Η γέφυρα του Βοσπόρου, σύμβολο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής

Aπομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση ή διευρυμένος περιφερειακός ρόλος της στην περιοχή;
Του Μπάμπη Μπίκα
Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και η στάση της Τουρκίας σε μια σειρά ζητημάτων έχουν εγείρει πλήθος ερωτημάτων για τις επιδιώξεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Όλα άρχισαν το 2003, όταν η Τουρκία αρνήθηκε να διευκολύνει τα αμερικανικά στρατεύματα κατά την επέμβαση και τον πόλεμο στο Ιράκ, είπε ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Ζμπίγνιεφ Μρζεζίνσκι την επομένη της αρνητικής στάσης της Τουρκίας στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στα μέσα της εβδομάδας, με την οποία επιβάλλονται νέες κυρώσεις στο Ιράν για το υποτιθέμενο πυρηνικό του πρόγραμμα για μη ειρηνικούς σκοπούς.

Ένα όχι (μαζί με της Βραζιλίας και την αποχή του Λιβάνου), που εκτιμήθηκε από διεθνείς αναλυτές (λ.χ. “Φαϊνάνσιαλ Τάιμς”, τουρκικός Τύπος) ως σημείο καμπής στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις. Κι αυτό λίγες μόλις μέρες μετά την έντονη αντιπαράθεση και το πολεμικό κλίμα μέσα στην Τουρκία κατά του Ισραήλ, έπειτα από τη δολοφονική ισραηλινή επέμβαση στον διεθνή στολίσκο (με εννέα Τούρκους νεκρούς) που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Να θυμίσουμε και την παλαιότερη επίθεση του τούρκου πρωθυπουργού κατά του ισραηλινού προέδρου πριν δύο χρόνια στο Νταβός, με τις κραυγές του κατά των “σφαγέων αθώων ανθρώπων και παιδιών”. Σίγουρα είναι πολλά για να είναι τυχαία και να μη σηματοδοτούν μια στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Στα χέρια του Αχμέτ Νταβούτογλου και υπό το δόγμα του περί “στρατηγικού βάθους” και δημιουργίας περιφερειακών ερεισμάτων, η τουρκική διπλωματία δείχνει μια έντονη κινητικότητα σε πολλά διπλωματικά μέτωπα στην ευρύτερη μεσανατολική-αραβική περιοχή.
Το όχι της Τουρκίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ήρθε να προστεθεί σε ένα ήδη υπάρχον υπόστρωμα και να βαρύνει στην υπό διαμόρφωση εκτίμηση ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την Τουρκία να απομακρύνεται από τη Δύση, προσεγγίζοντας περισσότερο την Ανατολή. Μάλιστα, κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον έσπευσαν να μεμφθούν για αυτό την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, η αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Σούζαν Ράις δήλωσε ότι η Τουρκία κινείται “εκτός γραμμής... Στέκονται έξω από το σώμα της διεθνούς κοινότητας”. Ενώ ο υπουργός Άμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς κατηγόρησε την Ευρώπη ότι έχει στρέψει την Τουρκία προς την Ανατολή, δηλώνοντας πως η αυξημένη επιθετικότητα της Τουρκίας εναντίον του Ισραήλ μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην απόρριψή της από την ΕΕ.

Ενιαία τουρκοαραβική οικονομική ζώνηΠέρα από τις διαψεύσεις τούρκων αξιωματούχων για τα περί απομάκρυνσης της Τουρκίας από τη Δύση, ως μία απάντηση της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας έρχεται (καθόλου τυχαία βέβαια) το Φόρουμ Τουρκο-Αραβικής Συνεργασίας που πραγματοποιήθηκε πριν από τρεις μέρες στην Κωνσταντινούπολη (όπως πριν μία εβδομάδα η περιφερειακή ασιατική σύνοδος ηγετών), όπου ανακοινώθηκε η προσπάθεια συγκρότησης μιας ελεύθερης ζώνης εμπορίου ανάμεσα στην Τουρκία, τη Συρία, την Ιορδανία και τον Λίβανο.

Η εφημερίδα “Χουριέτ” προβάλλει το θέμα δίνοντας έμφαση στην ομιλία Νταβούτογλου σχετικά με τη νέα αυτή ελεύθερη ζώνη διακίνησης αγαθών και μετακίνησης ανθρώπων, η οποία όπως είπε θα εκτείνεται από το Καρς έως το Μαρόκο και τη Μαυριτανία, από τη Σινώπη έως το Σουδάν, και από τα Στενά της Πόλης έως τον Κόλπο του Άντεν... Μία στρατηγική ζώνη την οποία θέλουμε να μετατρέψουμε σε ζώνη ασφάλειας και οικονομικής ολοκλήρωσης. Η εξωτερική πολιτική υπό τον Ταγίπ Ερντογάν στην πραγματικότητα θέλει να μετατρέψει αυτή τη ζώνη σε μια ενιαία ζώνη.

Οι εκδοχές
Τι συμβαίνει τελικά με τους προσανατολισμούς της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής; Μια εκδοχή έρχεται από τον τούρκο υπουργό Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, ο οποίος είπε: ο στόχος μας για ένταξη στην ΕΕ δεν σημαίνει ότι δεν θα συνεργαστούμε με τις αραβικές χώρες. Ενώ -αρκετά συμβολικά- ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ έδειξε την οπτική των πραγμάτων από την πλευρά της Άγκυρας: “Η Τουρκία είναι στο μέσον, όπως η γέφυρα του Βοσπόρου μεταξύ της ευρωπαϊκής και της ασιατικής πλευράς της Κωνσταντινούπολης”. Πάντως, ο Ερντογάν έστειλε το μήνυμά του προς την ΕΕ (σύμφωνα με τη “Μιλιέτ”): η Τουρκία δοκιμάζει την ΕΕ, η οποία φαίνεται να το αγνοεί, και αναμένουμε να δούμε την ειλικρίνειά τους ως προς την ένταξη της χώρας.

MAKEΔΟΝΙΑ-Μakthes.gr