Το μυθιστόρημα της μεγάλης κυβίστησης Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ

Σταύρος Λυγερός

Μπορεί ο Αλέξης Τσίπρας να φιλοδόξησε με το ελληνικό παράδειγμα να αλλάξει την Ευρώπη, αλλά τα γεγονότα απέδειξαν πως ήταν το ευρωιερατείο που τον υποχρέωσε όχι μόνο να υποταχθεί, αλλά και να αρχίσει να δικαιολογεί τις μνημονιακές πολιτικές που εφαρμόζει. Παρά τις μεγαλοστομίες του, δεν κατανοούσε τις δυναμικές και τις ισορροπίες στο επίπεδο του ευρωιερατείου. Αυτό είχε φανεί πολύ καθαρά από τις εκλογές του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αναδειχθεί δεύτερο κόμμα με μικρή διαφορά από τη ΝΔ.

Από τότε και καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κάποιοι εκ των συνομιλητών του έθεταν τον Τσίπρα αντιμέτωπο με την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που θα αντιμετώπιζε όταν θα κέρδιζε τις εκλογές.

Ήταν από τότε προφανές πως οι δανειστές όχι μόνο δεν θα έκαναν πίσω από τις απαιτήσεις τους, επειδή οι Έλληνες θα είχαν ψηφίσει εναντίον του Μνημονίου, αλλά αντιθέτως θα επιδίωκαν να «ξεβρακώσουν» πολιτικά τη νέα κυβέρνηση.

• Πρώτον, για να μη ρηγματωθεί το κυρίαρχο δόγμα της λιτότητας.
• Δεύτερον για να στείλουν ένα αποτρεπτικό μήνυμα στους λαούς κυρίως της ευρωπαϊκής περιφέρειας για το τι τους περιμένει εάν δώσουν την ψήφο τους σε αντισυστημικά κινήματα που αμφισβητούν τη νεοφιλελεύθερη οικονομική ορθοδοξία.

Ο Τσίπρας, όμως, είχε αγκιστρωθεί στην εκτίμηση πως η Ελλάδα είναι συστημικός κίνδυνος. Ως εκ τούτου, πίστευε ότι τα αφεντικά της Ευρωζώνης θα αναγκάζονταν να διαπραγματευθούν με την αποφασισμένη κυβέρνησή του έναν έντιμο συμβιβασμό για να αποτρέψουν ανεπιθύμητους κλυδωνισμούς. Το αξιοσημείωτο είναι πως αυτό δεν ήταν απλώς μία προεκλογική ρητορική για να ξεπεράσει δύσκολα ερωτήματα. Στην πραγματικότητα, ήθελε να πιστεύει όσα έλεγε. Ήταν ένας τρόπος να ξορκίζει τη σκοτεινή προοπτική και να διατηρεί ανέπαφο το όνειρο.

Ευνοημένος από την τύχη

Η τύχη, άλλωστε, τον είχε ευνοήσει σκανδαλωδώς. Από το περιθώριο της Νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, επειδή τον προώθησε εκεί ο προηγούμενος πρόεδρος του κόμματος Αλέκος Αλαβάνος. Όταν η κρίση μετέτρεψε τον ΣΥΡΙΖΑ από ένα μικρό τυπικό κόμμα διαμαρτυρίας σε δεύτερο κόμμα (2012) αυτός έγινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τέλος, οι εκλογές του Ιανουαρίου 2015 του άνοιξαν την πόρτα για την εξουσία. Γιατί, λοιπόν, να πιστέψει πως το άστρο του θα τον εγκατέλειπε όταν θα γινόταν πρωθυπουργός;

Δεν ήταν, όμως, μόνο η ψυχολογική του ανάγκη που τροφοδοτούσε τη μετέωρη αισιοδοξία του. Ήταν και ο ιδιότυπα αφελής ευρωπαϊσμός του. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, το κυρίαρχο ρεύμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, παραλλήλως με την κριτική που ασκεί, τρέφει μία εξιδανικευμένη εικόνα για τον τρόπο που λειτουργεί η ΕΕ.

Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι στη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου 2015, όπως ομολόγησε ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός σε συνέντευξή του, αυτός και οι αρμόδιοι υπουργοί του περιορίσθηκαν σε προφορικές υποσχέσεις του Μάριο Ντράγκι και δεν απαίτησαν γραπτή δέσμευση του Eurogroup για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Κι αυτό παρότι είχε μπροστά της (κατά τη διάρκεια της τετράμηνης μεταβατικής περιόδου από τις αρχές Μαρτίου μέχρι το τέλος Ιουνίου 2015) δανειακές υποχρεώσεις ύψους πάνω από 7,5 δισ ευρώ. Τις πλήρωσε, τρώγοντας τις σάρκες, δηλαδή συγκεντρώνοντας τα αποθεματικά ασφαλιστικών ταμείων και οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Έχοντας συνείδηση της δυσχερούς κατάστασης, στην οποία βρισκόταν η ελληνική οικονομία, το ευρωιερατείο είχε πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 την τάση να θεωρεί σχεδόν δεδομένο ότι μόλις γινόταν πρωθυπουργός ο Τσίπρας θα έκανε γρήγορα την περιβόητη «κωλοτούμπα». Όταν μετά τις εκλογές φάνηκε πως δεν ήταν διατεθειμένος να μπει στο μνημονιακό μονοπάτι, του πέρασαν τη θηλιά στον λαιμό. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Καλλιέργεια κλίματος αβεβαιότητας

Από την επομένη της συμφωνίας της 20ης Φεβρουαρίου 2015, ο Σόιμπλε και άλλοι σκληροπυρηνικοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, με αλλεπάλληλες δηλώσεις, καλλιέργησαν συστηματικά κλίμα αβεβαιότητας. Με τη σειρά του, το κλίμα αβεβαιότητας προκάλεσε αιμορραγία στο τραπεζικό σύστημα, πάγωσε την αγορά και βεβαίως δεν άφησε κανένα περιθώριο για επενδύσεις. Μπορεί στο πρώτο εξάμηνο του 2015 η κυβέρνηση Τσίπρα να μην έλαβε υφεσιακά μέτρα, αλλά αφέθηκε να παρασυρθεί σε μία φθοροποιό διαπραγματευτική διελκυστίνδα με αποτέλεσμα η οικονομία να υποστεί βαρύτατες βλάβες.

Η συνέχεια του άρθρου στο εξαιρετικό ιστολόγιο του Σταύρου Λυγερού