Αμερικανοτουρκισμός: ο Γεφυροποιός Πολιτισμός

Του Μάριου Ευρυβιάδη
Προσδεθείτε γερά. Διότι τις επόμενες μέρες όλοι θα γίνουμε μάρτυρες μιας οργασμικής διαδικασίας στις Αμερικανο-τουρκικές σχέσεις η οποία θα κλιμακωθεί στις 6-7 Απριλίου στην Άγκυρα με την επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Ομπάμα. Εαν όλα εξελιχθούν κατ’ ευχή η ιστορία θα καταγράψει και τη στιγμή της ολοκλήρωσης. Αυτή θα είναι όταν ο αφρο-αμερικάνος Ομπάμα θα δέχεται το εκστασιασμένο επί ποδός χειροκρότημα στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση μετά το πέραςτης ομιλίας του.
Έτσι θα καλωσορίσουμε όλοι ένα καινούργιο πολιτισμικό υπόδειγμα στον κόσμο αυτό του Αμερικανοτουρκισμού. Θα είναι το υπόδειγμα του 21ου αιώνα. Αυτό που θα γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην Ανατολή και Δύση, ανάμεσα στο Δυτικο-ευρωπαϊκό πολιτισμό και του πολιτισμού της Ανατολής, ανάμεσα στα πεζά και στις εφήμερες ηδονές και της Νιρβάνα της ειρηνικής αιωνιότητος.
Έτσι όταν και ο Αμερικανοτουρκισμός αφήσει πίσω του και αυτός, όπως ο κάθε πολιτισμός τα ανεξήτηλα σημάδια του στον κόσμο ως διαχρονικές αξίες και συμπεριφορές, θα προστεθεί και αυτός δίπλα στους μεγάλους πολιτισμούς. Αλλά ως η τελειότερη έκφανσή τους.
Αυτοί που θα μας ακολουθήσουν λοιπόν δε θα περιορίζονται να μελετούν τους ποτάμιους πολιτισμούς του Παλαιού Κόσμου (του Κίτρινου Ποταμού, του Ινδού, του Ευφράτη και του Τίγρη και του Νείλου), τους θαλασσοκρατικούς πολιτισμούς (Φοινίκη, Ελλάδα, Ρώμη) και αυτούς της Β. Ευρώπης. Θα πρέπει να μελετούν και το γεφυροποιό πολιτισμό του Αμερικανοτουρκισμού, το μοναδικό, αυτόν δηλαδή που μας ένωσε όλους, μαύρους, άσπρους, ερυθρούς, μελαμψούς και κίτρινους.
Τι πρεσβεύει στην παρούσα θεμελειακή του φάση ο Αμερικανοτουρκισμός; Ας αφήσουμε τον Αχμέτ Νταβούτογλου να μιλήσει, τον τελευταίο στη σειρά “οραματιστή” αλλά και “οικοδόμο” της ανατολικής πλευράς της γέφυρας. “Έιμαι πολύ χαρούμενος να δηλώσω ότι βιώνουμε μια ιστορική εποχή όπου οι πολιτικές μας είναι σχεδόν ταυτόσημες σε κάθε ζήτημα. Η απόφαση του Προέδρου Ομπάμα να έλθει στη Τουρκία είναι δείγμα της ιστορικής αυτής εποχής, της δημιουργικής και συνεργάσιμης περιόδου”.
Και πως να μην είναι ταυτόσημες οι θέσεις Τουρκίας-Αμερικής; Από τις ίδιες αξίες και αρχές διέπονται ο Αμερικανισμός και ο Τουρκισμός. Η.Π.Α και Τουρκία μας θύμισε μόλις πρόσφατα η κυρία Κλίντον όταν επισκέφτηκε την Άγκυρα, πιστεύουν στις αρχές της “ειρήνης”, της “δημοκρατίας”, της “ελευθερίας” και της “ευημερίας”. Κάτι ανάλογο θα μας επαναλάβει και ο κος Ομπάμα σε λίγες μέρες, ότι ακριβώς μας είχε πει και ο προκάτοχός του Μπιλ Κλίντον, στον πανηγυρικό του λόγο στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση το Νοέμβριο του 1999.
Ακριβώς επειδή οι κοινές αξίες και των δυο επιβάλλουν την “ειρήνη”, τόσο οι Αμερικάνοι όσο και οι Τούρκοι επιδιώκουν την “ειρήνη” και τη “σταθερότητα” όπως μας υπενθυμίζεται με έμφαση στο κοινό ανακοινωθέν μεταξύ της Αμερικανίδος Υπουργού Εξωτερικών και του ομολόγου της Τούρκου στις 7 Μαρτίου 2009. Και τα δύο μέρη, διαβάζουμε, θέλουν να συμβάλουν σε μια “διαρκή ειρήνη” στα Αραβο-Ισραηλινά, ανάμεσα στην Τουρκία και την Αρμενία, στον Καύκασο, στον Υπερκαύκασο, στο Κουρδικό-ακόμη και στην Κύπρο, όπου όμως προϋπόθεση για την ειρήνη μας πληροφορούν και οι δυο είναι ο τερματισμός της καταδυνάστευσης των φουκαράδων Τουρκο-κυπρίων.
Για τον Αμερικανικό “ιδεαλισμό” έχουν γραφτεί χιλιάδες έργα και πονήματα. Ο “ιδεαλισμός” αυτός βασίζεται στη μοναδικότητα (exceptionalism). Οι Αμερικάνοι διαφοροποιούνται από τον υπόλοιπο κόσμο και πιστεύουν ότι είναι ο “περιούσιος λαός”, ότι οι πολιτικές και ηθικές τους αξίες είναι οικουμενικές, ότι οι πράξεις και τα έργα τους εδράζονται σε ανιδιοτελή κίνητρα και ότι η ειλικρινής τους πρόθεση είναι να εκπολιτίσουν και να εκδημοκρατίσουν τον κόσμο, ώστε να κυριαρχήσουν η ανεκτικότητα, ο πλουραλισμός και ναι, η ειρήνη, της οποίας είναι πρεσβευτές και θιασώτες.
Που και που βέβαια χρειάζεται και ο “βούρδουλας”. Αλλά η χρήση βίας είναι πολλές φορές αναγκαία για το καλό όλων μας και για την εμπέδωση της ειρήνης. Πως να γίνει δηλαδή η ομελέτα χωρίς σπασμένα αβγά; Κάνουμε διαρκή πόλεμο για διαρκή ειρήνη (permanent war for permanent peace). Καταστρέφουμε χωριά και κράτη για να τα σώσουμε (Βιετνάμ, Κουρδιστάν, Κύπρος, Ντιέγκο Γκαρσία, Ιράκ). Έτσι έχουμε ειρήνη στον τόπο μας και ειρήνη στον κόσμο, όπως ευαγγελίζεται ο ...Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο Τουρκικός “ιδεαλισμός” είναι λιγότερο γνωστός. Ωστόσο θα εκπλαγείτε πόσο όμοιος είναι με τον Αμερικανικό. Διαβάζουμε λοιπόν από το μοναδικό έργο του Ζιγιά Γκιοκάλπ (Κούρδου εξομώτη που έγινε Τούρκος, αλλά αυτό είναι λεπτομέρεια αφού ήθελε και έπρεπε να γίνει Τούρκος, θιασώτης της ειρήνης δηλαδή, αλλά δεν το γνώριζε), Αρχές Τουρκισμού (Εκδοτική Κούριερ, 2005):
“Στην παλιά Τουρκική θρησκεία ο Θεός των Τούρκων ήταν Θεός της ειρήνης. Η λέξη “il” (έθνος, χώρα) που αποδίδει την ουσία της τουρκικής θρησκείας σήμαινε ειρήνη (Κάσγκαρλι, Μαχμούντ). Ιλχάν (αυτοκράτορας) σήμαινε Χαν της ειρήνης. Οι Τούρκοι Ιλχάν ήταν πρωτοπόροι ειρηνόφιλοι που οικοδόμησαν κλίμα ειρήνης από τη Ματζουρία μέχρι την Ουγγαρία ... Χάρη σε αυτή τη φιλειρηνική παράδοση των Τούρκων ο Τούρκος αυτοκράτορας και στην εποχή του Ισλάμ συμπεριφέρονταν πάντα με στοργή στους ηττημένους και θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο για τη διεθνή ειρήνη” (σελ. 55-56).
Θεωρούσε λοιπόν ο Τούρκος Ιλχάν τον εαυτό του υπεύθυνο για τη “διεθνή ειρήνη”. Όπως ο κάθε Αμερικανός Πρόεδρος ο οποίος μαζί με τη χώρα του κουβαλούν το βάρος της διεθνούς ειρήνης στους ώμους τους.
Όμοιος, ομοίω αει πελάζει. Ραντεβού στην Άγκυρα. Κρατηθείτε, λοιπόν, γερά διότι σε λίγες μέρες θα γίνετε μάρτυρες μιας γεννεσιουργικής πράξης που θα γεννήσει ένα νέο πολιτιστικό υπόδειγμα, αυτό του Αμερικανοτουρκισμού, του ανώτατου δηλαδή σταδίου του πολιτισμού. Και με το “τέλος της ιστορίας” θα έχουμε πλέον και το “τέλος του πολιτισμού”. Διότι σαφώς δε θα μπορεί να υπάρξει τίποτα ανώτερο από το ...ιδεώδες του Αμερικανοτουρκισμού.