Οι σχέσεις Ελλάδας - ΗΠΑ στενότερες παρά ποτέ

Πολλοί κίνδυνοι αλλά και ευκαιρίες υπάρχουν για την παρακμιακή Ελλάδα στην ανισοδύναμη συμμαχία με τις ΗΠΑ ενώ ο ρόλος της Ομογένειας δημιουργεί πολλά ερωτηματικά

Του Νίκου Σταματάκη*

Τις ώρες που γράφονταν οι γραμμές αυτές δεν ήταν βέβαιο αν ο πρόεδρος Τραμπ θα προσγειωθεί στη Σούδα – την σπουδαιότερη βάση των ΗΠΑ παγκοσμίως σύμφωνα με εκτιμήσεις του αμερικανικού στρατού - για ολιγόωρη επίσκεψη και για να ανεφοδιασμό του αεροσκάφους του καθ’οδόν προς τη Σιγκαπούρη και τη συνάντηση με τον βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιογκ Ουν.  Ηταν ωστόσο «ηλίου φαεινότερο» ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονταν στο απώγειο των τελευταίων 70 χρόνων, θερμότερες και στενότερες παρά ποτέ.  Η αυτοκαταστροφική πολιτική του Ερντογάν με την ισλαμιστική στροφή της Τουρκίας και η συμμαχία του με την Ρωσία έχει καταστήσει την Ελλάδα ανατολικό σύνορο της Δύσης και ομφάλιο λώρο που την συνδέει το Ισραήλ.

Η κορωνίδα στην βελτίωση των σχέσεων είναι ασφαλώς η πρωτοφανής για την μεταπολεμική περίοδο απάλειψη της αρνητικής στάσης της Αριστεράς απέναντι στις πρώην «ιμπεριαλιστικές» ΗΠΑ.  Σχεδόν κάθε πρακτικό δείγμα αντιαμερικανισμού της Αριστεράς εξέλιπε και απέμειναν μόνο τα απολιθώματα του παρελθόντος, όπως η ετήσια επίδειξη ελληνικής σχιζοφρένειας στην πορεία του Πολυτεχνείου…  Επιπλέον, η άνοδος ενός πρώην «ινστρούχτορα» του ΚΚΕ, του Νίκου Κοτζιά, στο υπουργείο Εξωτερικών αποδείχτηκε ως η παραγωγικότερη περίοδος στην ιστορία των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.  Σε σημείο που ψιθυρίζεται ότι στην (πιθανότατη) περίπτωση έλλειψης αυτοδυναμίας στις προσεχείς εκλογές οι Αμερικανοί τον προωθούν για πρωθυπουργό σε κυβέρνηση συνασπισμού των δύο μεγάλων κομμάτων ή όποιου άλλου συνδυασμού προκύψει!!  Στον Νίκο Κοτζιά πρέπει βέβαια να χρεωθεί ότι διέβλεψε πολύ έγκαιρα την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία (ήδη από τον προεκλογικό Σεπτέμβριο του 2016 είχε αρχίσει επαφές με την ομάδα Τραμπ) και εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο τις ευνοϊκές συγκυρίες μη διστάζοντας να προβεί σε εθνικά ανεπίτρεπτες υποχωρήσεις στο Σκοπιανό.  Ετσι κέρδισε την εμπιστοσύνη των Αμερικανών συνομιλητών του…  (Ο Κοτζιάς τόσο στο Κυπριακό όσο και στο σκοπιανό εφάρμοσε πλέγμα περίπλοκων και ριψοκίνδυνων τακτικών ελιγμών το οποίο θα αναλύσουμε προσεχώς…)

Στον διπλωματικό τομέα ο υπερδραστήριος πρέσβης στην Αθήνα κ.Πάιατ – που μας ήλθε «μεταγραφή» από την Ουκρανία – έχει βαρύ «αντιρωσικό» παρελθόν και έχει θέσει στόχο να απαλείψει την οποιαδήποτε ρωσική παρουσία στον ελληνικό χώρο.  Δεν χάνει ευκαιρία να επιτίθεται στον Ιβάν Σαββίδη (που τον κατηγορεί ότι εξυπηρετεί ρωσικά συμφέροντα στην υπόθεση εξαγοράς του λιμανιού της Θεσσαλονίκης) και σε απάντηση θα διοργανώσει τη φετινή «ελληνοαμερικανική φιέστα» στην Εκθεση Θεσσαλονίκης.  Επίσης προωθεί στην Αλεξανδρούπολη (που είναι παραδοσιακά ρωσική προτίμηση) βάση εγκαταστάσεων φυσικού αερίου αμερικανικών συμφερόντων.  (Είναι χαρακτηριστικό της γεωπολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας ότι τον περασμένο Ιαουνάριο τόσο ο αμερικανός όσο και ο ρώσος πρέσβης επισκέφτηκαν την Αλεξανδρούπολη και είχαν συνάντηση με τον δήμαρχο της πόλης που …κορδωνόταν σαν παγώνι μπροστά στην ευκαιρία!... )  Και έχει σχεδόν πετύχει την εξαγορά του Νεωρίου Σύρου (άλλη μια ρωσική «διευκόλυνση» στην Ελλάδα) από αμερικανική επιχείρηση. 

Δυστυχώς ο κ.Πάιατ δεν σταματά απλά στο να απαλείφει τη ρωσική παρουσία στην Ελλάδα αλλά έχει αναβαθμίσει και το ρόλο του «Πραίτορα» που παραδοσιακά έπαιζαν οι Αμερικανοί πρέσβεις.  Εφτασε στο αίσχιστο σημείο να «προαναγγέλλει» ελληνοτουρκική σύρραξη, ως να ήταν ο ίδιος πρέσβης της …Σουηδίας και δεν περνούσε από το χέρι του να κάνει τίποτα…  Συμμετέχει σε περισσότερες συσκέψεις στο Πεντάγωνο υπό τον κ.Καμμένο με παρουσία σύσσωμης της ηγεσίας των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων από ότι ο ίδιος ο κ.Τσίπρας…  Ούτε ο περίφημος πρέσβης Πιουριφόι δεν είχε στενότερη και πιο καθοδηγητική σχέση με τους έλληνες πολιτικούς και στρατιωτικούς στις αρχές της δεκαετίας του 1950…

Εκεί όμως που φαίνεται η δραματική ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι ο αμυντικός τομέας.

1)    Υπάρχει ήδη συμφωνία για την επέκταση των εγκαταστάσεων στη βάση της Σούδας και προς το παρόν δεν κρίνεται απαραίτητη η επίσημη μακροχρόνια επέκταση της σχετικής μίσθωσης, αν και σύντομα (μάλλον μετεκλογικά) αναμένεται να ξεκινήσουν νέες συζητήσεις.

2)    Μόλις πρόσφατα μπήκε σε λειτουργία η εγκατάσταση αμερικανικής βάσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη Λάρισα, που ενδεχομένως θα αποφέρει οφέλη και στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.

3)    Προτάθηκε σειρά άλλων αμερικανικών εγκαταστάσεων, όπως βάση στην στρατηγική Κάρπαθο αλλά και ελικοδρόμιο κοντά στην Κάλυμνο, σε απόσταση αναπνοής από τα Ιμια!... Γίνονται συζητήσεις για πλήθος άλλες εγκαταστάσεις, ως επί το πλείστον μυστικές.

4)    Πυκνώνουν οι ελληνοαμερικανικές στρατιωτικές ασκήσεις.  Αιχμή υπήρξε η συμμετοχή του προηγμένου ελληνικού υποβρυχίου τύπου 214 «Παπανικολής» στην προστασία αμερικανικού αεροπλανοφόρου.

5)    Τέλος, πολύ σημαντική είναι η παροχή στρατιωτικού υλικού στην Ελλάδα με ευνοϊκούς όρους (αναβάθμιση του στόλου των F-16) ή και σχεδόν χαριστικούς όρους, όπως στην περίπτωση του στόλου ελικοπτέρων Kiowa.  Τα ελικόπτερα αποτελούν σπουδαία ενίσχυση της άμυνας των νησιών και η έλευση τους πριν το τέλος του χρόνου θα καταστήσει όποια τουρκική επιχείρηση στο Αιγαίο ιδιαίτερα δύσκολη. 

Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης πολλές από τις εξελίξεις αυτές είναι άμεσο αποτέλεσμα της πολιτικής Ερντογάν.  Από τη μια προετοιμάζουν για το ενδεχόμενο να χαθεί τελείως η Τουρκία για τη Δύση, οπότε η Ελλάδα θα κληθεί να σηκώσει το βάρος των στρατιωτικών εγκαταστάσεων των ΗΠΑ στην Τουρκία και να καλύψει το κενό.  Η ελληνική κυβέρνηση έχει μέχρι στιγμής απορρίψει την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων στην Ελλάδα (κάτι που σαφώς θα καθιστούσε την χώρα στόχο αντιποίνων).  Όμως μια πρόσφατη επίσκεψη υψηλόβαθμου Αμερικανού στρατιωτικού παράγοντα του ΝΑΤΟ στην βάση της Ανδραβίδας δημιούργησε πολλά ερωτηματικά στο σημείο αυτό.

Από την άλλη πλευρά υπάρχει και το ενδεχόμενο να θέλουν οι Αμερικανοί να δημιουργήσουν ελληνοτουρκικό πολεμικό επεισόδιο για να ρίξουν τον Ερντογάν.  Ο γράφων είναι από τους πρώτους αναλυτές που επισήμανε το ενδεχόμενο αυτό εδώ και ένα χρόνο.  Σε μια ακραία περίπτωση πριν λίγους μήνες, είχαν φτάσει διάφοροι, ακόμα και επίσημοι από ελληνικής πλευράς, να μιλούν για επικείμενη εισβολή της Τουρκίας σε νησί του Αιγαίου.  Χρειάστηκε η πυροσβεστική επέμβαση βαθιών γνωστών της Τουρκίας, όπως ο εξαίρετος Σάββας Καλεντερίδης, που σημείωσαν έγκαιρα ότι επέμβαση της Τουρκίας τη δεδομένη στιγμή θα ήταν αδύνατη καθώς όλες οι επίλεκτες μονάδες της Στρατιάς του Αιγαίου είχαν μεταφερθεί στη Συρία… Και περίπου έτσι οι «θερμοκέφαλοι» αποφάσισαν να συγκρατηθούν…

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων σημαντικό ρόλο είχε πάντοτε και η ελληνοαμερικανική κοινότητα – μόνο που τις περισσότερες φορές αυτός ο ρόλος ήταν αμφιλεγόμενος και δεν αφορούσε μόνο τους λομπίστες και τις ομογενειακές οργανώσεις.  Η εποχή των «επιφανών» ελληνοαμερικανών πρακτόρων των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών εξακολουθεί να είναι στις δόξες της. Από τον Τομ Καραμεσίνη μεταπολεμικά και τον Gust Avrakotos την εποχή της απριλιανής δικτατορίας, φτάσαμε πρόσφατα στον William Basil (Βασιλειάδη από την Κάρπαθο) που είχε ανάμιξη στην υπόθεση τηλεφωνικών υποκλοπών επί Κώστα Καραμανλή και όχι μόνο.  Ας σημειωθεί εδώ ότι η παρουσία των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στην Αθήνα μεταπολεμικά υπήρξε η πολυπληθέστερη από κάθε άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και μάλιστα με διαφορά!!

Τελευταία κάποιοι επιφανείς ελληνοαμερικανοί έχουν αναπτύξει περίεργες πρωτοβουλίες.  Συγκεκριμένα ο Μάικ Καρλούτσος, γιός του επιτρόπου του Πατριαρχείου στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής του γνωστού «φάδερ Αλεξ», εθεάθη (είδηση από το Βήμα της 17^ης Μαίου που δεν διαψεύσθηκε) να μπαινοβγαίνει από την πίσω πόρτα στο γραφείο του Αλέξη Τσίπρα!...  Πολύ κακό σημάδι κατά τη γνώμη μας επειδή αυτού του είδους οι υπόγειες διασυνδέσεις στις σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ είχαν συνήθως άσχημη κατάληξη για τα ελληνικά συμφέροντα.

Θα κλείσουμε σημειώνοντας για μια ακόμα φορά ότι ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για όσους έλληνες σκέφτονται και δρούν πατριωτικά είναι να μένει η πόρτα της Ρωσίας πάντοτε ανοιχτή. Ναι μεν είμαστε στο πλευρό των ΗΠΑ, αλλά η πόρτα της Ρωσίας μένει ΠΑΝΤΟΤΕ ανοιχτή. Ας μην ξεχνούν ΠΟΤΕ αυτή την αρχή οι έλληνες πολιτικοί.  Γιατί κάποια στιγμή ο Ερντογάν θα πέσει και τότε πολλά θα αλλάξουν.  Ελπίζουμε βέβαια πρώτα να αλλάξουν τα σύνορα της Τουρκίας προς το μικρότερο, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα.

Νέα Υόρκη, 8 Ιουνίου 2018           

  n.stamatakis@aol.com

*Ο Νίκος Σταματάκης είναι διδάκτωρ κοινωνικών επιστημών, διεθνολόγος και επιχειρηματίας που ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη