Το κόστος του λαϊκισμού

Tου Αθανασιου Ελλις
Η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για την προσφυγή της ΠΓΔΜ ήταν μια αρνητική εξέλιξη για την Ελλάδα. Μια χώρα που, ορθώς, οικοδομεί την εξωτερική της πολιτική στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, το οποίο και επικαλείται όταν καταγγέλλει τη συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου και τη συχνά προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο, βρέθηκε να εγκαλείται για την παραβίαση μιας διεθνούς συμφωνίας.


Η εξέλιξη αυτή έρχεται να αναδείξει με τον πιο ηχηρό τρόπο το τεράστιο κόστος που έχει ο κάθε είδους λαϊκισμός. Οταν ο Κώστας Καραμανλής δήλωνε με επιβλητικό ύφος σε τηλεοπτικό του διάγγελμα μετά τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου ότι «με βέτο της Ελλάδας η ΠΓΔΜ δεν μπαίνει στο ΝΑΤΟ» μπορεί να ικανοποιούσε κάποια «πατριωτικά» αντανακλαστικά, αλλά προξένησε ζημία εκεί που έχει σημασία, στη διεθνή κοινότητα. Και αυτό παρά το γεγονός ότι τελικά η Ελλάδα είχε καταφέρει να μην κάνει χρήση του δικαιώματος της αρνησικυρίας και με τη στήριξη και άλλων χωρών, κυρίως της Γαλλίας, είχε διασφαλίσει να εκδοθεί ομόφωνη απόφαση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Δυστυχώς, στο ίδιο ατόπημα υπέπεσε και ο διάδοχός του στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας όταν, και αυτός με στόμφο, βροντοφώναξε στη Βουλή τον περασμένο Ιανουάριο ότι «η Ελλάδα ξεκαθάρισε τη θέση της, παραμέρισε όλες τις προτάσεις για “διπλές” και “τριπλές” ονομασίες και έβαλε βέτο για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Μάταια ο τότε υπ. Εξωτερικών, Δημήτρης Δρούτσας, πηγαίνοντας κόντρα στο λαϊκό αίσθημα, αλλά με υπευθυνότητα, συνιστούσε να μη χρησιμοποιούνται όροι που βλάπτουν την υπόθεση της Ελλάδας.

Ελπίζεται ότι το πάθημα μάς έγινε μάθημα, όχι μόνον στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στην εσωτερική. Αποτελεί συνήθη εικόνα κορυφαία στελέχη κομμάτων όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση να ανεβαίνουν στα τρακτέρ και να συντάσσονται με κάθε λογής αίτημα, υποσχόμενοι λύσεις σε όλα, και όταν έρχονται στην εξουσία, να εξαναγκάζονται στην αποδοχή της πραγματικότητας.

Ομως, οι εποχές που ο καθένας έλεγε ό,τι ήθελε, έχουν παρέλθει. Η επώδυνη εμπειρία της τελευταίας διετίας δεν επιτρέπει σε κανέναν να παίζει με το παρόν και το μέλλον της Ελλάδας Δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για πρόσκαιρες ωραιοποιήσεις. Το λαϊκίστικο και ανεύθυνο «λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου έπληξε σημαντικά την αξιοπιστία του, και σωστά. Ο Αντώνης Σαμαράς επιδόθηκε επί ενάμιση χρόνο σε διαβεβαιώσεις ότι στο πλαίσιο κάποιας μαγικής φόρμουλας για έξοδο από την κρίση θα επαναδιαπραγματευόταν τα μέτρα, αλλά με τη χώρα στο έσχατο σημείο, αρχίζει διστακτικά να μιλάει τη γλώσσα του ρεαλισμού, εμφανίζεται πιο υπεύθυνος και αναφέρεται πλέον σε τροποποίηση κάποιων πτυχών του προγράμματος, ενώ ακόμη και για την προσφιλή (σε όλους μας) μείωση των φορολογικών συντελεστών, δεν δηλώνει ότι θα την εφαρμόσει, αλλά περιορίζεται να σημειώσει ότι θα προσπαθήσει να πείσει την τρόικα για την αποτελεσματικότητά της.

Ο λαϊκισμός μάς στοίχισε τόσο στα εθνικά θέματα όσο και στην οικονομία. Οι προκλήσεις των καιρών δεν αφήνουν περιθώρια. Στις εκλογικές αναμετρήσεις που θα ακολουθήσουν, σε ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον, οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν τους πολιτικούς που θα πουν τη σκληρή αλήθεια και δεν θα ωραιοποιήσουν την κατάσταση. Πραγματικός πατριώτης δεν είναι αυτός που κάνει τον μεγαλύτερο θόρυβο και θριαμβολογεί στο εσωτερικό, εξασφαλίζοντας μια πρόσκαιρη «ανταμοιβή» στις δημοσκοπήσεις, αλλά αυτός που αποφεύγει τις υπερβολές και προβαίνει στις αναγκαίες κινήσεις που βραχυπρόθεσμα μπορεί να είναι αντιδημοφιλείς, αλλά μακροπρόθεσμα ωφελούν και θωρακίζουν τη χώρα. Η απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή να εντάξει την Ελλάδα στην ΕΟΚ μπορεί να μην ήταν τότε δημοφιλής σε μεγάλο τμήμα του λαού που είχε υποκύψει στις σειρήνες του λαϊκισμού, απεδείχθη, όμως, ηγετική και σίγουρα πατριωτική.