Ανάγκη Συντονισμού των Ρόλων Ελλάδας – Κύπρου στο Κυπριακό

του Φοίβου Κλόκκαρη*

Κατά την επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Κοτζιά στην Τουρκία τον Οκτώβριο του 2017, συμφωνήθηκε στο Κυπριακό, διάλογος μεταξύ των δύο χωρών για το θέμα των Εγγυήσεων/Ασφάλειας, προκειμένου να προετοιμασθεί το έδαφος επανέναρξης των συνομιλιών, που είχαν διακοπεί, με κύρια αιτία το θέμα αυτό.

Με βάση την εμπειρία των διακοινοτικών συνομιλιών, και την προοπτική έναρξης Ελληνοτουρκικού διαλόγου για την ασφάλεια/εγγυήσεις, είναι αναγκαίο να επισημανθούν δύο κίνδυνοι, που πρέπει να ληφθούν υπόψιν:

1.      Η πολιτική που ακολουθεί η Ελλάδα στο Κυπριακό, δηλαδή να μην εμπλέκεται στις εσωτερικές πτυχές του, εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους. Υπάρχουν εσωτερικές πτυχές, που επηρεάζουν σοβαρά το κεφάλαιο της ασφάλειας, γιατί μεταξύ τους υπάρχει διασύνδεση και αλληλεπίδραση. Ειδικά στο κεφάλαιο της Διακυβέρνησης/Κατανομής των εξουσιών, συμφωνήθηκε μεταξύ Ελληνοκυπρίων (ΕΚ) και Τουρκοκυπρίων (ΤΚ), όπως στο επίπεδο της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, υπάρχει συναπόφαση των δύο συνιστωσών πολιτειών για όλα τα θέματα.

Αυτή η σύγκλιση, θα οδηγεί σε συνεχή αδιέξοδα ή για να μην συμβαίνει αυτό, σε συνεχείς υποχωρήσεις των ΕΚ προς τις Τουρκικές Θέσεις. Η ΤΚ πολιτεία, εξηρτημένη από την Τουρκία λόγω πλειοψηφίας των εποίκων και διμερών συμφωνιών εξάρτησης (είχαν ενσωματωθεί και στο σχέδιο Ανάν) θα υποστηρίζει τα συμφέροντα της Τουρκίας σε βάρος εκείνων της Κύπρου. Η Τουρκία μέσω της ΤΚ πολιτείας και των συμφωνηθέντων στο επίπεδο της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, θα επιβάλλει τις αποφάσεις στο Κυπριακό κράτος, θα αποκτήσει τον πολιτικό έλεγχο του και δεν θα χρειάζεται εγγυήσεις και στρατεύματα.

Η Τουρκία βέβαια, επειδή τα θέλει όλα, εμμένει και σε αυτά, χωρίς να αποκλείεται να προβεί σε κίνηση αιφνιδιασμού, αν διασφαλίσει μέσω των εσωτερικών πτυχών τού Κυπριακού, τον έλεγχο του νησιού. Οι υποχωρήσεις της ΕΚ πλευράς, με επιστέγασμα εκείνες στη διάσκεψη της Ελβετίας στο Κραν Μοντάνα (εκ περιτροπής προεδρία, ίση συμμετοχή ΕΚ και ΤΚ στους μηχανισμούς λήψης απόφασης, 4 βασικές ελευθερίες των Τούρκων υπηκόων, προτεραιότητα στον χρήστη για το περιουσιακό στην ΤΚ συνιστώσα πολιτεία, παραμονή όλων των εποίκων, ενσωμάτωση στο σχέδιο λύσης διμερών συμφωνιών της Τουρκίας με το ψευδοκράτος) προσφέρουν στη Τουρκία, τη δυνατότητα του πολιτικού και δημογραφικού ελέγχου της Κύπρου, που θα μετατραπεί σε προτεκτοράτο της. Αυτή η εξέλιξη, θα επηρεάσει και τα συμφέροντα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν την ασφάλεια, την ενέργεια και την ΑΟΖ.

Είναι ένας σοβαρός λόγος, για τον οποίο η Ελλάδα θα πρέπει να αλλάξει την πολιτική της στο Κυπριακό. Να έχει λόγο και ρόλο όχι μόνο στο κεφάλαιο της ασφάλειας (εξωτερική πτυχή) αλλά και σε όσες εσωτερικές πτυχές επηρεάζουν το κεφάλαιο αυτό, και συμβάλλουν στον πολιτικό και δημογραφικό έλεγχο της Κύπρου από την Τουρκία, με σοβαρούς κινδύνους και για την ασφάλεια της Ελλάδας.

2.      Εξίσου όμως επικίνδυνο είναι και το αντίστροφο. Δηλαδή να αρχίσουν διαβουλεύσεις Ελλάδας – Τουρκίας, για το θέμα των εγγυήσεων/στρατευμάτων με την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ), που είναι άμεσα ενδιαφερόμενη, να είναι απούσα και αμέτοχη.Το Νοn-Paper Γκουντέρες, προβλέπει και αποστρατικοποίηση των εγχωρίων δυνάμεων.Ελλάδα και ΚΔ συγκλίνουν στη θέση αυτή;Το θέμα των συνθηκών Εγγυήσεως/Συμμαχίας 1960, δεν πρέπει να αναδειχθεί σε αντικείμενο διαβουλεύσεων Ελλάδας – Τουρκίας, προς ανεύρεση συμβιβαστικής λύσης, γιατί αυτή η εξέλιξη θα αποφέρει οφέλη μόνο στη Τουρκία. Οι εν λόγω συνθήκες, είναι παράνομες και άκυρες και δεν πρέπει να τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά να καταγγελθούν επίσημα στα ΗΕ από την Ελλάδα και ΚΔ (δηλαδή δύο από τα τέσσερα ή τρία συμβαλλόμενα μέρη των συνθηκών αντίστοιχα) οι οποίες δεν πρέπει να αναγνωρίζουν ότι οι συνθήκες είναι σε ισχύ. Υπάρχουν ισχυρά νομικά όπλα, που αποδεικνύουν ότι οι συνθήκες είναι παράνομες και άκυρες γιατί παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και συγκεκριμένα:

·         Τα άρθρα 2.1 (κυρίαρχη ισότητα κρατών), 2.4 (αποχή από απειλή ή άσκηση βίας) και 103 (οι διατάξεις των συνθηκών βρίσκονται σε σύγκρουση με το 103, που υπερισχύει) του καταστατικού χάρτη των ΗΕ και

·         Τα άρθρα 53 (παραβίαση αρχών και αναγκαστικών κανόνων διεθνούς δικαίου) και 60 (η παραβίαση των διατάξεων συνθηκών, από συμβαλλόμενο μέρος, όπως η Τουρκία, καθιστά τις συνθήκες άκυρες) της συνθήκης της Βιέννης 1969 «Περί του δικαίου των διεθνών συνθηκών».

Συμπερασματικά, δεδομένου ότι ο παράγων της ασφάλειας δεν έχει μόνο την στρατιωτική του διάσταση, αλλά πηρεάζεται από όλο το φάσμα των εξωτερικών και εσωτερικών πτυχών του Κυπριακού, χρειάζεται όπως Ελλάδα και ΚΔ, συνεργάζονται στενά και στις δύο πτυχές, προς αποφυγή λαθών, που θα θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια τους και ιδιαίτερα της Κύπρου, που είναι και περισσότερο ευάλωτη.

*αντιστράτηγος ε.α.