Η στρατηγική ενός έθνους

Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη*
Είναι γνωστό, ακόμη και σε πρωτοετείς φοιτητές Διεθνών Σχέσεων, πως στρατηγική για κράτη, οργανισμούς, θεσμούς, ακόμη και εταιρείες, σημαίνει το να ξέρει κανείς τι θέλει, δηλαδή να έχει θέσει στόχους και να έχει αποφασίσει τα μέσα με τα οποία θα «παντρέψει» τα ιεραρχημένα μέσα με τους στόχους που θέτει.

Κάθε εθνικό κράτος, και στην εποχή μας μιλούμε κυρίως για την Ευρώπη και τη Δύση, έχει ipso facto εθνική στρατηγική, κάτι αυτονόητο, πολλώ δε μάλλον για την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει πως το πολιτικό σύστημα και οι θεσμοί του, δηλαδή η κρατική γραφειοκρατία, τα κόμματα, η βουλή, η κυβέρνηση και οι ευρύτεροι κοινωνικοί και οικονομικοί θεσμοί, προπάντων δε το εκπαιδευτικό σύστημα και η εθνική άμυνα και ασφάλεια της χώρας, εντάσσουν στη λειτουργία και τις πολιτικές τους, την εθνική στοχοθεσία του κράτους.

Όταν μιλούμε για στρατηγική εννοούμε σαφώς πολιτικές που υπερβαίνουν τα προσωρινά σχήματα κυβερνήσεων και κρατικών πολιτικών στιγμιαίας επινόησης και προσωπικής δράσης, δρώντων του πολιτικού προσωπικού, δηλαδή πολιτικές διάρκειας ενσωματωμένες στις δομές του πολιτικού συστήματος.

Εμείς εδώ στην Ελλάδα συζητούμε εδώ και χρόνια την αναγκαιότητα στρατηγικής και δεν έχουμε στρατηγική πουθενά. Έρχονται οι υπουργοί, νέοι και παλιοί, και συμπεριφέρονται ωσάν να έχουν ανακαλύψει τον τροχό.

Θεωρούν τις επιλογές τών προηγούμενων ως ιδεολογικά αντίθετες και αντίπαλες, εκπονούν δε, συνήθως στο πόδι, καινούργια προγράμματα τα οποία καταργούν σχεδόν άρδην ό,τι υπήρξε προηγουμένως και το μόνο που πετυχαίνουν είναι αφενός μεν το μπέρδεμα των Ελλήνων εντός και εκτός της Ελλάδας για το πού το πάει η χώρα και η εκάστοτε κυβέρνηση, και ανακυκλώνουν σε ένα φαύλο κύκλο ιδέες και προγράμματα σε μια διαδρομή από το παρελθόν στο μέλλον, χωρίς να εμπεδώνουν την ιδέα των πολιτικών που έχουν σταθερότητα, μονιμότητα και στρατηγική αξία.

Η στρατηγική περνά από την κυβέρνηση και τους κρατικούς θεσμούς στην κοινωνία, την οικονομία και το εκπαιδευτικό σύστημα, διαποτίζοντας σε μια παιδευτική διαδικασία με τη φιλοσοφία και τη θεώρηση της εθνικής στρατηγικής, κάθε κοινωνική ομάδα το κάθε άτομο ως πολίτη και ως Έλληνα, ξεχωριστά.

Εκείνο που έχει εν προκειμένω σημασία, είναι να μιλούμε για ελληνική στρατηγική. Είχαμε πρόσφατα τη συνάντηση για την αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα που έγινε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας, όπου συζητείται η ριζική αλλαγή στη δομή της ανώτατης παιδείας ενώ προδήλως εκπονείται αντίστοιχο πρόγραμμα αλλαγών σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Δεν γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες του νέου προγράμματος αλλαγών στην Ανώτατη Παιδεία, το οποίο βρίσκεται ούτως ή άλλως σε μια φάση διαβούλευσης με τους αρμοδίους παράγοντες του εκπαιδευτικού συστήματος. Οφείλουμε όμως να επισημάνουμε δυο πράγματα: πρώτον, πρέπει να ξέρει κανείς τι είδους κοινωνία -και κυρίως με ποια ταυτότητα- δημιουργεί,λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους της παγκοσμιοποίησης, αλλά ταυτόχρονα και το εθνικό προφίλ του Έλληνα που παραμένει όρος επιβίωσης του συλλογικού υποκειμένου, δηλαδή του έθνους και, δεύτερον, κάθε κοινωνία, κάθε πολιτικό σύστημα, έχει τη δική του εθνική ιδιοσυστασία και αναφορές, τα δικά του εθνικά γνωρίσματα και ιδιαιτερότητες που βασίζονται στην ιστορική διαδρομή και τις παραδόσεις της.

Δεν μπορείς να αντιγράφεις εκπαιδευτικά συστήματα από άλλες χώρες, έχεις απλά τη δυνατότητα να πάρεις ορισμένα στοιχεία που συμφιλιώνονται με το δικό σου εθνικό πρόγραμμα.

Οφείλουμε, τέλος, να κοιτάξουμε την Ελλάδα και το έθνος μας ως μέλλον, που σημαίνει ακουμπάμε σε ένα παρελθόν που μας ενδυναμώνει και μας εμπνέει και ξεπερνούμε με συλλογική προσπάθεια και θυσίες όλων, το δύσκολο παρόν.

*Ο Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδη είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.-ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ