ΠΕΡΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Τις προάλλες έβλεπα μια συζήτηση στην κρατική τηλεόραση για τα μέτρα. Τέσσερις συνομιλητές, “μεσαιομεγάλα” ονόματα, ανάμεσά τους και ένας από τους αρχιτέκτονες του “βρώμικου ‘89”, συμφωνούσαν με την κυβέρνηση. Διερωτήθηκα μήπως έπρεπε να φωνάξουν και κάποιον που διαφωνεί, έτσι για τα μάτια του κόσμου βρε αδερφέ, μπορεί και να αυξανόταν η τηλεθέαση.
Δεν μούκαναν εντύπωση οι ασήμαντες εξυπνάδες που έλεγαν. Κάτι άλλο μούκανε εντύπωση. Δεν νοιάζονταν. Μιλούσαν για τη χώρα τους (;), τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών της, που κινδυνεύει να καταστραφεί. Το μόνο που τους ενδιέφερε όμως ήταν να εκστομίσουν μια “έξυπνη” ατάκα. Δεν αγνοούσαν μόνο το θέμα τους, αγνοούσαν και σε ποια χώρα ζουν και τι θα της συμβεί. Αγνοούσαν επίσης ότι κινδυνεύουν να θαφτούν κάτω από τη λάσπη των ελληνικών ερειπίων.
Χαρακτηριστικό των μεγάλων δομικών κρίσεων είναι η αδυναμία των ιθυνόντων στρωμάτων να αντιληφθούν το βάθος τους και να προτείνουν λύσεις. Όπως οι βουλευτές, που εξακολουθούν να πραγματοποιούν ρουσφετολογικές προσλήψεις και να μην περιορίζουν τις αμοιβές των υπαλλήλων τους. Προφανώς δεν καταλαβαίνουν ότι ίσως αύριο να μην μπορούν να περπατάνε στον δρόμο.
Λιγότερο ή περισσότερο βολεμένοι, μπορούμε να καταδικάζουμε όσο θέλουμε τον ξυλοδαρμό του φίλου Παναγόπουλου, οι καταδίκες μας όμως δεν θα τον εμποδίσουν να αποδειχθεί μόνο η αρχή. Η αγανάκτηση και οργή που συσσωρεύονται γρήγορα στα έγκατα της κοινωνίας θα τα προκαλέσουν νομοτελειακά αυτά. Πόσο μάλλον που, τα φυσιολογικά αυτά και πολύ υγιή συναισθήματα, δεν μπορούν να βρουν καμία διέξοδο σε ένα χρεωκοπημένο πολιτικό-κομματικό σύστημα που μεταβλήθηκε, περιμένοντας τον νεκροθάφτη του, στη μεγάλη πληγή της χώρας.
Κοιμήθηκα με τη ΝΕΤ, ξύπνησα με γνωστό σχολιαστή μεγάλου ιδιωτικού ραδιοφώνου, που βάζει όλο το αναμφισβήτητο ταλέντο του στην υπηρεσία του εργοδότη του και του νεοφιλελευθισμού. Ε ρε και τι έσερνε στους δημοσίους υπαλλήλλους, αλλά και στη ΝΔ, επί των ημερών της οποίας, έλεγε, διογκώθηκε το δημόσιο. Υπήρχε βέβαια μια μικρή λεπτομέρεια που ο ίδιος δεν ανέφερε και οι ακροατές αγνοούσαν. Αυτός ο λαύρος ”κοινωνικός κριτής” διόρισε την άνευ καταλλήλων προσόντων σύζυγό του, με ικανοποιητικότατες αποδοχές, σε δημόσιο οργανισμό, το τελευταίο διάστημα της ΝΔ! Μετά το 1990, το θράσος έγινε η κυριαρχούσα αρετή σημαντικού τμήματος της ελληνικής δημοσιογραφίας. ¨Όπως και η ξετσιπωσιά, το ότι κανείς δεν ντρέπεται πια, κορυφαία εκδήλωση της εθνικής παρακμής.
Ποτέ δεν πολυσυμπάθησα τους δημοσίους υπαλλήλους και, όπως όλοι, έχω άπειρες φορές βλαστημήσει στις επαφές μου με το κράτος. Αγανακτώ όμως με αυτούς που τους κάνουν τώρα εξιλαστήρια θύματα, διοχετεύουν τερατωδίες εις βάρος τους και επιχειρούν να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες και να εκτονώσουν την οργή των εργαζομένων του ιδιωτικού στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα.
Τι θέλει π.χ. να μας πει ο κ. Πρόεδρος του ΣΕΒ που, κάθε λίγο και λιγάκι, υποστηρίζει ότι χρεωκόπησε το κράτος, αλλά υγιαίνουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Με όλο τον σεβασμό, δεν είμαστε τουρίστες. Ξέρει πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα που δεν χρηματοδοτήθηκαν άμεσα ή έμμεσα από το κράτος; Που δεν εκμεταλλεύθηκαν την αποδιοργάνωση και τη διαφθορά του; Προφανώς τη λειτουργία του κράτους δεν την καθόρισε ιστορικά η νοοτροπία των κλητήρων του. Τη νοοτροπία των κλητήρων καθόρισαν οι ανάγκες των πολιτικο-οικονομικών ιθυνόντων. Κι ας μη γελιέται ο κ. Πρόεδρος: όταν μια χώρα χρεωκοπεί, χρεωκοπούν όλοι, και χρεωκοπούν τόσο πιο γρήγορα, όσο λιγότερο το καταλαβαίνουν.
Στα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ μια υπάλληλος τοποθετήθηκε σε κρίσιμη θέση. Ο προϊστάμενός της της εξήγησε ότι μπορεί να παίρνει εικονικά έξοδα μετακινήσεων. Εκείνη αρνήθηκε. Το αποτέλεσμα ήταν να μην ησυχάσει επί δύο χρόνια, πόσο μάλλον που ο προϊστάμενος ήταν άνθρωπος εμπιστοσύνης του Πρωθυπουργού. Με αφορμή και πολλές ανάλογες περιπτώσεις, είπα μια μέρα σε ένα φίλο ότι η “ταξική πάλη” στην Ελλάδα, εκείνα τα χρόνια, ήταν σύγκρουση μεταξύ δύο κατηγοριών “πρασινοφρουρών”, των παληότερων και ιδεολογικότερων στελεχών του ΠΑΣΟΚ και των καιροσκόπων που το πλημμύρισαν μόλις οσμίστηκαν εξουσία.
Αντίθετα με ό,τι λένε οι Βούδες της αριστεράς, από φόβο ίσως σε ποια κατηγορία μπορεί να τους κατατάξουν και τους ίδιους, η “ταξική” σύγκρουση δεν γινόταν αναγκαστικά μεταξύ ανθρώπων με διαφορετική θέση στην ταξική πυραμίδα, ήταν κυρίως σύγκρουση ανθρώπων με διαφορετικά ηθικο-ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά. Δεν ήταν σύγκρουση διαφορετικών ιδεολογιών, αλλά ανθρώπων που είχαν και ανθρώπων που δεν είχαν ιδεολογία. Οι δεύτεροι κέρδισαν και χάσαμε όλοι!
‘Eνας γνωστός μου προτίμησε να συνταξιοδοτηθεί πρόωρα από την πολεοδομία, μη θέλοντας να ενταχθεί στην παρανομία, ένας άλλος αναγκάστηκε να το βουλώσει όταν τον απείλησε πασίγνωστος επιχειρηματίας, γιατί διαπίστωσε τεράστιας έκτασης λαθρεμπορία καυσίμων. Μια συμφοιτήτριά μου, πεισματάρα ΚΝίτισσα, πήγαν να την κλείσουν στο τρελοκομείο γιατί επέμενε να κάνει τη δουλειά της. Μπορεί να γίνεται χάος στις προμήθειες των ενόπλων δυνάμεων, να μη βρίσκει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα, σε κάθε διεύθυνση προμηθειών υπάρχει όμως ένας, αμετάθετος επί δεκαετίες υπάλληλος, που ξέρει απέξω κι ανακατωτά όλους τους κωδικούς, πως λειτουργεί όλο το σύστημα και εξασφαλίζει το interface κράτους-λαμογίων.
Η διάλυση του ελληνικού κράτους είναι η αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου και για την ξένη εξάρτηση της χώρας, οι δύο αυτές λειτουργίες δεν είναι παρά οι δύο όψεις της λειτουργίας του ελληνικού Λαμογιστάν. Από τη μια διογκώνει το κράτος, διορίζοντας σε μεγάλο νοσοκομείο 45 ηλεκτρολόγους, που χτυπάνε κάρτα το πρωί και φεύγουν, από την άλλη αποφεύγει να διορίσει 50 χειρουργούς που λείπουν στο πιο κεντρικό νοσοκομείο της πρωτεύουσας, ώστε να πηγαίνει η πελατεία στην ιδιωτική, αλλά κρατικοδίαιτη και χειρότερης ποιότητας ιατρική. Όταν ένας άξιος Ελληνας διπλωμάτης στη Μόσχας έγραψε πέρυσι σε υπηρεσιακή έκθεση την αλήθεια για τους αγωγούς, τον παρέλαβε ολόκληρο το σύστημα ΥΠΕΞ και μόνο που δεν τον πέταξαν από την υπηρεσία προς παραδειγματισμό και των υπολοίπων. Ποιος συνάδελφός του θα τον μιμηθεί τώρα;
Οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα είναι αυτοί που είναι γιατί “διατάχθηκαν” να γίνουν τέτοιοι – κι αυτό που κυρίως πρέπει να τους προσάψουμε είναι ότι υπήρξαν, οι περισσότεροι, πειθήνια όργανα της εξουσίας. Διατάχτηκαν από τους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες, τους εν γένει ιθύνοντες, που τέτοιους τους θέλουν, έστω και αν κατά καιρούς αγανακτούν με το αποτέλεσμα της δικής τους δράσης ή αβελτηρίας. ‘Αλλωστε, το δημόσιο δεν λειτουργεί με αυτοδιαχείριση, έχει κάθετη οργάνωση. Αρκεί να μπουν συγκεκριμένοι στόχοι και συγκεκριμένο, μετρήσιμο έργο σε κάθε επίπεδο. Αλλά οι προϊστάμενοι του ελληνικού δημοσίου χρειάζονται ένα διαλυμένο και πειθήνιο δημόσιο.
Εχουν και οι ίδιοι οι υπάλληλοι σημαντικό μερίδιο ευθύνης, είτε γιατί ορισμένοι έβαλαν το χέρι στο μέλι, είτε γιατί δεν έθεσαν τα ζητήματα, προτίμησαν να δωροδοκούνται με εικονικές υπερωρίες, επιδόματα, εύνοιες προϊσταμένων και υπουργών, λαμπρές καριέρες συνδικαλιστών που δεν θυμούνται πότε δούλεψαν. Αλλά υπάρχει τεράστια δόση υποκρισίας, απάτης και υστεροβουλίας στην άποψη ότι φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι για την οικονομική κρίση, ή ότι φταίει εν γένει ο λαός, η κοινωνία, ο παληοχαρακτήρας μας. Δεν εξισώνονται οι ευθύνες του περιπτερά και του πρωθυπουργού, ούτε είμαστε όλοι ίδιοι. Μόνο οι ένοχοι και όσοι επιδιώκουν διαιώνιση του συστήματος έχουν συμφέρον από μια τέτοια ερμηνεία. Επιπλέον, υπάρχουν και υπάλληλοι που εκτελούν άψογα τα καθήκοντά τους.
Σε αυτούς θάπρεπε κανονικά να στηριχθεί μια προσπάθεια αναμόρφωσης, επανίδρυσης του κράτους. Συνδέοντας εξέλιξη-αποδοχές με απόδοση, θέτοντας μετρήσιμους, συγκεκριμένους στόχους σε κάθε υπάλληλο και κλιμάκιο, προστατεύοντας τους κρατικούς λειτουργούς από την αυθαιρεσία προϊσταμένων και υπουργών.
Αντ’ αυτού, η κυβέρνηση πήρε συλλήβδην τους υπαλλήλους των 1200, 1500, 1800 ευρώ, συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων και τους μείωσε τον μισθό. Ταυτόχρονα τους ενοχοποίησε συλλήβδην ως ανίκανους και διεφθαρμένους. Εσείς τι λέτε; Θα ορθοποδήσει η διοίκηση; Θα κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους; Τώρα τους απειλεί με άρση μονιμότητας. Μα υπάρχουν νόμοι που επιτρέπουν την απόλυση υπαλλήλων, απλώς δεν εφαρμόζονται. Στη σημερινή κατάσταση η κατάργηση της νομιμότητας θα οδηγήσει στο να διορίζει κάθε κυβέρνηση τους δικούς της
υπαλλήλους, όπως ακριβώς γινόταν προτού θεσπισθεί!
Καμμιά μεταρρύθμιση δεν μπορεί να πετύχει χωρίς πολύ διαφορετικό δημόσιο. Ούτε ανάπτυξη θα υπάρξει, γιατί δεν διαθέτουμε αστική τάξη με αίσθηση ιστορικής αποστολής και δυνατότητα υποκατάστασης του κράτους. Πουθενά και ποτέ στον κόσμο, σε οικονομίες πολύ ισχυρότερες της δικής μας, δεν υπήρξε βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς στρατηγική εμπλοκή, άμεση ή έμμεση, του κράτους και χωρίς εθνική ηγεσία με στρατηγική ανάπτυξης. Μια ηγεσία που νοιώθει ότι απολογείται στην ιστορία του έθνους της, όχι στην Ουάσιγκτων και τις Βρυξέλλες και ακολουθεί τη συμβουλή του Κρούγκμαν: Μην κάνετε αυτά που σας λέμε, κάντε αυτά που κάνουμε! (Δίπλα μας άλλωστε έχουμε το παράδειγμα Ερντογάν. Ζημιώθηκε η Τουρκία γιατί δεν έχει πειθήνιους ηγέτες;)

Η ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Αλλά για να γίνει οτιδήποτε, χρειαζόμαστε κυρίως εθνικό όραμα. Τουλάχιστο επί ένα τέταρτο αιώνα, σε αυτή τη χώρα, αποκαθηλώνονται, αποδομούνται, γελοιοποιούνται, εξευτελίζονται στην πράξη όλες οι συλλογικές αξίες, αριστεράς ή δεξιάς, παράδοσης ή νεωτερικότητας, κάθε ατομική και κοινωνική έννοια ηθικής. Είτε πρόκειται για τις αξίες του έθνους, του καλώς νοούμενου πατριωτισμού, του χριστιανισμού, είτε πρόκειται για τις αξίες της κοινωνικής αλληλεγγύης και του σοσιαλισμού. Ακόμα και οι νέοι της Ελλάδας, όταν ξεσηκώθηκαν τόσο βίαια το 2008, γιατί ένοιωσαν πριν από μας το μεγάλο κενό και το καθολικό αδιέξοδο, δεν είχαν που να στραφούν για να δώσουν νόημα στην εξέγερσή τους.
Δεν πρόκειται για αποκλειστικά ελληνική τάση, εδώ όμως παίρνει τώρα τόσο επικίνδυνες διαστάσεις. Δεν είναι η μόνη αιτία της κρίσης, είναι μόνο η εσωτερική συνιστώσα. Διαπλέκεται όμως με τις οικονομικές και γεωπολιτικές πιέσεις στη χώρα, γιατί καθορίζει τη δυνατότητα επιτυχούς ή όχι απόκρουσής τους.
Κανένα “σύστημα” δεν μπορεί να επιβιώσει με κύρια οργανωτική αρχή “προτίμα τον ανίκανο από τον ικανό, τον ανήθικο από τον ηθικό, τον δικό μας από τον άλλο”, κατευθυντήρια αρχή ενός συστήματος μηδενικού κοινωνικού κεφαλαίου. Στην ιατρική είναι πασίγνωστο το φαινόμενο που κάθε κύτταρο ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του, πολλαπλασιαζόμενο χωρίς περιορισμούς και αδιαφορώντας για το σύνολο, λέγεται καρκίνος.
Καμμιά κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει όταν καταστρέψει όλες τις κοινωνικές αξίες, όλες τις κοινότητες απόψεων, συμφερόντων και στόχων, βάζοντας μόνο έναν ξετσίπωτο ατομικισμό, ένα εγωϊστικό κενό στη θέση τους. Μια τέτοια κοινωνία αναπόφευκτα παρακμάζει και πεθαίνει.
konstantakopoulos.blogspot.com
EPIKAIRA, 18.3.2010