Όταν εγκατέλειπαν τη θάλασσα της Κερύνειας

Ητουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι αμφίβολο πώς θα εξελισσόταν για τους Τούρκους, ακόμη και όταν είχε δημιουργηθεί το πρώτο μικρό προγεφύρωμα στο Πέντε Μίλι της Κερύνειας. Η μετακίνηση δυνάμεων λόγω του πραξικοπήματος αποδυνάμωσε την άμυνα της περιοχής. Οι τρεις μοίρες καταδρομών που έπρεπε να ήταν στον Πενταδάκτυλο και νότια της Κερύνειας, βρέθηκαν στην περιοχή της Λευκωσίας, εκτός από ένα λόχο που παρέμεινε στη θέση του.

Του Θανάση Τσόκου
Τι μεσολάβησε όμως τις κρίσιμες επτά μέρες, από τις 15 μέχρι τις 22 Ιουλίου 1974, έτσι που οι τουρκικές αποβατικές δυνάμεις να εδραιώσουν τις θέσεις τους επί του κυπριακού εδάφους και ουσιαστικά να κριθεί και η επιτυχία της εισβολής; Στις 19 Ιουλίου 1974 και ώρα 17:30 μ.μ., η βρετανική τηλεόραση παρουσίασε σε εκπομπή της την αναχώρηση του τουρκικού στόλου από την περιοχή της Μερσίνας. Είχε προηγηθεί η διαταγή του αρχηγού του τουρκικού στρατού για εισβολή στην Κύπρο στις 17:00 μ.μ. Στις 4:45 π.μ. περίπου, χαράματα της 20ής Ιουλίου 1974 εμφανίζεται ο τουρκικός στόλος ανοικτά της Κερύνειας σε απόσταση ενός χιλιομέτρου. Στις 5:20 π.μ. αρχίζει η απόβαση των Τούρκων στο νησί. Στις 5:10 π.μ. περίπου άρχισε και η δράση της τουρκικής αεροπορίας με βομβαρδισμούς και στη συνέχεια με ρίψη αλεξιπτωτιστών. Με τα γεγονότα όμως αυτά να εξελίσσονται από πλευράς των επιτιθέμενων, αυτόματα θα έπρεπε να ενεργοποιηθεί ο αμυντικός σχεδιασμός «Κ» για την άμυνα της Κύπρου. Την ώρα που η τουρκική νηοπομπή εισερχόταν στα χωρικά ύδατα του νησιού. Όμως, ο πραξικοπηματίας διοικητής του ΓΕΕΦ, ταξίαρχος Γεωργίτσης και το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων-ΑΕΔ στην Ελλάδα, συνιστούσαν αυτοσυγκράτηση. Μετά από παρέλευση τεσσάρων και πλέον ωρών, στις 8:20 π.μ., λήφθηκε τηλεφωνική διαταγή από το ΑΕΔ και τον υποστράτηγο Χανιώτη για εφαρμογή του σχεδίου «Κ».
Το απόγευμα της 19ης Ιουλίου 1974 και ενώ όλες οι πληροφορίες συνέκλιναν στο ότι οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις θα εισέβαλαν στην Κύπρο, με διαταγή του ΑΕΔ, το αρματαγωγό «Λέσβος» παρέλαβε την παλαιά σειρά στρατιωτών της ΕΛΔΥΚ για να τους μεταφέρει στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, με νέα διαταγή του ΑΕΔ, οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ αποβιβάστηκαν στην Πάφο. Την νύχτα της 21ης προς 22ης Ιουλίου 1974, αρχίζει η αποστολή της 1ης Μοίρας καταδρομών με αεροπλάνα ΝΟΡΑΤΛΑΣ της Πολεμικής Αεροπορίας στη Λευκωσία. Δεκατρία από τα δεκαπέντε αεροπλάνα έφθασαν στη Λευκωσία. Ένα από αυτά καταρρίφθηκε από φίλια πυρά στην περιοχή Μακεδονίτισσας. Δύο προσγειώθηκαν στη Ρόδο. Προηγήθηκε η προσπάθεια αποστολής μοίρας καταδρομών από τη Ρεντίνα στην Κύπρο, με τέσσερα αεροπλάνα. Στο αεροδρόμιο της Σούδας όμως, σημειώθηκε δολιοφθορά σε ένα από τα τρία αεροπλάνα και η επιχείρηση ματαιώθηκε.
Την 21η Ιουλίου 1974 αποφασίστηκε η ενίσχυση της Κύπρου με χερσαίες δυνάμεις. Μεταφορά θα γινόταν διά θαλάσσης. Στο πλοίο επιβιβάστηκε το 573 ΤΠ και 550 Κύπριοι εθελοντές. Το πλοίο ενώ βρισκόταν κοντά στην Κύπρο διατάχθηκε να σπεύσει στη Ρόδο. Παραπλανητικά στάλθηκε σήμα από το ΑΕΔ ότι η Ρόδος απειλείται από τους Τούρκους.
Αλλαγή υπέρ της δικής μας πλευράς στα μέχρι εκείνη τη φάση της εισβολής δεδομένα θα επέφερε έστω και καθυστερημένα η αξιοποίηση των δύο υποβρυχίων «Γλαύκου» και «Νηρεύς» τα οποία έπλεαν στα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Στις 19 Ιουλίου 1974 και ώρα 13:15 μ.μ. εκδίδεται διαταγή απόπλου τριών υποβρυχίων με κατεύθυνση την περιοχή μεταξύ Κρήτης και Ρόδου.
Δύο από αυτά διατάζονται στις 20 Ιουλίου 1974 και ώρα 15:00 μ.μ. και μετά από δέκα ώρες αφού είχε αρχίσει η εισβολή, να πλεύσουν στην Κύπρο και να προσβάλουν τον τουρκικό στόλο. Τα υποβρύχια ανακαλούνται με διαταγή του ΑΕΔ στρατηγού Μπονάνου στις 21 Ιουλίου 1974 και ώρα 13:00 μ.μ. ενώ με διαταγή του αρχηγού Ναυτικού αποστέλλονται ξανά στην Κύπρο το μεσημέρι της 22ης Ιουλίου 1974. Το μεσημέρι της 23ης δίδεται εντολή ανάκλησής τους λόγω της δήθεν συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.
Έτσι χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία να πληγεί ο τουρκικός αποβατικός στόλος. Γεγονός που ίσως να οδηγούσε το τουρκικό επιτελείο στη ματαίωση των επιχειρήσεών του στην Κύπρο. Όλα είχαν τελειώσει σε μεγάλο βαθμό, με την ανάκληση των δύο υποβρυχίων «Γλαύκου» και «Νηρεύς» από τη θάλασσα της Κερύνειας.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 19/07/2009