Τουρκία: Ο σουλτάνος άντεξε … και ετοιμάζεται για την επόμενη μάχη

 

Με πορτοκαλί οι περιοχές που ανέδειξαν δήμαρχο από το κόμμα του Ερντογάν, με το ελαφρύ κόκκινο από τους κεμαλιστές, με μπορντό από τους Γκρίζους Λύκους και με γαλάζιο οι Κούρδοι.

Του Γιάννη Ξένου
Ο Ταγίπ Ερντογάν ήταν ο μεγάλος νικητής των δημοτικών εκλογών που πραγματοποιήθηκαν την προηγούμενη Κυριακή στην Τουρκία. Το AKP συγκέντρωσε 45,5%, πολύ πάνω από το 38,8% που είχε λάβει στις εκλογές του 2009 (τότε του είχε στερήσει ένα 5% το SP, το αδελφό ισλαμιστικό κόμμα που προέκυψε από τη διάσπαση του Κόμματος Ευημερίας, το οποίο, σε αυτές τις εκλογές, πήρε κάτω από το 2%), αλλά και κάτω από το 49% που είχε συγκεντρώσει στις βουλευτικές εκλογές του 2011.

Η εκλογική μάχη είχε χαρακτήρα εθνικών εκλογών, αφού ο Ερντογάν, για να απαντήσει στις επικρίσεις που δέχεται για τα σκάνδαλα που είναι μπλεγμένο το κόμμα του, τα μέλη της οικογένειάς του, ακόμα και ο ίδιος, όργωσε, κυριολεκτικά, την Τουρκία. Υπολογίστηκε ότι πραγματοποιούσε δύο ομιλίες την ημέρα, με αποτέλεσμα στις δύο τελευταίες συγκεντρώσεις του, στο Βαν και στο Ντιγιαρμπακίρ, σχεδόν να μην μπορεί να μιλήσει.

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του AKP, Χουσεΐν Τσελίκ, το κόμμα έχει 9 εκατ. εγγεγραμμένα μέλη ενώ, 2,5 εκατ. δραστηριοποιούνται ενεργά στις εκλογές –σε σύνολο 52 εκατ. ψηφοφόρων στις δημοτικές εκλογές ψήφισαν τα 44 εκατ. και το AKP το ψήφισαν 19 εκατ. Τούρκοι. Αυτή είναι και η τεράστια δύναμη του Ερντογάν, ότι στηρίζεται σ’ ένα πολύ καλά οργανωμένο, μαζικό και πολιτικά μάχιμο κόμμα. Ο Ερντογάν υπερίσχυσε στην Κων/πολη και την Άγκυρα, ολοκληρωτικά στην τουρκική ενδοχώρα, ενώ είχε υψηλά ποσοστά σε όλες επίσης τις ανατολικές περιοχές.

Οι χαμένοι των εκλογών ήταν οι κεμαλιστές και ο πρώην σύμμαχος και μέντορας του Ερντογάν, Γκιουλέν. 

Οι κεμαλιστές έλαβαν 28%, όταν στις δημοτικές του 2009 είχαν συγκεντρώσει 23% και στις βουλευτικές του 2011, 26%. Ανέβασαν λίγο το ποσοστό τους, αλλά δεν κατόρθωσαν να κερδίσουν την Κωνσταντινούπολη και πολύ περισσότερο την Άγκυρα, όπου έφτασαν μια ανάσα από μια νίκη, που θα μετρίαζε εν μέρει την ήττα τους. Οι κεμαλιστές δεν επιβεβαίωσαν τις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει η προσέγγισή τους με τους γκιουλενικούς. Το κίνημα του Γκιουλέν μπορεί να έχει ισχυρές βάσεις στον στρατό, την αστυνομία, τη δικαιοσύνη και, φυσικά, στις ΗΠΑ, αλλά δεν συγκινεί το λαϊκό πολιτικό Ισλάμ. 

Η νίκη του Ερντογάν επί του Γκιουλέν ήταν σαρωτική. Ο ηγέτης των κεμαλικών, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, μετά από την τρίτη συνεχόμενη ήττα αμφισβητείται πια από το κόμμα του και αρκετοί τον καλούν να παραιτηθεί. Ο Κιλιτσντάρογλου παίζει τα ρέστα του αμφισβητώντας την καταμέτρηση στην Άγκυρα, όπου ο υποψήφιός του έχασε για λίγες χιλιάδες ψήφους. Το μεγάλο πρόβλημα των κεμαλιστών είναι οι ανατολικές, κουρδικές περιοχές της χώρας. Σε πολλές από αυτές, δεν καταφέρνουν να συγκεντρώσουν ούτε καν το 1% των ψήφων (Βαν 0,8%, Ντιγιαρμπακίρ 0,9% κ.ά.). Από την άλλη, διατηρούν τις δυνάμεις τους στα παράλια, όπου κέρδισαν σχεδόν όλους τους δήμους και την Ανατολική Θράκη.

Ένα ακόμα ανησυχητικό στοιχείο ήταν ότι το γεγονός ότι το κόμμα των Γκρίζων Λύκων βγαίνει κερδισμένο από την αδυναμία των κεμαλιστών. 

Συγκέντρωσαν το 15,9% των ψήφων, τρεις μονάδες πάνω από τις βουλευτικές εκλογές, και κέρδισαν αρκετούς μεγάλους δήμους της Μικράς Ασίας (Άδανα, Μερσίνα, Αρνταχάν, Καρς και Μαγνησία). 

Στο άλλο άκρο, οι Κούρδοι κατήλθαν με δύο σχήματα, το Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας στα ανατολικά όπου κέρδισαν την πλειονότητα των δήμων και το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών, στα δυτικά. Και τα δύο συγκέντρωσαν αθροιστικά 6,1% (σε σχέση με το 5,4% στις δημοτικές του 2009), αλλά το πείραμα για ένα φιλοκουρδικό κόμμα στα δυτικά δεν κρίθηκε επιτυχημένο.

Ο Ερντογάν νιώθει κερδισμένος, γιατί στη μάχη του με τον Γκιουλέν απέδειξε ότι στον χώρο του πολιτικού Ισλάμ αυτός έχει την πολιτική πρωτοβουλία, ο Γκιουλέν είχε και έχει σημαντική θεσμική και ιδεολογική επιρροή, αλλά στη μαζική πολιτική κονίστρα είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Γι’ αυτό και ο Μπουλέντ Κένες, διευθυντής της μεγαλύτερης τουρκικής εφημερίδας, της Ζαμάν, επιρροής του Γκιουλέν, δήλωσε ότι ο Ερντογάν δεν έχει αυτήν τη στιγμή πολιτικό αντίπαλο και ότι μόνο ο Γκιουλ θα μπορούσε να αποτελεί μια εναλλακτική λύση.

Ο Ερντογάν τώρα ετοιμάζεται για την επόμενη μεγάλη μάχη, αυτή των προεδρικών εκλογών του Αυγούστου. Πρόθεσή του είναι να εκλεγεί απευθείας από τον λαό από τον πρώτο γύρο, με πάνω από 50%. Πράγμα όχι τόσο εύκολο, γιατί οι δημοτικές εκλογές απέδειξαν ότι η τουρκική κοινωνία, πολύ σχηματικά, είναι χωρισμένη σε τρία μέρη. Η ενδοχώρα και εν μέρει η Κων/πολη και η Άγκυρα είναι με τον Ερντογάν, ενώ τα παράλια και οι νότιες περιοχές, που συνορεύουν με τη Συρία, είναι υπό τον έλεγχο των κεμαλιστών/εθνικιστών. Είναι ενδεικτικό ότι τα δύο αυτά στρατόπεδα συγκέντρωσαν ίσο αριθμό ψήφων, από δεκαεννιά εκατομμύρια. 

Στα ανατολικά, το κουρδικό κόμμα έχει αντίπαλο μόνο τον Ερντογάν, αλλά στις περισσότερες περιοχές ξεπερνούν το AKP με μεγάλη διαφορά. Ο Ερντογάν, για να βγει πρόεδρος από τον πρώτο γύρο και να έχει αυξημένο κύρος, πρέπει να αυξήσει τους ψηφοφόρους του περίπου κατά τρία εκατ. Από τους κεμαλιστές/εθνικιστές δεν πρόκειται να κερδίσει ψήφους, άρα του μένουν οι Κούρδοι. Όμως θα τον στηρίξουν και αυτήν τη φορά; Ή μήπως το πάθημα του Γκιουλέν θα τους γίνει μάθημα; 

Το σίγουρο είναι ότι η πολιτική ένταση στην Τουρκία δεν θα κοπάσει, αλλά θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τον Αύγουστο.

Πηγή