Διπλωματική βόμβα τα κοιτάσματα αερίου

Θάνος Π. Ντόκος Γενικός Διευθυντής ΕΛΙΑΜΕΠ
Νέα γεωοικονομικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργούν τα πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, που επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου, ενδεχομένως και πετρελαίου, σε τμήμα της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), στην περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ.

Οι διαβουλεύσεις της Λευκωσίας με το Τελαβίβ για την οριοθέτηση ΑΟΖ βρίσκονται σε καλό δρόμο, σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πηγές, ενώ το επόμενο βήμα θα γίνει -αν γίνει- με πολιτική απόφαση και με δεδομένο τον εκνευρισμό που προκαλεί στην Άγκυρα κάθε σκέψη για εξόρυξη υδρογονανθράκων σε μια περιοχή την οποία αντιμετωπίζει ως ζωτικό της χώρο.

Διαβουλεύσεις
Άλλωστε, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η βουλή του Λιβάνου καθυστερεί να επικυρώσει τη συμφωνία που έχει ήδη κάνει με την Κυπριακή Δημοκρατία για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Δεν είναι επίσης τυχαία ούτε τα συνεχή προσκόμματα που δημιουργεί η Άγκυρα στις διαβουλεύσεις μεταξύ ελληνικής και αιγυπτιακής πλευράς, θέτοντας σύμφωνα με πληροφορίες θέμα για το Καστελόριζο.

Όπως υποστηρίζουν καλά ενημερωμένοι διπλωματικοί κύκλοι, η πιθανή εξόρυξη υδρογονανθράκων στην περιοχή θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. και να δημιουργήσει νέα δυναμική όσον αφορά την επίλυση του Κυπριακού, αλλά και την προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης στη Μέση Ανατολή.

Η σχετική συζήτηση πυροδοτήθηκε όταν η αμερικανική εταιρεία Noble Energy, που έχει αναλάβει μαζί με ισραηλινές εταιρείες γεωτρήσεις στην περιοχή, παρουσίασε στο Χιούστον του Τέξας τα ευρήματά της.

Το κοίτασμα φυσικού αερίου στο «οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ, που η εταιρεία βάφτισε Cyprus A, υπολογίζεται ότι περιέχει περί τα 300 δισεκατομμύρια κ.μ. Με τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της Κύπρου για έναν αιώνα. Σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις μεγαλύτερα κοιτάσματα μπορεί να κρύβονται στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ δυτικά του νησιού και προς το Καστελόριζο.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Σημερινή» και του τηλεοπτικού δικτύου Sigma, πλούσια αποθέματα φαίνεται ότι υπάρχουν επίσης μεταξύ Πάφου και Λεμεσού. Δορυφορικές φωτογραφίες και έρευνες του γαλλικού συμβουλευτικού οίκου Beicip-Franlab, καταδεικνύουν ότι η υποθαλάσσια περιοχή μεταξύ Πάφου και Λεμεσού είναι πιθανό να αποτελεί δεξαμενή πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ανακάλυψαν το ενεργειακό Ελντοράντο
Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ Γεωλογική Επιθεώρηση (USGeologicalSurvey) υπολόγισε ότι η Λεκάνη Λεβάντ - Ανατολικής Μεσογείου (Levant Basin) κρύβει περισσότερα από 122 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, το μεγαλύτερο ίσως απόθεμα ενεργειακών πόρων στον κόσμο.

Το μικρότερο από τα δύο κοιτάσματα, το «Ταμάρ», με 8,4 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου, μπορεί, σύμφωνα με αναλυτές της HIS Global Insight του Λονδίνου, να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του Ισραήλ, τουλάχιστον μέχρι το 2025.

Το κοίτασμα «Λεβιάθαν», με αποθέματα 16 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών αερίου, όχι μόνο θα εξασφάλιζε ενεργειακή αυτάρκεια στο Ισραήλ, αλλά θα το μετέτρεπε και σε χώρα εξαγωγής ενέργειας.

Στο μεταξύ, η ισραηλινή κρατική εταιρεία φυσικού αερίου Delek που συνεργάζεται με τη Νοble ανακοίνωσε ότι αύξησε τις μετοχές της στην αμερικανική εταιρεία στο 4%. Η Delek ζήτησε επίσης έγκριση για να ασκήσει δικαίωμα που απορρέει από τη συμφωνία με τη Noble ώστε να συμμετάσχει στο κεφάλαιό της σχετικά με το οικόπεδο 12 της Κύπρου.

Για την Άγκυρα, κάθε κίνηση της Λευκωσίας προς την κατεύθυνση της εξόρυξης υδρογονανθράκων αποτελεί επιθετική πρωτοβουλία, σύμφωνα με όσα έχουν κατά καιρούς ειπωθεί δημοσίως από αρμόδιους Τούρκους αξιωματούχους, αλλά και όπως συνάγεται από τις συνεχείς εξόδους ωκεανογραφικών. Για το λόγο αυτό, κατά συγκλίνουσες εκτιμήσεις, οποιαδήποτε απόφαση θα ληφθεί με πολιτικά κριτήρια και σε συνεννόηση με την Αθήνα και τις Βρυξέλλες.

Αλλάζουν οι γεωστρατηγικές ισορροπίες στην Αν. Μεσόγειο
Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ διακρατικών διενέξεων και μη οριοθετημένων συνόρων και οικονομικών ζωνών με αποθέματα υδρογονανθράκων, είναι συνήθως λίαν εκρηκτικός. Οι τουρκικές θέσεις στα ζητήματα του Αιγαίου επηρεάζονται από το ενδεχόμενο υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου.

Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στην περίπτωση της Κύπρου (εφόσον επιβεβαιωθούν οι αρχικές εκτιμήσεις για την ύπαρξη σημαντικών και εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων), όπου την κατάσταση περιπλέκει η εμπλοκή άλλων γειτονικών κρατών (Αίγυπτος, Λίβανος και Ισραήλ), η συναίνεση των οποίων στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι απαραίτητη.

Ιδιαίτερα μετά τη διαφαινόμενη αλλαγή των γεωστρατηγικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της ψύχρανσης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, το ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή αποκτά νέο ενδιαφέρον για τη Λευκωσία και, δευτερευόντως, για την Αθήνα. Οι γεωστρατηγικές ισορροπίες δεν επιτρέπουν μια πολιτική δυναμικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων από κυπριακής πλευράς.

Εξάλλου, μια ανοιχτή αντιπαράθεση μάλλον θα οδηγούσε στη μετατροπή των περιοχών ενδιαφέροντος σε «γκρίζες ζώνες» και συνακόλουθα στη μη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η Κύπρος πολύ ορθά κινείται με διακριτικό τρόπο, επιχειρώντας να εξασφαλίσει την εμπλοκή μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, και άρα την υποστήριξη των αντίστοιχων κυβερνήσεων. Σε μια εποχή δε όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση ανησυχεί για την ενεργειακή της ασφάλεια, θα είχε προφανή οφέλη μια προσπάθεια «κοινοτικοποίησης» του πιθανολογούμενου κυπριακού ενεργειακού πλούτου.