ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ «Πόλεμος» για σταθμούς και δρόμους μεταφοράς

Το Ισραήλ διχάζεται αν θα επιλέξει την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού προς την Ευρώπη ή σταθμό υγροποίησης στο λιμάνι Ελιάτ της Ερυθράς Θάλασσας, στρέφοντας το βλέμμα του προς τις αγορές της Ασίας

Με έναν διπλωματικό μαραθώνιο και πολιτικές παρεμβάσεις η Αθήνα επιδιώκει να κρατήσει ζωντανή την προοπτική ανάληψης ρόλου κόμβου από τη χώρα μας για τη μεταφορά και τη διανομή των τεράστιων ποσοτήτων του φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προς τις αγορές της Ευρώπης.

Η επίσκεψη του υπουργού Περιβάλλοντος, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, στην Κύπρο και οι συνομιλίες που είχε με την υπουργό Ενέργειας και Εμπορίου, κ. Πραξούλα Αντωνιάδου αλλά και οι συνεχείς επαφές υψηλού επιπέδου με την ισραηλινή πλευρά, με τελευταία την επίσκεψη στη χώρα μας του υπουργού Αμυνας, Ε. Μπάρακ, εντάσσονται στη στρατηγική αυτή.

Καθώς η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού για την έναρξη ερευνών νοτίως της Κρήτης, τώρα επικεντρώνει τις προσπάθειές της στο κεφάλαιο της μεταφοράς ενέργειας, καθώς έτσι θα εξασφαλίσει και θα ενισχυθεί γεωστρατηγικά και οικονομικά η χώρα μας.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος Γ. Παπακωνσταντίνου στη Λευκωσία για συνομιλίες με την Κύπρια υπουργό Ενέργειας και Εμπορίου Πραξούλα Αντωνιάδου

Πριν ακόμη αρχίσει η εξόρυξη και εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχουν ήδη εντοπιστεί στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, των ισραηλινών Ταμάρ και Λεβιάθαν και του κυπριακού «Οικοπέδου 12», έχει ήδη ξεκινήσει η μεγάλη σύγκρουση για την εξόρυξη και εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων.

Το «κλειδί» για τις εξελίξεις είναι οι επιλογές του Ισραήλ, το οποίο προς το παρόν κατέχει δεσπόζουσα θέση στην κυριαρχία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή.

Δύο σχολές σκέψης

Προέχουν οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας μας και μετά οι εξαγωγές, δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Ούζι Λαντάου

Η επιλογή για την κατασκευή ή όχι υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο προς την Ελλάδα παραμένει στο τραπέζι, αλλά φαίνεται να υποχωρεί, καθώς επηρεάζεται από την αναθεώρηση του γεωστρατηγικού δόγματος του Ισραήλ, το οποίο επενδύει κυρίως στην «απεξαρτημενη» εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του, με βασική προϋπόθεση την εξασφάλιση της μακρόχρονης και στρατηγικού χαρακτήρα ενεργειακής αυτάρκειας του Ισραήλ. Οι εταιρείες-κολοσσοί, η αμερικανική NOBLE και η ισραηλινή DELEK βρίσκονται σε ευθεία αναμέτρηση με το ισραηλινό κράτος για το ποιος θα έχει τελικά τον κυρίαρχο και πρωτεύοντα ρόλο στην επιλογή του τρόπου διάθεσης και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων.

Οι εταιρείες που κατέχουν τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων πρέπει να εξασφαλίσουν και τις αντίστοιχες άδειες των ισραηλινών κρατικών αρχών, πριν προχωρήσουν σε συμφωνίες για τη διάθεση του φυσικού αερίου στο εξωτερικό. Εάν δεν είναι εγκαίρως γνωστή η ποσότητα του φυσικού αερίου που θα διατεθεί προς εξαγωγή, δεν είναι δυνατόν να επιλεγεί και ο τρόπος εξαγωγής του.

Στο Ισραήλ, πάντως, εκδηλώνονται ήδη οι διαφορετικές σχολές σκέψης (και συμφερόντων) στο θέμα της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου.

Η Εθνική Εταιρεία Αγωγών Αερίου και η εταιρεία που διαχειρίζεται τον υπάρχοντα αγωγό Ελιάτ-Ασελόν υποστηρίζουν την κατασκευή του σταθμού υγροποίησης, αξίας 6 δισ. δολαρίων στο λιμάνι του Ελιάτ στην Ερυθρά Θάλασσα, με σαφή προσανατολισμό προς τις αγορές της Ασίας.

Οι δύο ισραηλινές κρατικές εταιρείες υποστηρίζουν ότι αυτή η επιλογή είναι και συμφέρουσα οικονομικά αλλά και πολιτικά, καθώς δεν θα εξαρτάται η εξαγωγή φυσικού αερίου είτε από ιδιώτες επενδυτές (όπως ο ιδιοκτήτης της DELEK, Ισραηλινός δισεκατομμυριούχος, Γιτζάκ Τσουβά) είτε από άλλες χώρες, όπως η Κύπρος.

Είναι ενδεικτικό της αντιπαράθεσης που υπάρχει με τον Ισραηλινό μεγιστάνα ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα υπογράφηκε από τις ισραηλινές Αρχές το αίτημά του για να θέσει ως εμπράγματη εγγύηση τα δικαιώματα της εταιρείας του στο κοίτασμα Λεβιάθαν, ώστε να πάρει δάνειο 500 εκατομμυρίων δολαρίων από κονσόρτσιουμ τραπεζών και να προχωρήσει κανονικά η εκμετάλλευση του άλλου κοιτάσματος, Ταμάρ.

Ισραήλ
Πρώτα οι ανάγκες του και μετά οι εξαγωγές
Ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Ούζι Λαντάου, δήλωσε την Τετάρτη ότι το Ισραήλ θα επιτρέψει την εξαγωγή φυσικού αερίου μόνο, εφόσον καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας τουλάχιστον για μερικές δεκαετίες. Ο ίδιος προσδιόρισε αυτό το διάστημα κάνοντας λόγο για 30-40 χρόνια, κάτι που είναι απολύτως δικαιολογημένο εάν υπολογίσει κάποιος το εχθρικό για το Ισραήλ περιβάλλον της Μ. Ανατολής και τις επικίνδυνες και καθόλου προβλέψιμες εξελίξεις στην Αίγυπτο, που αποτελεί μέχρι σήμερα τον βασικό τροφοδότη του Ισραήλ σε φυσικό αέριο.

Το Ισραήλ έχει συγκροτήσει ειδική επιτροπή από το 2010 για να μελετήσει ακριβώς αυτή τη διάσταση, των στρατηγικών αποθεμάτων που θα διατηρηθούν για τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας και τις ποσότητες που θα διατεθούν για εξαγωγές. Η Επιτροπή αυτή αναμένεται να έχει ολοκληρώσει το πόρισμά της εντός του Φεβρουαρίου και οι προτάσεις της έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό και τις επιλογές για τον τρόπο εξαγωγής του φυσικού αερίου.

Βασικές επιλογές παραμένουν είτε ο αγωγός προς την Ευρώπη είτε η κατασκευή σταθμού υγροποίησης (LNG) που θα επιτρέψει τη μεταφορά του φυσικού αερίου και προς τις αγορές της Ασίας.

Οι ενεργειακοί κολοσσοί Noble Energy και Delek
Βλέπουν θετικά την κατασκευή «βάσης» LNG στην Κύπρο
Σε αντίθεση με τις δύο κρατικές εταιρείες του Ισραήλ, οι εταιρείες Noble Energy και Delek, που έχουν και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των χρυσοφόρων κοιτασμάτων Ταμάρ και Λεβιάθαν στην ισραηλινή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, αλλά και του κυπριακού Οικοπέδου 12, αντιμετωπίζουν θετικά την ιδέα κατασκευής σταθμού LNG στη Μεσόγειο και πιθανότατα στην Κύπρο, καθώς έτσι θα εξασφαλίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο και στη μεταφορά του φυσικού αερίου όχι μόνο των δικών τους κοιτασμάτων, αλλά και όσων εντοπίσουν μελλοντικά σε γειτονικά (π.χ. κυπριακά) θαλάσσια Οικόπεδα.

Η επιλογή του σταθμού LNG πάντως, αν και σχετικά ακριβότερη, φαίνεται ότι εξασφαλίζει στο Ισραήλ το πλεονέκτημα της μη εξάρτησης από συγκεκριμένη αγορά (καθώς η μεταφορά με πλοία προσφέρει ευχέρεια διαπραγμάτευσης στην επιλογή του «καταναλωτή» ενέργειας) και μικρότερη εξάρτηση από τις χώρες διέλευσης αγωγών, που με την εξαίρεση της Ελλάδας και της Κύπρου είναι μάλλον εχθρικές προς το Ισραήλ.

Σε όλους αυτούς τους σχεδιασμούς ο άγνωστος και απρόβλεπτος παράγοντας είναι η ύπαρξη, και σε τι μέγεθος, κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, η οποία όμως προς το παρόν δεν «αγγίζεται» από κανέναν λόγω των πολιτικών προβλημάτων που υπάρχουν.

Ευκαιρίες για την ελληνική ναυτιλία
Η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει ρόλο και στις δύο επιλογές. Η πιθανότερη διαδρομή που θα ακολουθήσει ο υποθαλάσσιος αγωγός θα έχει κατάληξη την Ελλάδα και από εκεί θα διασυνδέεται με υπάρχοντα ή νέα δίκτυα μεταφοράς και διανομής στην Ευρώπη. Αλλά και στην περίπτωση του LNG η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει τον σταθμό παραλαβής του υγροποιημένου αερίου και μεταφοράς του στην Ευρώπη.

Ακόμη και στην πιο «ασύμφορη» για την Ελλάδα επιλογή, της εξαγωγής του υγροποιημένου φυσικού αερίου προς την Ασία, θα μπορούσε να υπάρξει εμπλοκή της ελληνικής ναυτιλίας, η οποία παρά τον ανταγωνισμό που θα υπάρξει με τις κρατικές κινεζικές εταιρείες θα μπορούσε να διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στη μεταφορά του φυσικού αερίου.
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr