24η Μαΐου - Ημέρα του σλαβικής γραφής και του βουλγαρικού πολιτισμού και παιδείας

Από το site της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας

Με τις μεταφράσεις τους των βασικών εκκλησιαστικών έργων οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος ανέτρεψαν το λεγόμενο τρίγλωσσο δόγμα, ενώ το έργο τους θέτει τα θεμέλια της σλαβικής γραφής και πολιτισμού

Το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα στην Ευρώπη συντάσσεται νέο αλφάβητο. Δημιουργοί του είναι οι Αγιοι αδερφοί από τη Θεσσαλονίκη Κύριλλος και Μεθόδιος. Το 1980 ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β' τους κήρυξε πνευματικούς προστάτες της Γηραιάς Ηπείρου.Το έργο τους θέτει τα θεμέλια της σλαβικής γραφής και πολιτισμού.

Οι αδελφοί της Θεσσαλονίκης ήταν οι κήρυκες του Θείου λόγου ανάμεσα στους Σλάβους, τους οποίους έστειλε το Βυζάντιο. Με το νέο αλφάβητο και την μετάφραση των λειτουργικών βιβλίων στην ομιλούμενη γλώσσα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία σκόπευε να προσαρτήσει στους κόλπους της Ανατολικής Εκκλησίας τον απέραντο σλαβικό πέλαγο στην Ευρώπη. Με τις μεταφράσεις τους των βασικών εκκλησιαστικών έργων οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος ανέτρεψαν το λεγόμενο τρίγλωσσο δόγμα, σύμφωνα με το οποίο οι μόνες κατάλληλες γλώσσες για το κήρυγμα του λόγου του Θεού ήταν η εβραϊκή, η ελληνική και η λατινική. Κατηγορήθηκαν για αίρεση, αλλά ύστερα από δραματικές λογομαχίες η σλαβική αναγνωρίστηκε και από την Ρωμαϊκή Εκκλησία για επίσημη λειτουργική γλώσσα το 869. Παρ' όλα αυτά όμως οι μαθητές των Αγίων αδερφών στην Κεντρική Ευρώπη υπέστησαν διωγμούς, ο μόνος που τους δέχθηκε ήταν ο Βούλγαρος ηγεμόνας Βόρις ο Α', ο οποίος διάλεξε να αγκαλιάσει τον Χριστιανισμό από την Κωνσταντινούπολη. Στη Βουλγαρία ιδρύθηκαν λαμπρές για την εποχή τους λογοτεχνικές σχολές, η χώρα μετατράπηκε σε λίκνο της γραφής, της λογοτεχνίας και του πολιτισμού όλων των σλαβικών λαών.

Για τη σημασία των γεγονότων αυτών αναπληρωτής καθηγήτρια παλαιοβουλγαρικών σπουδών Κλιμεντίνα Ιβανόβα δήλωσε τα εξής: “Κάθε ένας λαός, η πίστη του οποίου συνδέεται με το λόγο, τον αποκτά είτε στην γλώσσα του, είτε σε άλλη. Έτσι έγινε, ξεκινώντας από τους σημιτικούς λαούς, περνώντας από τον εκχριστιανισμό των Αρμενίων, οι οποίοι έχουν δικό τους αλφάβητο, των Γεωργιανών κλπ., δηλαδή όλων των λαών, τους οποίους απαριθμεί ο Άγιος Κύριλλος στην περίφημη ομιλία του στην Βενετία, στην οποία υπερασπίζει το δικαίωμα των Σλάβων να έχουν την γραφή και τον λόγο του Θεού στη γλώσσα τους. Ας θυμηθούμε τα λόγιά του: “Μήπως θεωρείτε τον Θεό τόσο αδύναμο, ώστε να είναι ανίκανος να το κάνει, ή ίσως νομίζετε, ότι ζηλεύει και δε θέλει να κάνει αυτό;” Από τότε η ιστορία μας συνδέεται με τον λόγο. Είχαμε και τη διπλή τύχη, ότι και ο ηγεμόνας Βόρις ο Α', και ο γιος του, ο Μέγας Συμεών, συνειδητοποίησαν, ότι μπορούν να αγκαλιάσουν το βυζαντινό πολιτισμό χωρίς φόβο αφομοίωσης, αν έχουν τα δικά τους γράμματα, με τα οποία να προσαρμόσουν τις πλούσιες χριστιανικές παραδόσεις. Κάτι περισσότερο, ενθαρρύνουν όχι μόνο την μετάφραση, αλλά και την συγγραφή πρωτότυπων έργων.”

Το πρώτο σλαβικό αλφάβητο, το γλαγολικό, είναι έργο του Αγίου Κυρίλλου, αποκαλούμενου επίσης “Ο Φιλόσοφος”. Σπούδασε στην περίφημη σχολή της Μαγνάουρας στην Κωνσταντινούπολη, όπου διακρίθηκε με τη γνώση διάφορων γλωσσών.

“Στόχος της τελευταίας αποστολής του Αγίου Κυρίλλου ήταν ακριβώς η δημιουργία νέου αλφαβήτου. Σύμφωνα με τον βίο του, ο οποίος συντάχθηκε σύντομα μετά τον θάνατό του και παρά τον λογοτεχνικό χαρακτήρα του αποτελεί ιστορική πηγή υψηλής ποιότητας, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας τον κάλεσε και του είπε: “Φιλόσοφε, ξέρω, πως είσαι άρρωστος, αλλά θέλω να πας ανάμεσα στους Σλάβους και να γίνεις διδάσκαλός τους”, ενώ ο Άγιος Κύριλλος απάντησε: “Θα πήγαινα εκεί με χαρά, αν οι αυτοί έχουν γραφή στη γλώσσα τους”. Είπε επίσης: “Ποιος μπορεί να γράφει με δάχτυλο στο νερό και να τον αποκαλέσουν αιρετικό;”, ζητώντας έτσι την ευλογία του αυτοκράτορα και του Πατριάρχη για το έργο του. Θεόπνευστος, όπως λέει, ο Άγιος Κύριλλος συνέταξε το γλαγολικό αλφάβητο. Για τον σκοπό αυτό προσάρμοσε ορισμένα γράμματα της εβραϊκής γραφής, άλλα της ελληνικής, προσπάθησε όμως να τους δώσει και συμβολική αξία. Τρία κύρια σύμβολα υπάρχουν στα βασικά γράμματα – το ισόπλευρο τρίγωνο, σύμβολο της Άγιας Τριάδας, ο κύκλος του ηλίου και ο σταυρός του Χριστού. Το νέο αλφάβητο αντανακλούσε με θαυμάσιο τρόπο τα χαρακτηριστικά της βουλγαρικής διαλέκτου της περιοχής της Θεσσαλονίκης. Κάθε γράμμα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο ήχο, έτσι, όπως το συνέλαβε η λεπτή ακοή του μεγάλου φιλολόγου. Αργότερα όμως, όταν το αλφάβητο έγινε γραφή του βουλγαρικού κράτους και της Εκκλησίας, τα γράμματα απέκτησαν νέα μορφή και μετατράπηκαν στο κυριλλικό αλφάβητο, με το οποίο γράφουμε και σήμερα.”