Οτι κερδίζει η Τουρκία, το χάνει το Ιράν

Η Αγκυρα αναλαμβάνει ένα νέο ρόλο ως διεθνώς σεβαστό κράτος, πρόθυμο να τα βάλει με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ

HENTON ELLIOT - ΗAYKEL ΒERNARD

Μετά τη φονική επιδρομή του Ισραήλ στο τουρκικό σκάφος «Μavi Μarmara», κάποιοι θεώρησαν ότι το Ιράν θα κέρδιζε περισσότερο από άλλα κράτη λόγω της διεθνούς κατακραυγής κατά του Ισραήλ. Αλλά τα πράγματα φαίνεται να ερμηνεύονται πολύ διαφορετικά: το Ιράν τείνει παραδόξως να χάσει την επιρροή του, δεδομένου ότι η Τουρκία αναλαμβάνει έναν νέο ρόλο-έκπληξη ως σύγχρονο, δημοκρατικό και διεθνώς σεβαστό κράτος, πρόθυμο να τα βάλει με το Ισραήλ και να αντιταχθεί στην Αμερική.


Αν και πολλοί Αμερικανοί αισθάνονται προδομένοι από τη συμπεριφορά των συμμάχων τους στην Αγκυρα, η Ουάσιγκτον είναι σε θέση να κερδίσει έμμεσα, αν η προσφάτως εύρωστη Τουρκία καταφέρει να υιοθετήσει έναν ρόλο ηγεσίας στον σουνιτικό αραβικό κόσμο. Οι Αραβες έψαχναν μανιωδώς για έναν καλύτερο συνήγορο των υποθέσεών τους από αυτόν των σιιτών του αυταρχικού Ιράν, ή των αδέξιων και πλαδαρών αραβικών καθεστώτων του Περσικού Κόλπου.

Η ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας έχει εξαντλήσει το πολιτικό της όφελος από την κρίση με τον «Στόλο της Ελευθερίας», εντός και εκτός των συνόρων της. Και αν η πολιορκία της Γάζας χαλαρώσει, θα θεωρηθεί νίκη για την τουρκική πολιτική υπέρ των Παλαιστινίων. Ετσι η θερμόαιμη ρητορική του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελκύει όχι μόνο το εσωτερικό ακροατήριο, αλλά και τον ευρύτερο ισλαμικό κόσμο. Αποτελεί επίσης απόπειρα να επανορθώσει ό,τι πολλοί στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο βλέπουν ως ιστορική δυσαναλογία στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας υπέρ του Ισραήλ. Χωρίς να χρειάζεται να συνδυάσει τα λόγια του με τις πράξεις του, ο κ. Ερντογάν έχει αποδείξει ότι μπορεί να γίνει ο κύριος υποστηρικτής του παλαιστινιακού ζητήματος. Ενώ πολλοί στη Δύση φαίνεται να έχουν αγνοήσει αυτή τη δυναμική, η Τεχεράνη την έχει λάβει υπόψη της.

Ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ εκφώνησε πρόσφατα σε περιφερειακή Διάσκεψη Κορυφής στην Κωνσταντινούπολη μια ομιλία κατά του Ισραήλ, όμως αυτό πέρασε σχεδόν απαρατήρητο από εκείνους που συμμετείχαν στη διεθνή κατακραυγή της επιδρομής των ισραηλινών κομάντος. Απείλησε να στείλει στη Γάζα ιρανικά πλοία και προσφέρθηκε να συνοδεύει άλλα σκάφη που παραβιάζουν τον αποκλεισμό. Ακόμη και η Χαμάς όμως απέρριψε δημόσια την πρόταση του Ιράν.

Μια νέα δημοσκόπηση από το Παλαιστινιακό Κέντρο Μελετών και Ερευνών έδειξε ότι 43% των Παλαιστινίων θεωρούν την Τουρκία τον υπ΄ αριθμόν ένα διεθνή υποστηρικτή τους. Πολλοί κορυφαίοι άραβες διανοούμενοι δυσανασχετούν που έχουν βρεθεί ανάμεσα στον επαναστατικό σιιτισμό του Ιράν και στον αυστηρό και πολιτικά άκαρπο ουαχαμπισμό της Σαουδικής Αραβίας. Τώρα ελπίζουν ότι ένα πιο φιλελεύθερο και διαφωτισμένο τουρκικό σουνιτικό Ισλάμ- που θυμίζει το ένδοξο οθωμανικό παρελθόν- θα μπορέσει να βγάλει τον αραβικό κόσμο από τον βαλτότοπό του.

Το πόσο δελεαστική είναι η ηγεσία της Τουρκίας για τα αραβικά πλήθη φαίνεται αν διαβάσει κανείς τον καταιγισμό των πρόσφατων αρνητικών άρθρων για την Αγκυρα στις κρατικές εφημερίδες των αραβικών κρατών. Αμφισβητούν τα κίνητρα του κ. Ερντογάν, λένε ότι ασχολείται με το παλαιστινιακό ζήτημα επειδή είναι αδύναμος στο εσωτερικό της Τουρκίας, ότι χώνεται σε ένα αυστηρά «αραβικό ζήτημα». Αναμένεται πανικός εν όψει ενός νέου ανταγωνιστή.

Η Τουρκία κέρδισε επίσης από την αποτυχημένη προσπάθεια, μαζί με τη Βραζιλία, να εκπονήσει μια νέα συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο μουσουλμανικός κόσμος εκτίμησε την αντίσταση της Τουρκίας απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και τελικά το Ιράν κατέληξε με νέες κυρώσεις από τα Ηνωμένα Εθνη. Στηριζόμενος στο παλαιστινιακό χαρτί, ο πρωθυπουργός Ερντογάν έχει ενδεχομένως θέσει την Τουρκία κεντρικό διαμεσολαβητή ανάμεσα στον ισλαμικό/ αραβικό κόσμο και στο Ισραήλ με τη Δύση. Ανταμείφθηκε μάλιστα με ενθουσιώδεις διαδηλώσεις οπαδών του στην Αγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη. Εν τω μεταξύ, οι δρόμοι της Τεχεράνης παραμένουν αξιοσημείωτα αθόρυβοι, με τη διακυβέρνηση του κ. Αχμαντινετζάντ να ανησυχεί για ενδεχόμενες νέες ταραχές στην πρώτη επέτειο από την αμφισβητούμενη προεδρική εκλογή του περασμένου καλοκαιριού.

Ο κ. Ερντογάν έχει πολλά προσόντα που μπορούν να τον βοηθήσουν να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αραβικού κόσμου. Δεν είναι απλώς ευσεβής σουνίτης. Είναι επίσης δημοκρατικά εκλεγμένος αρχηγός μιας μουσουλμανικής και σύγχρονης χώρας, με συμμετοχή στο G-20 και στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία είναι ήδη σημαντικός τουριστικός και επενδυτικός προορισμός για τους Αραβες, ενώ η Μέση Ανατολή έχει κατακλυστεί, εδώ και πολύ καιρό, με τουρκικά προϊόντα, από αγροτικά ως τηλεοπτικές σειρές.

Με την Τουρκία να αιχμαλωτίζει τις καρδιές, τα μυαλά και τις τσέπες των Αράβων, το Ιράν θα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο στον καθημερινό του αγώνα για την αποσταθεροποίηση της περιοχής και της υφηλίου. Για τους Αμερικανούς, μπορεί να είναι σκληρό να βλέπουν τη μακροχρόνια συμμαχία με την Αγκυρα να ραγίζει. Αλλά οι Αμερικανοί έχουν πολλά να κερδίσουν από ένα εξευρωπαϊσμένο και ακμάζον έθνος που μπορεί να γίνει πρότυπο του μουσουλμανικού κόσμου.

Ο κ. Ελιοτ Χεν-Τον είναι υποψήφιος διδάκτωρ και ο κ. Μπέρναρντ Χάικελ καθηγητής Σπουδών της Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Ρrinceton των ΗΠΑ.

tovima.gr