Πάτησε κατά λάθος την σκανδάλη

Πέρασα, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, εκατοντάδες πρωινά στα δικαστήρια. Οι ασκούμενοι δικηγόροι τη στήναμε από πολύ νωρίς στην Ευελπίδων και περιμέναμε στωικά να εκδικαστούν οι υποθέσεις οι οποίες προηγούνταν στο πινάκιο και να’ρθει η σειρά εκείνης που είχε αναλάβει το γραφείο μας. Όταν κόντευε η ώρα, τρέχαμε στα καρτοτηλέφωνα –κινητά δεν είχαμε- και ειδοποιούσαμε το αφεντικό μας να σπεύσει να δικάσει.
Επρόκειτο για εμπειρία διδακτικότατη και διασκεδαστική ενίοτε. Κόσμος κάθε λογής αναζητούσε το δίκιο του ή πάσχιζε να κουκουλώσει το άδικό του – πότε ένοιωθα εγώ σαν να βρισκόμουν σε έναν καφκικό λαβύρινθο, πότε λες και ήμουνα κομπάρσος στο «Η Θέμις έχει Κέφια» του Δημήτρη Ψαθά.

Απ’τους ποινικολόγους που παρακολούθησα επί το έργον, δεν θα ξεχάσω τον πανύψηλο εκείνο εξηντάρη με τα κυματιστά μαλλιά, την γαμψή μύτη και τα μακριά χέρια πιθήκου. Χέρια που, όσο καθόταν στα έδρανα της υπεράσπισης, τα έκρυβε στις τσέπες του. Μόλις όμως σηκωνόταν για να αγορεύσει, τα έβγαζε και τα τέντωνε, ίδιος μαέστρος έτοιμος να διευθύνει την ορχήστρα.
Άσχετα με τη σοβαρότητα του αδικήματος, ο ποινικολόγος μας έδειχνε πάντοτε το ίδιο πάθος. Και την ίδια αδιαφορία προς το ρολόι. Ξεκινούσε αργά, με σπηλαιώδη φωνή τραγωδού, και σταδιακά φόρτωνε. Δεν φοβόταν τις παρεκβάσεις. Δεν ήξερε τι σήμαινε απεραντολογία.
Βιογραφούσε τον πελάτη του από την ημέρα τουλάχιστον της γέννησής του. Δεν το’χε δε σε τίποτα να το πιάσει από ακόμα πιο παλιά, να φτάσει μέχρι εβδόμης γενεάς. Να υμνήσει τους προγόνους του κατηγορούμενου που ανατινάχθηκαν στο Κούγκι. Να αναφερθεί στη συμμετοχή των παππούδων του στη Μικρασιατική Εκστρατεία και των γονιών του στην Εθνική Αντίσταση. «Θα καταδικάσετε αυτόν τον άνθρωπο;» κεραυνοβολούσε την έδρα. «Το σπέρμα εκείνων που προήλασαν ως τον Σαγγάριο; Τον βλαστό αυτών που απέκρουσαν με τα γυμνά τους στήθη τους Ναζί;»
Γοητευμένος απ’την ίδια του τη ρητορεία, άρχιζε στη συνέχεια να αμπελοφιλοσοφεί. Φλυαρούσε για την κοινωνική αδικία, για την καταραμένη φτώχεια μέσα στην οποία είχε μεγαλώσει ο κατηγορούμενος και που διαμόρφωσε μοιραία την ψυχολογία του. Το αδίκημα που δικαζόταν χανόταν μέσα σε έναν ωκεανό από λέξεις. Σε έναν ορυμαγδό από άσχετες εικόνες. Το ακροατήριο συγκινούνταν. Οι δικαστές –ελάχιστη αν είχαν πείρα- ξερόβηχαν ανυπόμονα.
Το «κόλπο γκρόσο» το κρατούσε ο ποινικολόγος μας για το τέλος. Αφού είχε επί τροχάδην, με δημιουργική ασάφεια, καταρρίψει δήθεν τις συγκεκριμένες κατηγορίες, έφερνε τον αντίχειρά του στον κρόταφο και αναφωνούσε τρέμοντας σύγκορμος: «Εάν το σεβαστό σας δικαστήριο επιβάλει στον αθώο αυτόν έστω και μία μέρα φυλακή, εγώ θα θέσω τέρμα στη ζωή μου!»
«Επηρεάζει με το θέατρο του τους δικαστές;» ρώτησα αφελώς. «Μα δεν το κάνει για τους δικαστές» μου εξήγησε ένας συνομήλικός συνάδελφός του. «Για τον πελάτη του το κάνει. Και για να ψαρεύει καινούργια πελατεία. Η καταδίκη ή η αθώωση θα κριθεί με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα. Ο κατηγορούμενος όμως –και ισόβια ακόμα να φάει- θα’ναι απολύτως πεπεισμένος ότι ο δικηγόρος του τα έδωσε όλα. Πως έπραξε παν το δυνατόν για να τον βγάλει λάδι…»
«Έτσι μελοδραματικά αγόρευε ανέκαθεν;» «Τριανταπέντε χρόνια τώρα, “αυτοκτονεί” μέσα στο δικαστήριο τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Το συνάφι –εννοείται- κρυφογελάει. Ο κόσμος όμως τσιμπάει. Δουλειές με φούντες έχει πάντα. Και ας είναι οι γνώσεις του στα νομικά παιδαριώδεις…»
«Ωραίο κόλπο!» θαύμασα. «Το κληρονόμησε από τον πατέρα του, προπολεμικό δικολάβο στην Καλαμάτα. Εκείνος κουβαλούσε μάλιστα και πιστόλι και το κολλούσε την κρίσιμη στιγμή στην καρδιά του. Μια μέρα όμως ατύχησε. Πάτησε κατά λάθος τη σκανδάλη. Και αυτοκτόνησε στα αλήθεια…».-

Χρήστος Α. Χωμενίδης