Εξωτερική πολιτική με στόχο να γίνει περιφερειακή... υπερδύναμη

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, εμπνευστής της πολιτικής εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας με τις χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε συνάντησή του με τον υπουργό εξωτερικών του Ιράκ, Χοσιάρ Ζεμπάρι, υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος του Μπαρζανί.

Το επεισόδιο με τον Πέρες ανέδειξε τον Ερντογάν σε «ήρωα» του αραβικού κόσμου.
Εμπνευστής του ο σύμβουλος του Ερντογάν, Νταβούτογλου, και «έπαθλο» η ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγέτιδα δύναμη σε αραβικό και ισλαμικό κόσμο.
Η θεαματική αποχώρηση του Τούρκου πρωθυπουργού Τ. Ερντογάν από το Νταβός και η σκληρή γλώσσα που χρησιμοποίησε εναντίον του προέδρου του Ισραήλ Σ. Πέρες σηματοδοτεί και επισημοποιεί την αναπροσαρμογή των κατευθύνσεων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία υλοποιείται τα τελευταία χρόνια από την
κυβέρνηση του ΑΚΡ.
Το ξέσπασμα Ερντογάν δεν οφείλεται μόνο στο... ταμπεραμέντο του, ούτε βεβαίως στην απόφασή του να στρέψει τα νώτα του στο Ισραήλ και στη Δύση, αλλά περισσότερο εντάσσεται στο νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής που επιβάλλει κινήσεις και πρωτοβουλίες για την προβολή και καθιέρωση της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης.
Κοινό άρθρο στη Μοντ υπέγραψαν Σαρκοζί και Μέρκελ, με το οποίο ζητούν στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ στον τομέα της ασφάλειας.
Κοινό άρθρο στη Μοντ υπέγραψαν Σαρκοζί και Μέρκελ, με το οποίο ζητούν στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ στον τομέα της ασφάλειας.
Το νέο αυτό σκηνικό αφορά άμεσα και την Ελλάδα, η οποία αμήχανα μένει προσκολλημένη στη θέση «πλήρης συμμόρφωση με τα κριτήρια, σημαίνει πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.», όταν κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να είναι η ίδια η Τουρκία που θα επιδιώξει τελικά ένα καθεστώς Ειδικής Σχέσης με την Ε.Ε.
Εμπνευστής της αναπροσαρμογής αυτής είναι ο κορυφαίος σύμβουλος του Τ. Ερντογάν και θεωρητικός του ΑΚΡ για την εξωτερική πολιτική, καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος κρύβεται πίσω από όλα τα ανοίγματα που επιχειρεί η Τουρκία στην Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και κατευθύνει τους λεπτούς διπλωματικούς χειρισμούς είτε στο Κυπριακό και στο γενικότερο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων είτε στο Βόρειο Ιράκ, στη Γάζα και στην Αρμενία.
Το νέο δόγμα που διέπει την τουρκική εξωτερική πολιτική, όπως το διατύπωσε ο ίδιος ο κ. Νταβούτογλου μιλώντας σε δημοσιογράφους, είναι: Εξωτερική πολιτική που ενσωματώνει στόχους, παρά εξωτερική πολιτική που εγκλωβίζεται σε προτεραιότητες.
Πρόσφατα ο κ. Νταβούτογλου είχε επισημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκεται ο «μηδενισμός των προβλημάτων με τους γείτονες και ότι μια χώρα με τόσο προνομιακή γεωγραφική θέση όπως η Τουρκία δεν μπορεί να αυτοκαθορίζεται με αμυντικό τρόπο. Δεν θα πρέπει να εμφανίζεται ούτε σαν χώρα-γέφυρα, που απλώς συνδέει δύο σημεία, ούτε σαν χώρα-σύνορο, ούτε βεβαίως σαν μια συνηθισμένη χώρα που βρίσκεται στο όριο είτε του μουσουλμανικού κόσμου είτε της Ευρώπης».
Το «έπαθλο» αυτού του δόγματος είναι μεγάλο, καθώς αναδεικνύει ως στόχο τη μετατροπή της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη με αποφασιστικό ρόλο στα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και στη διασφάλιση της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή και κατοχύρωσης θέσης ηγέτιδας δύναμης στον ισλαμικό και αραβικό κόσμο, διατηρώντας συγχρόνως την προνομιακή σχέση με την Ε.Ε. και την ιδιότητα μέλους του ΝΑΤΟ.
Η αναπροσαρμογή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προκαλεί βεβαίως αντιδράσεις πρωτίστως στο εσωτερικό, καθώς το στρατιωτικό κατεστημένο βλέπει καχύποπτα την «κατάργηση» των προτεραιοτήτων, θεωρώντας ότι αποτελεί εν δυνάμει το πρώτο βήμα της εφαρμογής της ισλαμικής ατζέντας του ΑΚΡ, με την εγκατάλειψη του στόχου ένταξης στην Ε.Ε. και στροφή προς τον ισλαμικό κόσμο.

Η στήριξη στη Χαμάς
Η στήριξη την οποία προσέφερε από το 2006 στη Χαμάς η Αγκυρα (με την επίσκεψη στην Τουρκία αμέσως μετά τις εκλογές στη Γάζα του ηγέτη της οργάνωσης Χαλέντ Μεσαάλ) είναι κάτι το οποίο ερεθίζει τόσο το Ισραήλ όσο και το ισχυρότατο εβραϊκό λόμπι των ΗΠΑ. Ακραίες εκδηλώσεις όπως αυτή του κ. Ερντογάν στο Νταβός και κυρίως το κλίμα αντισημιτισμού που καλλιεργήθηκε τις επόμενες ημέρες στην Τουρκία προκαλούν προβληματισμό στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο και υπό τη διοίκηση της Χίλαρι Κλίντον κυριαρχείται από το φιλοεβραϊκο λόμπι.
Η Τουρκία δεν προτίθεται φυσικά να διαρρήξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, αλλά ο κ. Ερντογάν με τη στάση του θέλησε να δείξει ότι ακόμη και οι σχέσεις αυτές πρέπει να εντάσσονται και να υπακούουν στη λογική των στρατηγικών στόχων της ίδιας της Τουρκίας.
Στο πλαίσιο αυτής της αναπροσανατολισμένης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής επηρεάζονται άμεσα και κρίσιμα ελληνικού ενδιαφέροντος ζητήματα. Το πώς η Αγκυρα θα επιχειρήσει να είναι «ένα βήμα μπροστά» στο Κυπριακό, όπως διακηρύσσει ο κ. Ερντογάν, και το πώς θα επιδιώξει να κατοχυρώσει τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο υπό την ομπρέλα ανοχής που θα της προσφέρει ο ισχυρός περιφερειακός ρόλος της, είναι θέματα που έπρεπε ήδη να απασχολούν την ελληνική πολιτική ηγεσία.Απο κοινου ΜΕΡΚΕΛ - ΣΑΡΚΟΖΙ

Ζητούν άρση του αδιεξόδου στη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ
Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις και στο μέτωπο των σχέσεων της Ε.Ε. με το ΝΑΤΟ, όπου η Αγκυρα με μοχλό πίεσης το μπλοκάρισμα της συνεργασίας των δύο οργανισμών, επιδιώκει να θέσει ντε φάκτο τη βάση για τη διαμόρφωση της Ειδικής Σχέσης, μιας sui generis κατάστασης, όπου η Τουρκία, χωρίς να υποχρεωθεί σε πλήρη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, θα απολαμβάνει οικονομικές ενισχύσεις, προσφέροντας τη συμμετοχή της στην Κοινή Εξωτερική και Αμυντική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στο πλαίσιο αυτό δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη η αναφορά στη διένεξη αυτή στο κοινό άρθρο που υπέγραψαν (στη Μοντ) ο πρόεδρος της Γαλλίας Ν. Σαρκοζί και η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ εν όψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου ζητούν στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ στον τομέα της Ασφάλειας.
Οι δύο ηγέτες, από τους οποίους η Αθήνα θα ανέμενε μια περισσότερο διακριτική στάση, «εκφράζουν τη βαθιά λύπη τους γιατί η στρατηγική συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν έχει ανταποκριθεί στις προσδοκίες λόγω των συνεχιζόμενων διαφωνιών μεταξύ συγκεκριμένων κρατών. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει» επισημαίνουν ο Ν. Σαρκοζί και η Α. Μέρκελ εξομοιώνοντας ουσιαστικά «θύμα» και «θύτη».
Με δεδομένη μάλιστα την επιδίωξη της Γαλλίας να επιστρέψει στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (κάτι για το οποίο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Α. Μπαμπατζάν δήλωσε ότι... εκτιμάται ακόμη από τη χώρα του) δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η πρώτη μεγάλη δοκιμασία για την ελληνική εξωτερική πολιτική να είναι η άσκηση πιέσεων όχι προς την Τουρκία, αλλά προς την Ελλάδα και την Κύπρο, ώστε να ανακοινωθεί πανηγυρικά στη Σύνοδο Κορυφής του Απριλίου, παρουσία και του προέδρου Μ. Ομπάμα, η άρση του αδιεξόδου στη συνεργασία Ε.Ε. - ΝΑΤΟ.

ETHNOS-ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr