Ο Ερντογάν χωρίς σάλτσες

Απόστολος Αποστολόπουλος

Ο Ερντογάν διακήρυξε προ ημερών ότι στα επόμενα πέντε χρόνια, έως το 2023, ένα αιώνα μετά την εγκαθίδρυση του νέου κοσμικού καθεστώτος υπό τον Κεμάλ, η Τουρκία θα διαμορφώσει το σύνολο της περιοχής, της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Ο Ερντογάν προανήγγειλε, σε ελεύθερη μετάφραση, τη μετατροπή της Τουρκίας από Έθνος-Κράτος σε μια μίνι αυτοκρατορία, πολυεθνική. Δεν είναι πια υπόθεση εργασίας, ένα όνειρο, αλλά στρατηγικός σχεδιασμός με χρονικό πέρας. Οι Τούρκοι θα είναι φυσικά η κυρίαρχη συνιστώσα. Η στιγμή-θεωρεί ο Ερντογάν- είναι ευνοϊκή μιας και έχουν διασπαστεί και αποδυναμωθεί οι Κούρδοι, η αντιπολίτευση υποχρεώθηκε να συνταχθεί στο εθνικό ζήτημα, οι εσωτερικές αντιδράσεις ελέγχονται. Η συμμαχία με τη Ρωσία όχι μόνο εξισορροπεί τις αντιδράσεις των ΗΠΑ αλλά αποκτά προοπτική χρονικού βάθους. Οι ΗΠΑ θεωρούν αυτονόητη και αδιαμφισβήτητη την αποκλειστική ηγεμονία τους σε κάθε περιοχή ενδιαφέροντός τους. Οι Ρώσοι επιζητούν συμμαχίες και ισορροπίες καθώς δεν έχουν, ακόμα, την ισχύ της ΕΣΣΔ. Η μίνι τουρκική αυτοκρατορία θα έχει τη ρωσική προστατευτική ομπρέλα και θα γλιτώσει την αμερικανική καταπίεση πιστεύει, φαίνεται, ο Ερντογάν.  
Ο Ερντογάν παίζει σε πολύ υψηλό επίπεδο και ανώτερες Δυνάμεις μπορεί να συντρίψουν τις φιλοδοξίες του, όπως έγινε με τον Βενιζέλο. Αλλά κανείς στην Ελλάδα, ούτε το πολιτικό προσωπικό ούτε οι «απλοί πολίτες» δικαιούνται να αισθάνονται ικανοποίηση για την (ενδεχόμενη) συντριβή του Ερντογάν από έναν πιο ισχυρό. Επειδή είναι ο ίδιος ισχυρός που με χίλιους τρόπους ορίζει τις τύχες και της δικής μας πατρίδας, επιβάλλει ως Μακεδόνες τους Σκοπιανούς, κανονίζει πότε θα γίνουν οι εκλογές και  επηρεάζει αποφασιστικά  το αποτέλεσμά τους. Άλλωστε η Τουρκία μας απειλούσε και κατέλαβε την Κύπρο επί Κεμαλιστών. Οι τουρκικές απειλές βασίζονται σε παράνομα, ανικανοποίητα αλλά πάγια συμφέροντα της Τουρκίας.  Όπλο της Τουρκίας είναι η απειλή χρήσης βίας, και η άσκηση βίας. Και μόνο αν αντιμετωπίζει ανάλογη ισχύ και κυρίως απόφαση αντίστασης μπορεί να συνετιστεί. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα συντρίψουν τον Ερντογάν. Επαναλαμβάνω ότι αυτό είναι πιθανό. Αλλά δεν είναι βέβαιο και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου ένας «μικρός» δεν γονάτισε στις πιέσεις των ΗΠΑ, πχ Β. Κορέα, Ιράν, Κούβα κλπ. Η «πρόβλεψη» ήττας του Ερντογάν είναι ένδειξη δικής μας ηττοπάθειας, ίσως και ενδόμυχης επιθυμίας να αποτύχει εκεί που δεν τόλμησε η Ελλάδα με ευθύνη της ηγεσίας. Ήττα του Ερντογάν δεν σημαίνει πάντως τερματισμό των απειλών για την Ελλάδα. 
Οι ΗΠΑ διχάζονται επειδή δεν έχουν πειστεί όλοι για τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες του Ερντογάν. Κάποιοι πιστεύουν, πχ ο Υ/Άμυνας Μάτις, ότι αν η Τουρκία πάρει όσα ζητάει, θα λογικευτεί εντός του πλαισίου της Δύσης.  Άλλοι θεωρούν το φλερτ του Ερντογάν με τον Πούτιν απαράδεκτο και θέτουν θέμα εκδίωξης της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.  Πρόκειται για απειλές που εκτοξεύονται μάλλον για να διερευνηθεί πόσο μακριά φθάνουν οι τουρκικές προθέσεις αλλά και να διαμορφωθεί αντιτουρκικό κλίμα στην κοινή γνώμη στις ΗΠΑ, παρά για να τεθεί τώρα η Τουρκία εκποδών. Οι ΗΠΑ δεν διακρίνονται για την λεπτεπίλεπτη εξωτερική τους πολιτική αλλά είναι τρελό ότι θα δωρίσουν την Τουρκία στη Ρωσία διακινδυνεύοντας τη συνοχή και ίσως την υπόσταση της Συμμαχίας.  
 Οι ΗΠΑ δοκίμασαν να άρουν τις αμφιβολίες και τα ερωτήματα περί την Τουρκία με τον τρόπο που έλυσε ο Μεγαλέξανδρος τον Γόρδιο Δεσμό, αλλά το σπαθί στόμωσε, το πραξικόπημα απότυχε και τώρα ψάχνονται. 
Τα Οικονομικά ανησυχούν αλλά δεν πτοούν, ως τώρα, την Τουρκία. Η απειλή του ΔΝΤ φαίνεται ότι αποσύρθηκε από το προσκήνιο και αυτό, ίσως, σημαίνει ότι η οικονομική πίεση δεν θα υπερβεί τα άκρα. Στην Ευρώπη φοβούνται τις επιπτώσεις από μια οικονομική κατάρρευση της Τουρκίας και στις ΗΠΑ ότι ο Ερντογάν μπορεί να στραφεί ολοκληρωτικά στο αντίπαλο στρατόπεδο.
Ο Ερντογάν συζητά με τους Ευρωπαίους αλλά ξέρει ότι ούτε για αντιπερισπασμό της προκοπής δεν αξίζουν η Γερμανία με τη Γαλλία. Μέρκελ και Μακρόν έχουν αποδείξει ότι τρέμουν… όσο και ο Τσίπρας τις αμερικανικές  αντιδράσεις και κυρώσεις. Ο Μπρζεζίνσκι θεωρούσε προτεκτοράτο των ΗΠΑ συνολικά την ΕΕ. Μέρκελ και Μακρόν όταν μιλούν για απεξάρτηση από τις ΗΠΑ και προσέγγιση με τη Ρωσία θυμίζουν τις καυχησιολογίες του λαγού όσο ο τίγρης ήταν απών. Εκτός αυτού δεν ανατρέπεται πολιτική και εμπόλεμη αντιπαράθεση τουλάχιστον δυο αιώνων με τη Ρωσία, από ηγέτες μεγέθους της Μέρκελ και του Μακρόν. 
 Στην πραγματικότητα ανεξαρτησία  από τις ΗΠΑ σημαίνει παλινόρθωση της Γερμανίας/Γαλλίας στο επίπεδο των παλαιών αποικιακών Δυνάμεων. Και καλά η Γαλλία μπορεί να μας θυμίσει τον Βοναπάρτη αλλά η Γερμανία θα ξαναζωντανέψει τη μνήμη του Χίτλερ;
 Η Τουρκία ηττημένη, ταπεινωμένη και διαμελισμένη μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ. Ανεξάρτητη, ακέραιη, επικυρίαρχη στην περιοχή, είναι ισότιμος συνομιλητής της Ευρώπης. Μοναδικός εσωτερικός αντίπαλος του  Ερντογάν ήταν οι Κούρδοι. Κατάφεραν να διχαστούν, έμειναν με μόνο σύμμαχο τις ΗΠΑ. Οι Κούρδοι, είναι κρίμα, αλλά περιμένουν πια ελεημοσύνη για να μην πάνε στράφι οι τόσες θυσίες τους.
Σήμερα η στάση και η τύχη του τουρκικού καθεστώτος εντάσσεται και εξαρτάται από την εξέλιξη του Συριακού προβλήματος. Δηλαδή από την αντιπαράθεση Ρωσίας-ΗΠΑ, ένα παιχνίδι για τους πραγματικά Μεγάλους, ενώ η Τουρκία είναι πιόνι, έστω ως αξιωματικός, σε μια παρτίδα σκάκι που την ξεπερνάει. Η Ρωσία έχει αποδειχθεί ισχυρότερη στον στρατηγικό σχεδιασμό και στην αναμέτρηση επί του πεδίου της Συρίας, ως τώρα. Ο διχασμός, της ελίτ και του λαού, στις ΗΠΑ είναι απροσδιόριστος παράγων στη σύγκρουση με τη Ρωσία στο μέτωπο της Συρίας. Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί αναμετρώνται τον Νοέμβριο στη μάχη των αναπληρωματικών εκλογών που θα κρίνουν αν ο Τραμπ παραπεμφθεί και αποπεμφθεί από Πρόεδρος. Οπότε όλα μπορεί να αλλάξουν. Ενδιάμεσες κινήσεις, όπως τυχόν βομβαρδισμός της Συρίας, θα έχουν προεκλογικό χαρακτήρα, με μάλλον περιορισμένη επιρροή. Η συγκέντρωση πυρός και δυνάμεων δεν σημαίνει υποχρεωτικά αρμαγεδδώνα. Ίσως είναι πρόλογος λύσης…