη τους απολαμβάνουν της αναγνώρισης των υπηρεσιών τους οι οποίες αν και κρυφές, είναι συχνά ανεκτίμητες. 

   Σ’ αυτό το σημείο, θα αναφέρω μικρό μέρος της συνέντευξης που έδωσε το 1988 στον αμερικανικό τηλεοπτικό σταθμό CNN, ο Markus Wolf, διευθυντής του τομέα εξωτερικών υποθέσεων της υπηρεσίας πληροφοριών της τότε ανατολικής Γερμανίας. Αναφερόμενος λοιπόν στην περίοδο του ‘’ψυχρού πολέμου’’, μεταξύ άλλων είπε:

   ‘’Είμαι σχεδόν σίγουρος, ότι τόσο οι υπηρεσίες πληροφοριών στο σύνολό τους, όσο και οι κατάσκοποι της Ανατολής και της Δύσης, έτειναν σε ατομικό επίπεδο προς μια πιο ρεαλιστική αξιολόγηση της ισορροπίας δυνάμεων και καταστάσεων από αυτήν που είχαν οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες. Φροντίζαμε να συγκρατούμε κάθε επιχείρησή μας, όταν βλέπαμε ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση, ή ακόμα και σε πόλεμο. Συνεπώς, ναι, πράγματι υποστηρίζω ότι η υπηρεσία μου συνέβαλε στην διατήρηση της πιο μακρόχρονης ειρήνης στην σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία’’.

    Για όσους έχουν κατανοήσει την σπουδαιότητα του ρόλου αυτών των υπηρεσιών, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Το θέμα είναι κατά πόσον ένας λαός θέλει να εργάζεται για το μέλλον με σωφροσύνη και όχι για το τώρα με αφροσύνη, κατά πόσον θέλει να τον εκπροσωπούν πολιτικοί Έλληνες και όχι ανθέλληνες, κατά πόσον θέλει να αισθάνεται ασφαλής με στρατιωτικούς που μελετούν ιστορία και γράφουν ιστορία αν χρειαστεί και όχι με στρατιωτικούς υπαλλήλους ενός σχεδόν μονίμως αποτυχημένου κράτους.

   Καλή προσγείωση.