Αποενοχοποίηση Άγκυρας: Πράξη δεύτερη

Υποσχέσεις από την Ε.Ε. για καταγραφή της «εποικοδομητικής» στάσης Ερντογάν στο Κυπριακό
ΠΑΥΛΟΣ ΞΑΝΘΟΥΛΗΣ

Παιγνίδι οριστικής αποενοχοποίησης της Τουρκίας και πλήρους αποσύνδεσης της ενταξιακής της διαδρομής από το κυπριακό πρόβλημα, στήνει το Λονδίνο με τη συμπαράσταση των Βρυξελλών, αξιοποιώντας την επικοινωνιακού χαρακτήρα και συνάμα αμφιλεγόμενη δέσμευση της Κυβέρνησης Ερντογάν για λύση ομοσπονδίας, αλλά και την εν εξελίξει διαδικασία διευθέτησης του Κυπριακού. Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι στόχος της προσπάθειας είναι η εμπέδωση μιας γενικής αντίληψης περί δήθεν «εποικοδομητικής στάσης» που τηρεί η Τουρκία στο Κυπριακό, μέσω της καταγραφής της στην επόμενη έκθεση προόδου της Κομισιόν, το προσεχές Φθινόπωρο, καθώς και της αναπαραγωγής της στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου.
Κίνηση η οποία προσδοκά να δημιουργήσει παράλληλα και μια δυναμική προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, που σήμερα είναι σχεδόν στάσιμη.

Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι ο επίτροπος Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε, ο οποίος επισκέφθηκε την περασμένη Δευτέρα την Τουρκία, έχει ήδη γίνει δέκτης αιτήματος προκειμένου να αναγνωριστεί η δήθεν «εποικοδομητική στάση» που τηρεί η Κυβέρνηση Ερντογάν για την επίλυση του Κυπριακού, με προφανή στόχο να «εξαργυρωθεί» στο χρηματιστήριο των ενταξιακών προσδοκιών της υποψήφιας χώρας. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Τσέχος επίτροπος, ο οποίος θα συναντηθεί αύριο με τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Κυπριανού, αναγνώρισε ήδη στο πλαίσιο των επαφών του στην Άγκυρα την «αναμφισβήτητα θετική στάση» που δήθεν τηρεί η Κυβέρνηση Ερντογάν στο Κυπριακό, ενώ ενεθάρρυνε την πολιτειακή ηγεσία της χώρας «να συνεχίσει προς την ίδια κατεύθυνση». Μάλιστα, κύκλοι του στενού περιβάλλοντος του Στέφαν Φούλε φέρονται να έχουν «εμβολιαστεί» από παρεμβάσεις του Λονδίνου, το οποίο εκτιμάται ότι επέβαλε στο γραφείο του νέου επιτρόπου την πολιτική γραμμή οριστικής αποενοχοποίησης της Τουρκίας στο Κυπριακό.

Αυτός άλλωστε φέρεται να είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Στέφαν Φούλε, από τις 12 Ιανουαρίου 2010, στο πλαίσιο της ακρόασής του ενώπιον της Ευρωβουλής και πριν καν αναλάβει τα καθήκοντά του, είχε φροντίσει να υπογραμμίσει το θετικό ρόλο που δήθεν διαδραματίζει η Κυβέρνηση Ερντογάν στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Ο Τσέχος επίτροπος είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «διαπιστώνω ότι υπάρχει μια θετική αντίδραση και μια ανταπόκριση της Τουρκίας σε ό,τι αφορά στην υποστήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας» για επίλυση του Κυπριακού, δήλωση η οποία εκτιμάται ότι δεν ήταν τυχαία και δεν μπορεί να αποδοθεί σε άγνοια του Στέφαν Φούλε. Αντίθετα, θεωρείται ότι δίνει το στίγμα της πολιτικής κατεύθυνσης που θα ακολουθήσουν ο Τσέχος επίτροπος και οι στενοί του συνεργάτες.

Σημειώνεται ότι η δήλωση του κ. Φούλε περί θετικής ανταπόκρισης της Τουρκίας στο Κυπριακό είχε γίνει αμέσως μετά την υποβολή των συνομοσπονδιακών προτάσεων της Άγκυρας και του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ επί της πτυχής της «Διακυβέρνησης», οι οποίες προκάλεσαν κύμα αντιδράσεων τόσο από την Κυβέρνηση Χριστόφια όσο και από πολιτικά κόμματα στην Κύπρο, κάτι που δεν έλαβε υπόψη ο επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ.

Κύκλοι στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι βρίσκεται στα σκαριά μια εργολαβική προσπάθεια απεξάρτησης της Τουρκίας από το κυπριακό πρόβλημα, μέσω μιας πολιτικής διαδικασίας «καρμπόν» με αυτή που είχε ακολουθηθεί και το 2004. Όπως επισημαίνουν οι ίδιοι κύκλοι, η προσπάθεια αποενοχοποίησης της Άγκυρας είχε βασιστεί στην υποστήριξη που εξέφρασε η Τουρκία προς το Σχέδιο Ανάν και είχε ως αποτέλεσμα την απόφαση για έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ στις 3 Οκτωβρίου 2005. Τώρα, μέσω της αναγνώρισης «εποικοδομητικής» δήθεν στάσης της Άγκυρας στη νέα διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, επιχειρείται η «δεύτερη πράξη αποενοχοποίησης» της υποψήφιας χώρας, με απώτερο στόχο την απρόσκοπτη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας και την απαλλαγή της από το Κυπριακό και άλλα «κυπρογενή» προβλήματα.

Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι στενοί συνεργάτες του Στέφαν Φούλε έχουν συστήσει στο νέο Τσέχο επίτροπο να προσέξει ιδιαίτερα τις σχέσεις με την Τουρκία, να διαφυλάξει και να στηρίξει την ενταξιακή της πορεία. Οι εισηγήσεις που πλασάρουν πρόσωπα του στενού περιγύρου του κ. Φούλε στηρίζονται σε δύο βασικά επιχειρήματα:

1Αφενός ότι μια νέα δυναμική στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας με το άνοιγμα νέων διαπραγματευτικών κεφαλαίων, θα ενισχύσει το δημόσιο προφίλ του νέου επιτρόπου Διεύρυνσης της ΕΕ. Όπως επισημαίνουν, η ενίσχυση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας αποτελεί το «διαβατήριο» του Στέφαν Φούλε για πολιτική ανέλιξη. Όπως μάλιστα πληροφορούμαστε, το επιχείρημα αυτό συνοδεύεται και με το «προηγούμενο» του Όλι Ρεν, ο οποίος μετά από πέντε χρόνια στον τομέα της Διεύρυνσης «ανέβηκε κλίμακα» και τώρα κρατά στα χέρια του το πλέον σημαντικό χαρτοφυλάκιο της ΕΕ, αυτό για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, εν μέσω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει όλη την Ευρώπη.

2Αφετέρου, υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία «είναι ο καλύτερος πελάτης» του Στέφαν Φούλε, αφού θα συνοδεύει τον επίτροπο Διεύρυνσης σε όλη τη διάρκεια της θητείας του.
Όπως τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι, χωρίς την Τουρκία το χαρτοφυλάκιο Διεύρυνσης θα περιοριστεί στην Κροατία και τα Δυτικά Βαλκάνια, χάνοντας την πολιτική σημασία που του προσδίδει η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας.

Και ο ΟΗΕ στο παιγνίδι
Το παιγνίδι της αποενοχοποίησης της Τουρκίας στο Κυπριακό δεν έχει αφετηρία τις Βρυξέλλες. Πρόκειται για μια συνδυασμένη και καλά οργανωμένη προσπάθεια, η οποία αποδίδεται στο Λονδίνο, αλλά και στον ειδικό σύμβουλο του γ.γ. Αλεξάντερ Ντάουνερ.
Άλλωστε, η συντονισμένη προσπάθεια αθώωσης της Τουρκίας στο Κυπριακό προκύπτει ευθέως και εκ του γεγονότος ότι ανάλογες τοποθετήσεις με αυτή του Στέφαν Φούλε ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες και από τα χείλη αξιωματούχων του ΟΗΕ, με επίκεντρο την αμφιλεγόμενη δέσμευση του Ταγίπ Ερντογάν για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Πρώτος ο Αλεξάντερ Ντάουνερ, ο οποίος χαρακτήρισε σημαντική τη δήλωση Ερντογάν και ακολούθησε και ο ίδιος ο Μπαν Κι Μουν, ο οποίος χαρακτήρισε ως «πολύ καλή» τη δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού, κάνοντας λόγο για «καλή επίδειξη της δέσμευσης της τουρκικής Κυβέρνησης».

Είναι λοιπόν προφανές ότι όλες αυτές οι τοποθετήσεις αναγνώρισης των «πολύ καλών» δηλώσεων και της δήθεν «επίδειξης δέσμευσης» του κ. Ερντογάν, δημιουργούν την εντύπωση ότι η Άγκυρα κάνει το καθήκον που της αναλογεί για λύση του Κυπριακού. Ως εκ τούτου, γίνεται κατανοητό ότι θα αξιοποιηθούν στο προσεχές μέλλον για πλήρη απαλλαγή της Τουρκίας από τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις.

Τουρκικές πιέσεις για «Ενέργεια»
Πιέσεις για άνοιγμα του κεφαλαίου «Ενέργεια» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ασκεί η Τουρκία προς τις Βρυξέλλες και τη Μαδρίτη, αξιοποιώντας την ειλημμένη πλέον απόφαση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για συμμετοχή της χώρας στον αγωγό Ναμπούκο, με επίκεντρο τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου από την Κασπία προς κράτημέλη της ΕΕ. Η απόφαση συμμετοχής της Τουρκίας στον αγωγό Ναμπούκο σφραγίστηκε από την ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης στις 4 Μαρτίου και πλέον η Άγκυρα προσβλέπει σε «ανταποδοτική» συμπεριφορά εκ μέρους της ΕΕ, αξιώνοντας την παρέμβαση των Βρυξελλών προς τη Λευκωσία προκειμένου να άρει τα μονομερή μέτρα που έλαβε στις 8 Δεκεμβρίου 2009 και να συναινέσει στο άνοιγμα του κεφαλαίου της «Ενέργειας».

Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού, ο οποίος θα συναντηθεί αύριο με τον επίτροπο Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε, δεν είναι πάντως διατεθειμένος να συζητήσει καν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών θεωρεί ότι το μπαλάκι βρίσκεται στο γήπεδο της Άγκυρας και ότι το άνοιγμα του εν λόγω κεφαλαίου «θα εξαρτηθεί από το σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών και από το σεβασμό του διεθνούς δικαίου, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και στην Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα, όπως καθορίζονται στη Συνθήκη του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας». Όπως ακριβώς αναφέρεται στη γραπτή μονομερή δήλωση που ανέγνωσε ο Μάρκος Κυπριανού και η οποία περιλήφθη στα πρακτικά του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών στις 8 Δεκεμβρίου 2009.

Τόσο η Κομισιόν όσο και η ισπανική Προεδρία δεν τρέφουν πάντως ψευδαισθήσεις για το βαθμό δυσκολίας που ενέχει το εγχείρημα ανοίγματος του κεφαλαίου «Ενέργεια» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας. Ως εκ τούτου, επενδύουν κυρίως τις ελπίδες τους στο άνοιγμα του κεφαλαίου «Ασφάλεια Τροφίμων, Κτηνιατρικής και Φυτοϋγειονομικής Πολιτικής», μέσω του οποίου εκτιμάται ότι «θα σωθεί η παρτίδα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας το τρέχον εξάμηνο και θα σταλεί ένα μήνυμα ότι η διαδικασία δεν βρίσκεται σε τέλμα. Πάντως και στην περίπτωση αυτή τα πράγματα δεν είναι απλά για την Τουρκία, καθώς το άνοιγμα του κεφαλαίου για την «Ασφάλεια Τροφίμων» προϋποθέτει την εκπλήρωση έξι συνολικά όρων (benchmarks), περιλαμβανομένης και της διαπίστωσης εκρίζωσης του αφθώδους πυρετού στην ανατολική Θράκη, κάτι που θα πρέπει να γίνει από το Διεθνή Οργανισμό Επιζωοτίας (ΟΙΕ) που εδρεύει στο Παρίσι. Η Κομισιόν και η ισπανική Προεδρία σκέφτονται ακόμη το άνοιγμα του κεφαλαίου «Δημόσιες Προσφορές», το οποίο ωστόσο απαιτεί ουσιαστικές αλλαγές στην τουρκική νομοθεσία, κάτι που δεν είναι εύκολο να γίνει άμεσα.

Υπενθυμίζεται ότι από τις 3 Οκτωβρίου 2005, ημέρα έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, έχουν ανοίξει συνολικά δώδεκα κεφάλαια από σύνολο τριάντα τεσσάρων κεφαλαίων. Οκτώ διαπραγματευτικά κεφάλαια βρίσκονται σε πλήρη παράλυση με απόφαση της ΕΕ λόγω της άρνησης της Τουρκίας να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο. Τέσσερα επιπλέον κεφάλαια πάγωσαν με μονομερή απόφαση της Γαλλίας και έξι ακόμη διαπραγματευτικά κεφάλαια τοποθετήθηκαν επίσης στο ψυγείο με μονομερή απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ