Το χάσμα πολιτικής σε Τουρκία και Κύπρο

Στην πρόσφατη συνάντηση στην Άγκυρα της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ανάμεσα ΕΕ και Τουρκίας, είχαμε την ευκαιρία να αντιληφθούμε και να γευτούμε από πρώτο χέρι το «στρατηγικό βάθος» της τουρκικής πολιτικής του Ερντογάν σε σχέση με την ΕΕ και φυσικά την Κύπρο. Οι τρεις Κύπριοι ευρωβουλευτές από διαφορετικά κόμματα (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ) καταλήξαμε ουσιαστικά στο ίδιο συμπέρασμα.

Η Κυβέρνηση Ερντογάν (που εξελίσσεται σε νεοσουλτάνο συγκεντρώνοντας τις εξουσίες και τη λήψη αποφάσεων, από θέματα για την ΕΕ μέχρι το κατά πόσον θα δοθεί άδεια για εκδήλωση των Συντεχνιών την 1η Μαΐου), επιδιώκει να προσαρμόσει την ΕΕ και την ευρωπαϊκή νομιμότητα στις δικές της αντιλήψεις και επιδιώξεις. Ειδικά για αυτό το λόγο επέμενα στις παρεμβάσεις μου ενώπιον των Τούρκων βουλευτών, ευρωβουλευτών και άλλων αξιωματούχων, ότι η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει κατά πόσον θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ, που εξυπακούεται την υιοθέτηση του πυρήνα των κανόνων δικαίου και των αρχών της ευρωπαϊκής οικογένειας. Είτε η Τουρκία το δέχεται και το εφαρμόζει, είτε όχι. Αυτές είναι οι επιλογές, όπως ισχύει για όλα τα άλλα κράτη-μέλη και όπως απαιτεί η ειλικρίνεια. Το χάσμα πολιτικής στην Τουρκία εντοπίζεται στα  μεγάλα και ενθουσιώδη λόγια για κοινή πορεία και δήθεν υιοθέτηση των ευρωπαϊκών αρχών, αλλά με αναφορές στην ανάγκη για άνοιγμα νέων κεφαλαίων και επίρριψη ευθυνών στην ΕΕ για επιβράδυνση της ενταξιακής της πορείας, ενώ στην πράξη η Τουρκία αρνείται να εφαρμόσει την ευρωπαϊκή νομιμότητα όπως είναι υποχρέωσή της και έχει δεσμευτεί με υπογραφή της προς την ΕΕ. Αυτά φανερώνουν ότι η Τουρκία δεν θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ.

Το πλέον συγκεκριμένο δείγμα  της τουρκικής αντιευρωπαϊκής πολιτικής αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία (χωρίς να εξαντλείται εκεί) π.χ. όλοι σχεδόν οι ευρωβουλευτές αναφέρθηκαν στις σχέσεις της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία και στην τουρκική άρνηση για τόσα χρόνια της ευρωπαϊκής της υποχρέωσης για πλήρη εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης και αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η τουρκική αντίδραση και επιχειρηματολογία επικεντρώνεται σε παρεμφερείς και διακοσμητικές πτυχές που δεν αναιρούν τις υποχρεώσεις της και ούτε αποτελούν προϋποθέσεις για εφαρμογή όσων δεσμεύτηκε προς την ΕΕ. Για παράδειγμα, επαναλαμβάνουν σαν αιτιολόγηση ότι «τα θέματα σχετικά με την Κύπρο είναι πολιτικά ζητήματα διμερών σχέσεων», ενώ στην πραγματικότητα γνωρίζουν ότι αυτά αφορούν την ΕΕ ως σύνολο και αποτελούν ευρωπαϊκά ζητήματα. Άλλοτε τονίζουν «την αδικία επειδή η Τουρκία ζητά να ενταχθεί εδώ και 52 χρόνια», ενώ γνωρίζουν πως το πρόβλημα είναι η άρνηση τους να εφαρμόσουν όσα πρέπει.

Παρεμπιπτόντως, ένδειξη της αυθαιρεσίας του Ερντογάν στο εσωτερικό ήταν η συνειδητή αποχή του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (μεγαλύτερο της αντιπολίτευσης). Το κόμμα επέλεξε να απέχει από τις εργασίες της Μικτής Επιτροπής για να αναδείξει τα σοβαρά δημοκρατικά ελλείμματα (το δημοκρατικό χάσμα) που χειροτερεύουν σπρώχνοντας την Τουρκία του Ερντογάν προς ισλαμικό καθεστώς που έχει ανάγκη τις εκλογές για … βιτρίνα.

Εκτός από το «τουρκικό χάσμα» ανάμεσα στα ενθουσιώδη λόγια περί ευρωπαϊκών αξιών -ιδίως ενώπιον ευρωπαίων αξιωματούχων- και στην πραγματικότητα, ως εάν η ΕΕ πρέπει να προσαρμοστεί στις τουρκικές αξιώσεις (όπως εξήγησα στις εργασίες της Μικτής Επιτροπής), υπάρχει και ένα άλλο πολιτικό χάσμα στην Κύπρο. Μετά από 15 χρόνια πολιτικής του Ελσίνκι που άνοιξε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, με το σκεπτικό όσων την στήριζαν, ότι θα κατάληγε σε διευθέτηση του κυπριακού και Ελλαδοτουρκικών, φτάσαμε στο σήμερα. Όχι μόνο δεν εξευρωπαΐστηκε η Τουρκία αλλά είναι αντικειμενικά παραδεκτό ότι ρέπει προς τον ισλαμισμό και διεκδικεί πολύ περισσότερα από τότε απέναντι σε Ελλάδα-Κύπρο. Όμως, ακόμη και σήμερα που η τουρκική αντιπολίτευση απεγνωσμένα προτείνει επιβολή κυρώσεων στην Κυβέρνηση Ερντογάν, υπάρχουν Ελληνοκύπριοι που θεωρούν σήμερα την Τουρκία του  Ερντογάν έτοιμη  για λύση. Και το βασίζουν σε επαφές τους με κάποιους  περιθωριακούς Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς στην Τουρκία που έχουν μηδενικό ρόλο στη διαμόρφωση της τουρκικής πολιτικής. Πάντως, είναι φανερό ότι χάσμα ΔΕΝ υπάρχει μεταξύ των δικών μας συγκεκριμένων Μη Κυβερνητικών Οργανισμών και του Ερντογάν.            

Κώστας Μαυρίδης  - Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ και S&D costas.mavrides@europarl.europa.eu

(δημοσιεύτηκε στο “Φιλελεύθερο” και “Σημερινή” 21 και 22  Μαρτίου 2015 αντιστοίχως)