ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: Οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να μείνουν μόνες

Των ΚΙΜ SΕΝGUΡΤΑ και RΑΥΜΟΝD WΗΙΤΑΚΕR
O πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα είναι αποδέκτης προειδοποιήσεων ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να επαναλάβουν στο Αφγανιστάν μερικά από τα λάθη που έκαναν στο Ιράκ. Ο αμερικανός πρόεδρος συναντιέται με τους αρχηγούς των σωμάτων των ενόπλων δυνάμεων για να αποφασίσει το μέγεθος και τη μορφή των ενισχύσεων που είχε υποσχεθεί προεκλογικά ότι θα στείλει στο Αφγανιστάν. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, ναύαρχος Μάικλ Μάλεν, δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι 30.000 άνδρες μπορεί να σταλούν στην περιοχή ως το καλοκαίρι, διπλασιάζοντας σχεδόν την...αμερικανική δύναμη στο Αφγανιστάν. Η Βρετανία, που συμβάλλει με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στη διεθνή δύναμη του Αφγανιστάν, στην οποία συμμετέχουν 41 χώρες, έχει στείλει λιγότερους από 9.000 άνδρες στη χώρα. «Υπάρχουν ανησυχίες ότι ο νατοϊκός πόλεμος στο Αφγανιστάν μπορεί να μετατραπεί σε αμερικανικό» λέει ο Κρίστοφερ Λάνγκτον από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών (ΙΙSS) του Λονδίνου. «Καθώς άλλα μέλη του ΝΑΤΟ σχεδιάζουν να μειώσουν τον αριθμό των στρατιωτών τους στη χώρα,οι ΗΠΑ μπορεί να βρεθούν απομονωμένες.Μπορεί η επιχείρηση αντί για διεθνής να γίνει μία ακόμη “συμμαχία των προθύμων”,όπως στο Ιράκ- όμως με την κορυφαία διαφορά ότι η επιχείρηση στο Αφγανιστάν έχει εντολή από τον ΟΗΕ». Σύμφωνα με τον Πολ Σμιθ, από το ινστιτούτο Rusi του Λονδίνου, αρκετά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά, της Γερμανίας και της Γαλλίας, αύξησαν τις δυνάμεις τους το 2008. Ωστόσο προσφάτως ο γάλλος υπουργός Αμυνας Ερβέ Μορέν δήλωσε ότι περαιτέρω σημαντική ενίσχυση της γαλλικής δύναμης «δεν συζητείται καθόλου προς το παρόν». Και ο Γιαν Πέτερ Μπαλκενέντε , πρωθυπουργός της Ολλανδίας, χώρας που επίσης συμβάλλει σημαντικά στη διεθνή δύναμη του Αφγανιστάν, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα μειώσει τους ολλανδούς στρατιώτες ως το τέλος του επόμενου χρόνου.

Ο κ. Σμιθ λέει ότι η διεθνής συμμαχία στο Αφγανιστάν είναι ευρύτερη και πιο αφοσιωμένη από εκείνη του Ιράκ αλλά αντιμετωπίζει δυσκολότερο έργο. Αν και η βελτίωση της κατάστασης της ασφάλειας στο Ιράκ θα ευνοήσει την αποστολή στο Αφγανιστάν, οι ιρακινοί αντάρτες δεν διέθεταν ποτέ ένα τόσο «ασφαλές καταφύγιο» όπως εκείνο που διαθέτουν οι Ταλιμπάν στις άνομες συνοριακές περιοχές του Πακιστάν. «Η κλίμακα είναι εντελώς διαφορετική» προσθέτει.

«Πρέπει να βρούμε φρέσκες,καινοτόμες ιδέες για την αντιμετώπιση των ανταρτών,την καταπολέμηση των ναρκωτικών,τη διακυβέρνηση και την ανάπτυξη» λέει αμερικανός αξιωματούχος. Ωστόσο πολλές από τις προτάσεις θεωρούνται ήδη αμφιλεγόμενες και ασαφείς, ιδίως το σχέδιο να σχηματιστούν τοπικές πολιτοφυλακές στα πρότυπα εκείνων του Ιράκ, όπου δόθηκαν όπλα σε ομάδες σουνιτών για να πολεμήσουν κατά ανταρτών με διασυνδέσεις στην Αλ Κάιντα.

Στο Αφγανιστάν, όπου πολέμαρχοι στρατεύτηκαν στην προσπάθεια ανατροπής των Ταλιμπάν και συνεχίζουν να ελέγχουν μεγάλα τμήματα της χώρας, εκφράζονται ανησυχίες ότι, αν δημιουργηθούν ακόμη περισσότεροι ιδιωτικοί στρατοί, θα επιδεινωθεί η χρόνια ανομία. Πριν από δύο χρόνια αναγκάστηκε να εγκαταλειφθεί ένα παρόμοιο σχέδιο για τη δημιουργία μιας «βοηθητικής» αστυνομικής δύναμης διότι, μόλις έλαβαν στολή και όπλο, πολλοί από τους στρατολογηθέντες άρχισαν να λυμαίνονται τους συμπατριώτες τους. Ενα πιλοτικό πρόγραμμα στην επαρχία Ουαρντάκ, νότια της Καμπούλ, έχει «παγώσει» λόγω διαφωνιών για το ποιος θα ελέγχει τις πολιτοφυλακές, ποιος θα τις πληρώνει και πώς πρέπει να εξοπλιστούν. Ο αμερικανός πρέσβης Γουίλιαμ Γουντ παραμένει αμετακίνητος στη θέση ότι η Ουάσιγκτον θα παράσχει εκπαίδευση και στολές, όχι όμως και όπλα. Το υπουργείο Εσωτερικών πρότεινε να δοθούν στους άνδρες επιδιορθωμένα «παλαιά και χαλασμένα όπλα», ενώ ο Μοχάμεντ Μασούντ Στανεκάζι, αντιπρόεδρος της επίσημης οργάνωσης αφοπλισμού της χώρας, υποστήριξε ότι οι ίδιες οι πολιτοφυλακές πρέπει να παράσχουν τα όπλα τους.

«Τίποτε απ΄ όλα αυτά δεν προδιαθέτει για μάχιμες μονάδες που θα πολεμήσουν τους αντάρτες,όπως η Αφύπνιση της Ανμπάρ στο Ιράκ, αλλά για οπλισμένους άνδρες που θα κάνουν παρατυπίες αν λάβουν εξουσία» λέει ο Ρόμπερτ Εμερσον που ετοιμάζει μια μελέτη για την εκστρατεία στο Αφγανιστάν.

Η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών στη χώρα, η οποία προμηθεύει το 93% της ηρωίνης παγκοσμίως, αποτελεί άλλη μία πιθανή πηγή διαφωνιών, τόσο με την κυβέρνηση του Χαμίντ Καρζάι όσο και ανάμεσα στα μέλη του ΝΑΤΟ. Κατόπιν αμερικανικής πίεσης, το ΝΑΤΟ αποφάσισε τελευταίως να παίξει πολύ πιο άμεσο ρόλο στις επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών. Ωστόσο οι επιφυλάξεις που εξέφρασαν μερικά από τα 26 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ που συμβάλλουν με στρατιώτες στο Αφγανιστάν οδήγησαν στην υιοθέτηση όρου ο οποίος επιτρέπει στις χώρες που διαφωνούν να μη συμμετέχουν στις επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών.

Η Βρετανία υποστηρίζει την πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ηρωίνης, όμως στρατιωτικοί διοικητές και διπλωμάτες εκφράζουν την ανησυχία ότι πολλά μέλη του ΝΑΤΟ θα παραμείνουν εκτός των επιχειρήσεων κατά των ναρκωτικών, ακριβώς όπως απέφυγαν τη δράση στο μέτωπο. Η βρετανική δύναμη, που έχει ήδη αναλάβει πολλά, ενδέχεται να αναλάβει και μεγάλο μερίδιο των αποστολών κατά της ηρωίνης. Η έλευση όμως των αμερικανικών ενισχύσεων στο Νότιο Αφγανιστάν σημαίνει κατά πάσα πιθανότητα ότι, όπως και στο Ιράκ, οι Βρετανοί θα παίξουν δευτερεύοντα ρόλο. Οι βρετανοί στρατιώτες, αφότου έφθασαν πριν από τρία χρόνια στην επαρχία Χελμάντ, τη μεγαλύτερη επαρχία στη χώρα στην οποία πραγματοποιείται η κύρια παραγωγή ηρωίνης, δεν αναπτύχθηκαν ποτέ με τρόπο ώστε να πάρουν τον έλεγχο περιοχής που να εκτείνεται μακρύτερα από τα πέριξ της Λασκάρ Γκαχ, της πρωτεύουσας της Χελμάντ. Τώρα η κυριότερη βρετανική βάση, το στρατόπεδο Μπάστιον, ετοιμάζεται να υποδεχθεί ένα κύμα αμερικανών στρατιωτών.

Στο παρελθόν τη διοίκηση της νότιας στρατιωτικής περιοχής του Αφγανιστάν ανελάμβαναν εκ περιτροπής η Βρετανία, ο Καναδάς και η Ολλανδία. Ωστόσο με την έλευση 20.000 αμερικανών στρατιωτών, οι οποίοι θα διπλασιάσουν την πολυεθνική δύναμη στην περιοχή, τη διοίκηση θα αναλάβει ένας αμερικανός υποστράτηγος. Οι αμερικανοί αξιωματικοί θεωρούν ότι η σημερινή κατάσταση αποτελεί αδιέξοδο, καθώς οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ είναι τόσο αραιά ανεπτυγμένες που δεν μπορούν να κάνουν τίποτε περισσότερο από το να διατηρούν τις θέσεις τους. Αναμένουν ότι αυτό θα αλλάξει όταν σταλούν οι ενισχύσεις.

Σύμφωνα με τον κ. Λάνγκτον από το ΙΙSS, μερικοί βρετανοί αξιωματικοί προτιμούν μια πιο πολυμερή διοίκηση, στην οποία θα συνεργάζονται στενότερα με τους αμερικανούς συναδέλφους τους, αλλά αυτό μπορεί να εκληφθεί από το βρετανικό κοινό ως ότι οι βρετανικές δυνάμεις απέτυχαν στην αποστολή τους. Θεωρεί ότι αυτό είναι λάθος του βρετανικού υπουργείου Αμυνας, το οποίο κατηγορεί ότι δεν έκανε καμία προσπάθεια να εξηγήσει τι έκαναν οι βρετανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν, «όταν στην πραγματικότητα πρόκειται για θετική εξέλιξη η οποία θα μπορούσε να αποβεί κορυφαίας σημασίας για την εκστρατεία κατά των ανταρτών». Ο κ. Σμιθ από το ινστιτούτο Rusi, που ετοιμάζει μια μελέτη για την πρόοδο των Ταλιμπάν το 2008, πιστεύει ότι η μεγαλύτερη επιτυχία τους ήταν ότι «δημιούργησαν την εντύπωση ότι τα πήγαν καλά». Παρά τον υψηλό αριθμό επιθέσεων, δεν πρόκειται για «μια ομογενή,ενωμένη ομάδα της οποίας η ικανότητα να ασκεί βία εκτείνεται σε ολόκληρη τη χώρα».
ΒΗΜΑ