Ο Αντ. Σαμαράς και οι δύο αντιφατικές πολιτικές σκοπιμότητες

Ο αρχηγός της Ν.Δ. μπορεί να χάραξε διαχωριστική γραμμή από τον Κ. Μητσοτάκη, δεν έκανε το ίδιο όμως και με τον Κ. Καραμανλή
Του Σταυρου Λυγερου

Αυτή τη φορά, ο Αντώνης Σαμαράς δεν πρέπει να έχει παράπονο. Η εμπαθής επίθεση του Κώστα Μητσοτάκη εξ αντιδιαστολής ενίσχυσε τη θέση του. Ηταν εξώφθαλμη η πρόθεση του πρώην πρωθυπουργού να πλήξει τον Σαμαρά και να ενισχύσει το εγχείρημα της θυγατέρας του. Υπερέβη, όμως, το μέτρο και έφερε μάλλον το αντίθετο αποτέλεσμα. Ακόμα και δεξιοί, που έχουν αμφιβολίες για τις ικανότητες και τη γραμμή πλεύσης του Σαμαρά, θεώρησαν την επίθεση Μητσοτάκη χτύπημα κάτω από τη ζώνη.

Ο αρχηγός της Ν.Δ. άδραξε την ευκαιρία και χάραξε διαχωριστική γραμμή. Με τη φράση «καληνύχτα, κ. Μητσοτάκη» απονομιμοποίησε τη θεσμική δυνατότητα του επίτιμου να απευθύνεται προς τη Ν.Δ. με το κύρος του πρώην αρχηγού και πρώην πρωθυπουργού. Μετά τη διαγραφή της Ντόρας Μπακογιάννη ήταν το δεύτερο βήμα για την απομόνωση του μητσοτακισμού εντός της Ν.Δ.

Προφανώς, ένας αριθμός βουλευτών θα προσχωρήσει στο κόμμα της Μπακογιάννη. Ολα δείχνουν, όμως, ότι ο αριθμός θα είναι περιορισμένος. Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι θα παραμείνει στη Ν.Δ. το επιβεβαιώνει. Αξιόπιστες πηγές την αποδίδουν στην πρόθεσή του να χειραφετηθεί και να ξεφύγει από τη σκιά της αδελφής του. Οποιο, όμως, κι αν είναι το κίνητρο, η δήλωσή του εκ των πραγμάτων αποτρέπει διαρροές.

Το μείζον πολιτικό πρόβλημα του Σαμαρά είναι οι εσωκομματικές πιέσεις για να μετατραπεί σε απολογητή της κυβέρνησης Καραμανλή. Ο πρόεδρος της Ν.Δ. δεν έχει όρεξη να αυτοκτονήσει πολιτικά, αλλά και δεν θέλει να στρέψει εναντίον του όποια στελέχη παραμένουν προσκολλημένα σ’ έναν άκριτο καραμανλισμό. Η κατάσταση, άλλωστε, στην κεντροδεξιά παράταξη είναι ρευστή. Οχι αδικαιολόγητα, ο Σαμαράς νιώθει ότι σ’ αυτή τη συγκυρία δεν έχει την πολυτέλεια να ανοίξει μέτωπο και με τον σκληρό πυρήνα των καραμανλικών.

Αρχικά, επιχείρησε να γυρίσει σελίδα και να δώσει τις δικές του πολιτικές εξετάσεις ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση Παπανδρέου, όμως, με τις εξεταστικές επιτροπές και με κάθε άλλο τρόπο προσπαθεί συστηματικά να τον εγκλωβίσει σε μια συζήτηση για το παρελθόν. Και σε μεγάλο βαθμό τα κατάφερε.

Οι καταγγελίες του ΠΑΣΟΚ για τη διακυβέρνηση Καραμανλή τροφοδότησαν τις εσωκομματικές πιέσεις προς τον Σαμαρά να μετατραπεί σε απολογητή. Σε κόμματα-φυλές, όπως η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, άλλωστε, το στοιχείο του κομματικού σωβινισμού είναι έντονο. Επιπροσθέτως, το πλήθος των «γαλάζιων» που άσκησαν εξουσία προσδίδει μια εσωκομματική βάση στην πίεση Καραμανλή προς τον διάδοχό του να υπερασπισθεί τις κυβερνήσεις της περιόδου 2004-09. Ο Σαμαράς επιχείρησε να ισορροπήσει ανάμεσα στις δύο αντιφατικές πολιτικές σκοπιμότητες. Σταδιακά, όμως, έχει διολισθήσει σε μια στάση, που επιτρέπει στο ΠΑΣΟΚ να τον ταυτίζει με τις «αμαρτίες» της κυβέρνησης Καραμανλή. Μπορεί στη Ν.Δ. να επιχαίρουν ακόμα για την καλή εμφάνιση του αρχηγού τους στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν συνειδητοποιούν ότι υπερασπιζόμενος τη διακυβέρνηση Καραμανλή, συρρικνώνει την πολιτική αξιοπιστία του. Κι όλα αυτά, όταν προσπαθεί να μετατρέψει τις περιφερειακές εκλογές σε δημοψήφισμα για το Μνημόνιο.

Η προσπάθεια του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να εκφράσει και κατ’ επέκταση να κεφαλαιοποιήσει εκλογικοπολιτικά τη λαϊκή δυσαρέσκεια από την κυβερνητική πολιτική υπονομεύεται από τη στάση του. Η κοινή γνώμη δικαιολογημένα θεωρεί ότι η κυβέρνηση Καραμανλή έφερε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού. Το γεγονός ότι ο σημερινός πρωθυπουργός διέπραξε ολέθρια σφάλματα στον χειρισμό της κρίσης που κληρονόμησε, δεν μειώνει τη βαρύτατη ευθύνη του προκατόχου του.

Ο Σαμαράς δεν έχει αξιόλογη προσωπική ευθύνη. Δεν μπορεί, όμως, να λειτουργήσει σαν κολυμβήθρα του Σιλωάμ για το κόμμα του. Σήμερα, η Ν.Δ. πληρώνει το βαρύ τίμημα των «αμαρτιών» της περιόδου 2004-09. Το εκλογικό ποσοστό της τον Οκτώβριο 2009 αντανακλούσε τη φθορά της, αλλά όχι και το πολιτικό κόστος από τη δραματική δημοσιονομική εικόνα, που αποκαλύφθηκε στη συνέχεια.

Το δημοσκοπικό ποσοστό της Ν.Δ. θα ήταν πολύ μικρότερο εάν δεν είχε μεσολαβήσει η εκλογή Σαμαρά. Και μ’ αυτόν αρχηγό, όμως, δεν πρόκειται σύντομα να πάρει την ανηφόρα. Η ανάπλαση των βαρύτατα τραυματισμένων σχέσεων της Ν.Δ. με την κοινωνία απαιτεί τομές και χρόνο. Υπενθυμίζουμε ότι από το 2004 μέχρι τον Σεπτέμβριο 2008 η δημοσκοπική πτώση του ΠΑΣΟΚ ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη πτώση της Ν.Δ., παρότι οι «πράσινοι» δεν ασκούσαν εξουσία. Το έργο επαναλαμβάνεται σήμερα με αντίστροφους ρόλους. Μόνο που τώρα, λόγω της κρίσης και του Μνημονίου, ο πολιτικός χρόνος έχει πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα.