Η Λευκωσία φαίνεται να επιδιώκει τη λήψη τιμωρητικών μέτρων (punitive action), κυρώσεων (sanctions) ή/και μέτρων αποτροπής (deterrent measures) κατά της Τουρκίας.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει δηλώσει ότι η ΕΕ και ο ΟΗΕ θα πρέπει να περάσουν από το διακηρυκτικό μέρος (δηλαδή από την έκδοση δηλώσεων) στο ουσιαστικό μέρος (δηλαδή στη λήψη μέτρων κατά των τουρκικών ενεργειών στην Κυπριακή ΑΟΖ). Στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Ρουμανία, ο Πρόεδρος δήλωσε ότι ο στόχος του είναι να αναπτύξει «στους 27 ηγέτες των κρατών μελών την όλη κατάσταση παραβίασης του διεθνούς δικαίου από πλευράς Τουρκίας». Στους δημόσια εκπεφρασμένους στόχους του δεν έχει θέσει μέχρι στιγμής μια σαφής επιδίωξη μέτρων ή κυρώσεων. Πλην όμως, εδώ και μερικές μέρες το Προεδρικό και το Υπουργείο Εξωτερικών άφησαν να διαρρεύσει ένας κατάλογος με μέτρα κατά της Τουρκίας, τα οποία ενδεχομένως θα επιδιωχθούν και για τα οποία έχει γίνει και ένα σχετικό «κοστολόγιο». Έχει υπολογιστεί με άλλα λόγια το πιθανό «κόστος» που αυτά θα επιφέρουν στην Τουρκία.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών που ενδεχομένως θα γίνουν για επιβολή μέτρων κατά της Τουρκίας, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποια δεδομένα. Ιδιαίτερα υπόψη πρέπει να ληφθούν οι δυνατότητες και οι περιορισμοί των τιμωρητικών μέτρων και των κυρώσεων, αλλά και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνει η προσπάθεια.
Κατ’ αρχάς δεν είναι γνωστή η πρόθεση των κρατών μελών της ΕΕ να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία. Υπάρχει αυτή η πρόθεση; Είναι σαφές ότι τα 27 (και αν συμπεριλάβουμε και τη Βρετανία τα 28) κράτη μέλη της ΕΕ, έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και εκτιμήσεις για την κατάσταση. Χωρίς καμιά αμφιβολία τον πρώτο ρόλο θα το έχουν τα μεγαλύτερα κράτη μέλη, αλλά οι αποφάσεις για τέτοια ζητήματα λαμβάνονται ομόφωνα.
Η δεύτερη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έστελνε για πολλά χρόνια ανάμεικτα μηνύματα για τις επιδιώξεις της, τον τρόπο χειρισμού των τουρκικών προθέσεων και τον τρόπο με τον οποίο θα έβλεπε μία διευθέτηση των ζητημάτων που αναδύθηκαν. Κατά διαστήματα η κυπριακή κυβέρνηση μιλούσε για τα ενεργειακά ζητήματα ως «κίνητρο» για την Τουρκία, ως «εργαλείο πρόκλησης εξελίξεων στο Κυπριακό» και διάφορα άλλα. Ταυτόχρονα, η Κυπριακή Δημοκρατία παρακολουθούσε την Τουρκία να κλιμακώνει τις ενέργειές της και να κάνει χρήση στρατιωτικής βίας, χωρίς όμως να έχει προϊδεάσει ποτέ τους εταίρους της στην ΕΕ για ενδεχόμενο αίτημά της για κυρώσεις. Αντίθετα, ο ίδιος ο Πρόεδρο Αναστασιάδης, όχι μόνο δεν έθεσε ποτέ ζήτημα κυρώσεων, αλλά αντιδρούσε αρνητικά σε κάθε πρόταση που του έγινε προς μια τέτοια κατεύθυνση. Με τον τρόπο αυτό, έχουν δημιουργηθεί εντυπώσεις και αντιλήψεις σε επίπεδο ΕΕ για τις προθέσεις της Λευκωσίας, τις οποίες τώρα θα επιδιώξει ενδεχομένως να ανασκευάσει ο κ. Αναστασιάδης.
Η τρίτη ουσιαστική παράμετρος αφορά τον στόχο ενδεχόμενων μέτρων, καθώς και τη χρονική διάρκεια τους. Ποιος θα είναι ο στόχος; Θα συνδεθούν αυτά τα μέτρα με την επίτευξη κάποιων στόχων; Δηλαδή, για να αρθούν θα πρέπει η Τουρκία να σταματήσει τις ενέργειες για γεώτρηση ή θα πρέπει να σταματήσει την παρεμπόδιση της ανάπτυξης του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου; Θα είναι κάποια στρατηγικά μέτρα που θα αφορούν ευρύτερα τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας; Θα είναι μέτρα που θα στοχεύσουν αξιωματούχους ή/και εταιρίες της τουρκικής κυβέρνησης; Θα στοχεύσουν ενδεχομένως και τους συνεργάτες της Τουρκίας σε αυτές τις ενέργειες;
Μια τέταρτη ουσιαστική παράμετρος η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η γενικότερη αποτελεσματικότητα των τιμωρητικών μέτρων, των κυρώσεων και των μέτρων αποτροπής. Αυτά δεν έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα πάντα. Χωρίς να υπεισέρχομαι σε λεπτομέρεια εδώ, στις διεθνείς σχέσεις τέτοια μέτρα είναι αποτελεσματικά όταν είναι πολύ καλά μελετημένα, με ξεκάθαρο περιεχόμενο, καθαρότητα ως προς τις προθέσεις και τους στόχους τους και αρκούντως κατανοητά από το μέρος στο οποίο απευθύνονται. Στο ίδιο θέμα, μια ειδική παρατήρηση αφορά στο γεγονός ότι, η συμμόρφωση κρατών στα οποία επιβάλλονται μέτρα είναι άμεσα συναρτώμενη με το πολίτευμά τους. Σε αντίθεση με τα δημοκρατικά κράτη, τα μη-δημοκρατικά κράτη πολύ δύσκολα προσαρμόζονται ή υπακούσουν σε κυρώσεις. Γνωρίζουμε ότι στα μη-δημοκρατικά κράτη η προοπτική συμμόρφωσης σχετίζεται τις περισσότερες φορές με την αλλαγή ηγεσίας ή των προτεραιοτήτων της υφιστάμενης ηγεσίας . Επιπλέον, η προοπτική προσαρμογής ενός κράτους έναντι των ζητούμενων εξαρτάται και για το θέμα που αφορούν. Για ζητήματα εθνικής ασφάλειας και υψηλών εθνικών συμφερόντων, οι κυρώσει λειτουργούν λιγότερο. Δεν λειτουργούν ως αποτροπή, αλλά μάλλον ως ευκαιρία περεταίρω κλιμάκωσης των προκλήσεων. Από τη δεκαετία του 1990 έχει διεξαχθεί μία συγκροτημένη και συστηματική συζήτηση στη βιβλιογραφία. Τόσο οι δυνατότητες όσο και οι αδυναμίες των μέτρων αυτών είναι γνωστές.
Χωρίς να ληφθούν τα πιο πάνω υπόψη και χωρίς να απαντηθούν τα σχετικά ερωτήματα που έχουν τεθεί, δεν μπορούμε να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση περί «μέτρων» κατά της Τουρκίας, αλλά για μια ακόμα δημόσια εκδήλωση προθέσεων, άνευ ουσιαστικού περιεχομένου και συνέπειας.
Γιώργος Κέντας, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.