Ο Λυσσαρίδης και η επιστολή Τζόνσον

Ο Βάσος Λυσσαρίδης είναι 89 χρόνων. Γιόρτασε τα 89α του γενέθλια στις 13 Μαΐου. Αλλά είναι ακμαίος. Νομίζω ότι έχει τόση ενέργεια όση και ο Ντενκτάς. «Αν ζήσω θα καλέσω και τους Τουρκοκύπριους φίλους μου στους εορτασμούς για τα 90ά μου γενέθλια», λέει. Όπως πολλοί Ελληνοκύπριοι, μετά το 1974 δεν πέρασε καθόλου στο βορρά. Και ούτε θα περάσει.
Η πρώτη μας συνάντηση ήταν στο ξενοδοχείο Χίλτον. Αυτή τη φορά μας προσκάλεσε στο σπίτι του ο Λυσσαρίδης. Εμένα και τον Ανδρέα Παράσχο. Μας έκανε τταβά λευκαρίτικο, κοτόπουλο και αγκινάρες. Μας υποδέχτηκε μαζί με τη σύζυγό του. Το σπίτι του είναι στη Λευκωσία. Είναι από τα σπίτια που κτίστηκαν με κίτρινη πέτρα την εποχή των Εγγλέζων. Μένει, λέει, εδώ και 50 χρόνια σε αυτό το σπίτι. Κατά τη διάρκεια του φασιστικού πραξικοπήματος του 1974, οι πραξικοπηματίες επιτέθηκαν σε αυτό το σπίτι. Το έκαναν άνω-κάτω. Πήραν τα πολύτιμα κοσμήματα. Δεν πήραν τα βιβλία του. «Όμως έμειναν ατιμώρητοι εκείνοι οι πραξικοπηματίες», είπα. «Δεν έμειναν μόνο ατιμώρητοι, αποκαταστάθηκαν κιόλας», είπε. Το ζήτημα, λέει, έκλεισε το Δεκέμβριο του 1974 όταν επέστρεψε στο νησί ο Μακάριος και τους έδωσε κλάδο ελαίας. Μήπως θεωρεί κομουνιστή τον Χριστόφια; Δεν τον θεωρεί. Ούτε και σοσιαλιστή τον θεωρεί. «Αυτοί μόνο στα συνθήματα είναι αριστεροί», λέει. Ο ίδιος είχε πολύ καλές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση, λέει. Και μάλιστα παρά το γεγονός ότι αντιτάχθηκε στην είσοδο των σοβιετικών τανκς στη Βουδαπέστη το 1956 και στην Πράγα το 1968. Τότε του παραπονέθηκαν οι Ρώσοι, λέγοντάς του: «Ως φίλος μας, γιατί δεν μας υποστηρίζεις;» Και εκείνος τους είπε: «Οι πραγματικοί σας φίλοι δεν είναι εκείνοι που σας κολακεύουν, αλλά αυτοί που σας λένε την αλήθεια».
Μου διηγήθηκε μια ανάμνησή του. Σχετικά με τη Σοβιετική Ένωση. Μιαν ιστορική στιγμή. Και εγώ πρώτη φορά το άκουγα αυτό. Το 1964 ο Μακάριος τού ανέθεσε ένα καθήκον, λέει. Να πάει στη Σοβιετική Ένωση, να συναντηθεί με τον Σοβιετικό ηγέτη Νικήτα Κρούτσιεφ και να τον ρωτήσει αν θα τους προστάτευαν οι Σοβιετικοί, αν έκανε επέμβαση η Τουρκία στο νησί. Συναντήθηκε με τον Κρούτσιεφ στο Σότσι, ένα θέρετρο στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Μαζί του, λέει, ήταν και ο Ανδρέας Αραούζος. Αφού άκουσε τον Λυσσαρίδη, ο Κρούτσιεφ τού έδειξε με το χέρι την απέναντι όχθη της θάλασσας. Την Τουρκία, δηλαδή. «Βλέπεις εκείνα τα βουνά», του είπε, «Αν η Τουρκία επιτεθεί στην Κύπρο, τότε εμείς θα πάρουμε εκείνα τα βουνά». Ο Κρούτσιεφ υποσχέθηκε στο Λυσσαρίδη ότι θα έγραφε μια επιστολή στον Αμερικανό Πρόεδρο Τζόνσον και θα του ζητούσε να παρεμποδίσει μια πιθανή επέμβαση της Τουρκίας. «Να το πω αυτό στο Μακάριο;», ρώτησε ο Λυσσαρίδης. «Μήπως γιΆ αυτό δεν ήρθες εδώ ούτως ή άλλως;», τον ρώτησε ο Κρούτσιεφ. «Καλά», ρώτησα εγώ, «έγραψε εκείνη την επιστολή στον Τζόνσον;» «Σίγουρα την έγραψε», είπε. Από πού το κατάλαβε; Διότι μετά από αυτό το συμβάν, ο Τζόνσον έγραψε εκείνη την γνωστή επιστολή προς τον Ισμέτ Ινονού.
Γράφει και ποιήματα και ζωγραφίζει ο Λυσσαρίδης. Για μένα υπέγραψε τα ποιήματά του στα αγγλικά και για τον Παράσχο στα ελληνικά. Η ζωή της συζύγου του, Βαρβάρας Κόρνγουελ, είναι γεμάτη με τουλάχιστον τόσο επικίνδυνες ιστορίες όσο και η δική του ζωή. Σίγουρα αυτό θα είναι θέμα άλλου άρθρου. Όμως, προς το παρόν, να σας την γνωρίζω μέσα σε μερικές γραμμές. Η κυρία Βαρβάρα ήρθε στην Κύπρο το 1956 από το Ντιτρόιτ του Μίτσιγκαν ως ανταποκρίτρια των «Times». Γνωρίστηκε με το σύζυγό της, το Βάσο Λυσσαρίδη, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης. Ουσιαστικά θα πήγαινε στην Ινδία, αλλά έμεινε εδώ μόλις είδε τα τρικυμιώδη γεγονότα στην Κύπρο. Παντρεύτηκαν με το Λυσσαρίδη το Δεκέμβριο του 1963. Το 1974 συνελήφθη από τους πραξικοπηματίες και εξορίστηκε. Τι έγινε μετά θα το πούμε σε άλλο άρθρο.
Κωδικός άρθρου: 873195
ΠΟΛΙΤΗΣ - 22/05/2009, Σελίδα: 13