17/10/18

Περί «χαλαρής» ομοσπονδίας στην Κύπρο

Αντώνης Στ. Στυλιανού    
Το παρόν κείμενο αναφέρεται και περιγράφει σε γενικές γραμμές τις βασικές παραμέτρους των ομοσπονδιών και συνομοσπονδιών, λόγω των τελευταίων συζητήσεων περί «χαλαρής» ομοσπονδίας. Το παρόν κείμενο δεν εξετάζει την έννοια του ενιαίου κράτους το οποίο έχει αυτόδηλο περιεχόμενο. Πρωτίστως, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το γεγονός ότι, ως νομικό αξίωμα, δεν υφίσταται η έννοια της «χαλαρής» ομοσπονδίας. Ο όρος αυτός αναφέρεται κυρίως ως πολιτικός όρος ο οποίος περιγράφει ένα ομοσπονδιακό σύστημα όπου οι διάφορες εξουσίες που ασκούνται από τα κράτη σύμφωνα με τη συνταγματική πρακτική βρίσκονται ως επί το πλείστον αποκεντρωμένες στις επιμέρους οντότητες (πολιτείες / κρατίδια / μέρη) που αποτελούν την ομοσπονδία. Το σύστημα, σε όλες τις διακυμάνσεις αποκέντρωσης των πιο πάνω εξουσιών, παραμένει, νομικά, ομοσπονδιακό σύστημα.
Η έννοια της συνομοσπονδίας, ως νομικό σύστημα, αναφέρεται στη συνένωση κυρίαρχων κρατών για συγκεκριμένους σκοπούς με συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Η συνομοσπονδία προϋποθέτει την ύπαρξη κυριαρχίας που ενασκείται στα συνιστώντα της συνομοσπονδίας μέρη. Από την άλλη, η έννοια της ομοσπονδίας αφορά στο πολιτικό εκείνο σύστημα που εδράζεται στην αρχή της ομοσπονδίας –το πολιτικό δηλαδή σύστημα όπου οι συνιστώσες οντότητες ασκούν κατά το μάλλον ή ήττον εξουσίες και έχουν αρμοδιότητες που τους αποδίδονται από την κεντρική εξουσία / διακυβέρνηση.
Μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ ομοσπονδιών και συνομοσπονδιών είναι το γεγονός ότι στις συνομοσπονδίες, όντας κυρίαρχα τα συνιστώντα κράτη, διατηρούν ως επί το πλείστον το δικαίωμα απόσχισης και επιστροφής τους σε ανεξάρτητα κυρίαρχα κράτη. Στις ομοσπονδίες υπάρχει πάντοτε, στη βάση της συνταγματικής πρακτικής, ρητή αναφορά για απαγόρευση απόσχισης ή προσάρτησης σε άλλη οντότητα ή συγκεκριμένη συνταγματικά καθορισμένη διαδικασία για την έλευση ενός τέτοιου γεγονότος. Προς τούτο, τονίζεται η αξία που πρέπει να αποδοθεί στη συνομολόγηση των ομοσπονδιακών συνταγμάτων.
Επιπρόσθετα, στις περιπτώσεις συνομοσπονδίας, τα συμβαλλόμενα μέρη, διατηρώντας την κυριαρχία τους, αναγνωρίζονται ξεχωριστά από τη διεθνή κοινότητα, ενώ έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν διεθνείς συνθήκες και να πραγματοποιούν εκείνες τις δραστηριότητες που πραγματοποιούν τα κυρίαρχα κράτη κεχωρισμένα, υποκείμενα όμως στους περιορισμούς που θέτει η μεταξύ τους συμφωνία.
Ενόψει των πιο πάνω, είναι ξεκάθαρο ότι η συνομοσπονδία αποτελεί ένα διαφορετικό σύστημα από την ομοσπονδία. Τονίζεται, τέλος, ότι υπάρχουν διάφορα μοντέλα ομοσπονδιών ανά τον κόσμο, κανένα εκ των οποίων δεν προσομοιάζει απόλυτα με οποιοδήποτε άλλο, αφού η κάθε ομοσπονδία εξυπηρετεί τις ανάγκες των επιμέρους κοινωνιών τις οποίες διέπει. Για παράδειγμα, η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, η οποία αναφέρεται ως οδυνηρή αποδοχή από την ελληνοκυπριακή πλευρά στο Κυπριακό, αποτελεί ένα ομοσπονδιακό σύστημα ούτως ή άλλως. Για να υπάρξει συζήτηση για συνομοσπονδία, θα πρέπει τη στιγμή εγκαθίδρυσης εκείνου του συστήματος ή προηγουμένως, να αναγνωριστεί ως κρατική οντότητα το άλλο μέρος, κατέχοντας κυριαρχία και δικαιώματα που εκπηγάζουν από την έννοια του κράτους στο διεθνές δίκαιο. 

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.BLaw (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Φιλελεύθερος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.