Η από μηχανής κερκόπορτα

Αν λοιπόν η πολιτική μας διανόηση επιθυμεί να ανατρέχει τώρα στην ελληνική μας Ιστορία, ας μη καταφεύγει στις από μηχανής κερκόπορτες, κι ας γυρίσει χρόνια πίσω, πολύ πριν την εισβολή, (στην περίοδο του ’64-’67) και ας αναζητήσει πότε και πώς και ποια αλλοτρίωση οδήγησε στο γκρέμισμά του το τείχος στην πύλη του Ρωμανού, από όπου μπήκαν χρόνια μετά οι Τούρκοι. (Και ο γράφων δεν εννοεί απλώς την εκδίωξη της Μεραρχίας από τη Χούντα. Διότι, και είναι όντως τραγικό, η Μεραρχία είχε «εκδιωχθεί» ήδη την επομένη της άφιξής της, από εμάς.)

Η από μηχανής κερκόπορτα
Του Χάρη Φεραίου*
Εκείνο που επικράτησε κι εφέτος στους επετειακούς εορτασμούς των ημερών για το «δίδυμο έγκλημα», είναι (και πώς αλλιώς;) η καθολική, τοτεμικής ασφάλειας, προσήλωση της πολιτικής μας διανόησης, στο αναντίρρητο «άνοιγμα της κερκόπορτας», που ως διά μαγείας έφερε την καταστροφή! Και «κερκόπορτα» βεβαίως η ιστορία μας ονόμασε την πόρτα εκείνη τού τείχους τής Κωνσταντινούπολης, από την οποία, «βρίσκοντάς την ανοιχτή», μπήκαν οι Τούρκοι και κατέλαβαν την πόλη. Είναι βέβαια παρήγορο να ακούει κανείς την πολιτική μας διανόηση να προστρέχει στην ιστορία μας, για να εμπλουτίζει το πολιτικό της λεξιλόγιο. Φτάνει φυσικά να την κατανοεί… Την κερκόπορτα λοιπόν αυτή την είχαν ανακαλύψει οι Έλληνες ιστορικοί και χρονογράφοι της εποχής, όσοι έζησαν από κοντά τη θύελλα τής Άλωσης. Οι οποίοι εν τούτοις (και αυτό είναι που κάνει σε όλους τους σύγχρονους ιστορικούς εντύπωση) ούτε για μια στιγμή, κανείς τους, δεν διερωτήθηκε πόσο η καρδιά του βυζαντινού δέντρου είχε πια στεγνώσει από χυμούς, παρά κατάπληκτοι αναρωτιόντουσαν απλώς, πώς ο Θεός επέτρεψε να πνεύσουν οι άνεμοι που το ’ριξαν. Γι’ αυτό λοιπόν και η «κερκόπορτα» ως ερμηνεία, ήταν γι΄ αυτούς μια από μηχανής έξοδος από το πρόβλημα. Στην πραγματικότητα όμως η «κεκρκόπορτα», όχι της Πόλης αλλά του έθνους, είχε διάπλατα ανοίξει (συμβολικά τουλάχιστον) 99 χρόνια πριν. Και απ’ αυτή δεν μπήκε ο Μωάμεθ. Μπήκε εκείνο που έκανε την είσοδό του εύκολη μετά. Μπήκε εκείνο που έφερε στους Ρωμιούς την «εθνική» σύγχυση, κι έκανε το λαό της Πόλης να είναι «διχασμένος» ακόμα και στις μέρες τις πιο έσχατες, όταν έξω από τα τείχη της βρισκόταν πολιορκητής της ο Μωάμεθ. Κι ήταν αυτό η ανερμήνευτη τάση τών αρχόντων, που θαμπωμένοι από τις εκ της Εσπερίας γεννώμενες τότε νοησιαρχικές ιδέες των δυτικών διανοητών του Σχολαστικισμού, και ειδικά τού Θωμά του Ακινάτη (και περισσότερο νωχελικά παραδομένοι στη ραστώνη της σωτηρίας από τη Δύση, έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος, άλλως «οδυνηρού συμβιβασμού»), επεχείρησε πεισματικά να εισαγάγει καινά δυτικότροπα δαιμόνια, που ανέστρεφαν ό,τι υπήρξε ως τότε χιλιόχρονος βυζαντινός τρόπος του βίου. Στην αλλοτρίωση αυτή αντέδρασε βέβαια ο λαός, ο οποίος πίστευε πεισματικά («υπερεθνικιστικά» θα ήταν η αντίστοιχη σύγχρονη ορολογία των συνθηματόβιων), ότι χάνεται το γένος, όχι αν υποδουλωθεί στους αλλόθρησκους, αλλά όταν χάσει τον ορθόδοξο τρόπο του βίου του, πράγμα που άλλωστε απέδειξε η μακραίωνη μετά δουλεία. Και έτσι η αλλοτρίωση, και ο συνακόλουθος διχασμός λαού και ηγεσίας, είναι που στέρησε το βυζαντινό δέντρο από τους χυμούς του, ώστε αποξεραμένο πια να σωριαστεί από τους ανέμους, που είχαν το όνομα οθωμανική λαίλαπα.
Αυτό το γεγονός είναι που δεν μπόρεσαν να δουν τότε οι ιστορικοί της Άλωσης. Γι’ αυτό και η καταφυγή στην «κερκόπορτα», τους ήταν αναγκαία διαφυγή από τη θλιβερή αλήθεια. Είναι βέβαια γεγονός ότι μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη από μιαν αφύλαχτη μικρή πόρτα, την κερκόπορτα, παραβιάζοντάς την, πρώτα πενήντα Τούρκοι. Αλλά την ίδια ώρα είχαν σκαρφαλώσει στο μισογκρεμισμένο τείχος της πύλης του Ρωμανού ήδη οι γενίτσαροι. Την Πόλη στην ουσία δεν την εκπόρθησαν οι Οθωμανοί του Μωάμεθ. Εκείνοι ακολούθησαν. Στην Πόλη μπήκαν οι γενίτσαροι, από το μισογκρεμισμένο τείχος στην πύλη του Ρωμανού. Και το τείχος δεν το γκρέμισε το μεγάλο κανόνι του Ουρβανού. Το γκρέμιζε, σιγά κι αθόρυβα για χρόνια πολλά πριν από την Άλωση, η αλλοτρίωση που προκάλεσαν στο λαό, με τα καινά δαιμόνια («εκσυγχρονιστικά» θα τα ονόμαζε η καθ’ ημάς κενολογία) που θέλησε να επιβάλει στο λαϊκό βίο η άρχουσα τάξη της Αυτοκρατορίας. Γιατί είναι μοιραίο, όταν αυτός ο λαός χάσει το σύνδεσμο με την ουσία που τον συνέχει ως έθνος, είναι ευάλωτος σε κάθε λογής πορθητές της Πόλης του.
Αν λοιπόν η πολιτική μας διανόηση επιθυμεί να ανατρέχει τώρα στην ελληνική μας Ιστορία, ας μη καταφεύγει στις από μηχανής κερκόπορτες, κι ας γυρίσει χρόνια πίσω, πολύ πριν την εισβολή, (στην περίοδο του ’64-’67) και ας αναζητήσει πότε και πώς και ποια αλλοτρίωση οδήγησε στο γκρέμισμά του το τείχος στην πύλη του Ρωμανού, από όπου μπήκαν χρόνια μετά οι Τούρκοι. (Και ο γράφων δεν εννοεί απλώς την εκδίωξη της Μεραρχίας από τη Χούντα. Διότι, και είναι όντως τραγικό, η Μεραρχία είχε «εκδιωχθεί» ήδη την επομένη της άφιξής της, από εμάς.) Και είναι επίσης θλιβερό, μετά από τα 35 χρόνια εμπειρίας, ο προβληματισμός της πολιτικής μας διανόησης να εξικνείται μέχρι το ερώτημα, γιατί ήρθανε οι Τούρκοι μόνο, και όχι, γιατί, όταν ήρθαν, μπόρεσαν να διαβούν το τείχος. *Ο Χάρης Φεραίος είναι αρχιτέκτων, Διδάκτωρ ΕΜΠ.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ