Όταν τα κράτη αναλαμβάνουν ρόλο εκτελεστή

Πράκτορες μυστικών υπηρεσιών δολοφονούν επιλεγμένους στόχους σε τρίτες χώρες.Η τακτική εγκαινιάστηκε από το Ισραήλ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τη δολοφονία του Ζουχαΐρ Μοχσέν έξω από το σπίτι του στις Κάννες για να την υιοθετήσουν στη συνέχεια αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και η Ρωσία στον πόλεμο της Τσετσενίας.

Ο διοικητής της Χαμάς, Μαχμούντ Αλ Μαμπούχ, που δολοφονήθηκε στις 19 Ιανουαρίου σε ένα ξενοδοχείο του Ντουμπάι, ήταν μόνο ο τελευταίος. Είχε προηγηθεί, τον Μάιο του 2009 και πάλι στα Εμιράτα, ο Τσετσένος αντάρτης Σουλίμ Γιαμαντάγιεφ· και περίπου ένα χρόνο νωρίτερα, σε ένα δάσος στα σύνορα της Κολομβίας με το Εκουαδόρ, ο υπαρχηγός των Κολομβιανών Farc, Ραούλ Ρέγιες. Και οι τρεις τους ήταν επιλεγμένοι στόχοι μυστικών υπηρεσιών. Αλλά δεν είναι οι μόνοι.

Η τακτική εγκαινιάστηκε από το Ισραήλ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τη δολοφονία του Ζουχαΐρ Μοχσέν έξω από το σπίτι του στις Κάννες για να την υιοθετήσουν στη συνέχεια αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και η Ρωσία στον πόλεμο της Τσετσενίας. Με τα χρόνια άλλαξε και η μέθοδος: κάποτε ήταν η «τεχνική του ψαρά» με τον πράκτορα να στήνει ένα δίχτυ και να περιμένει το θύμα του, σήμερα ο πράκτορας είναι «κυνηγός» που αναζητά το θήραμά του. Ο σκοπός είναι τριπλός: η εξολόθρευση του στόχου, η «τρομοκράτηση των τρομοκρατών» και η αποδιάρθρωση πιθανών τρομοκρατικών ενεργειών. Για να πετύχουν το σκοπό τους, οι μυστικές υπηρεσίες δεν αναγνωρίζουν σύνορα: μεγάλο ποσοστό των επιλεγμένων στόχων δολοφονείται σε τρίτες χώρες.

Τρεις περίοδοι
Το ισραηλινό targetkilling έχει γνωρίσει τρεις περιόδους. Στην πρώτη περίοδο, από τη δεκαετία του ΄70 έως το 2000, η υπηρεσία «Κιντόν» («Ξιφολόγχη») ανέλαβε την εξουδετέρωση στελεχών παλαιστινιακών οργανώσεων όπως του Αμπού Τζιχάντ στην Τύνιδα (1988) και του Φατχί Σακακί στη Μάλτα (1995). Η δεύτερη περίοδος (2000-2004) συμπίπτει με την παλαιστινιακή Ιντιφάντα. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, οι ισραηλινές υπηρεσίες δολοφόνησαν εκείνο το διάστημα περίπου 120 Παλαιστινίους. Η τρίτη περίοδος ξεκίνησε το 2005 οπότε τέθηκαν στο στόχαστρο ανώτερα στελέχη της Χεζμπολάχ, Ιρανοί επιστήμονες και Σύροι κρατικοί αξιωματούχοι. Αντίθετα με το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες προτιμούν κυρίως τη μέθοδο του τηλεχειριστηρίου, καθώς πολλές «βρόμικες επιχειρήσεις» στην Υεμένη, τη Σομαλία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν εκτελέσθηκαν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Κάποιες φορές στο έδαφος επιχειρούν ολιγομελείς ειδικές ομάδες στη Σομαλία, το Πακιστάν και πιθανότατα στην Υεμένη.

Η δολοφονία του Σουλίμ Γιαμαντάγιεφ στο Ντουμπάι του 2009 αποδίδεται στο φιλορωσικό καθεστώς του Γκρόζνι. Είχαν προηγηθεί πέντε δολοφονίες Τσετσένων ανταρτών στη Μόσχα, τη Βιέννη και την Κωνσταντινούπολη. Για την εξουδετέρωση των αντιπάλων τους, οι ρωσικές υπηρεσίες είχαν χρησιμοποιήσει δηλητήριο, πυραύλους και εκρηκτικούς μηχανισμούς. Οι κολομβιανές μυστικές υπηρεσίες ανέτρεξαν στη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών για να εξουδετερώσουν στελέχη των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας (Farc). Σε αυτόν τον υπόγειο πόλεμο στρατολογήθηκαν κάποιες φορές αντάρτες των Farcέναντι αδράς αμοιβής.

Την ίδια τακτική χρησιμοποίησαν οι Ινδοί εναντίον των αποσχιστών του Κασμίρ και τοπικών αντάρτικων κινημάτων.

Κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου
Ειδικοί και οργανώσεις για τα ατομικά δικαιώματα υποστηρίζουν ότι η μέθοδος των επιλεγμένων στόχων αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ορισμένοι δικαιολογούν, πάντως, αυτή την αμφιλεγόμενη μέθοδο για τη μοναδική περίπτωση πρόληψης μιας επικείμενης απόπειρας. Αντικρουόμενες είναι και οι απόψεις για την αποτελεσματικότητα αυτού του είδους των επιχειρήσεων.

Στο πεδίο της τακτικής τα αποτελέσματα είναι ασφαλώς απτά: τα καλύτερα στελέχη μιας οργάνωσης εξουδετερώνονται, ενώ τα υπόλοιπα αναδιπλώνονται τουλάχιστον για ένα ορισμένο διάστημα. Εάν η οργάνωση είναι μικρή, η εξουδετέρωση του επιλεγμένου στόχου μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη διάλυσή της. Σε οργανώσεις, ωστόσο, που έχουν ερείσματα στην κοινωνία τα οφέλη είναι περιορισμένα ή και ανύπαρκτα. Οργανώσεις όπως η Χαμάς αναπληρώνουν γρήγορα τις απώλειες, αποκτούν «μάρτυρες» και χρησιμοποιούν τους πιθανούς θανάτους αμάχων για να καταγγείλουν τα εγκλήματα της Δύσης. Αν και γνωρίζουν τα όρια, οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το targetkilling σε ένδειξη συνεχούς πίεσης προς τον αντίπαλο ή ακόμη και για να ικανοποιήσουν την κοινή γνώμη της χώρας τους: ελάχιστες φορές η Μοσάντ ήταν τόσο δημοφιλής στο Ισραήλ όσο μετά τη δολοφονία του Μαχμούντ αλ Μαμπούχ. Κανείς δεν είναι τόσο αφελής, πάντως, για να πιστέψει ότι ένας πόλεμος κερδίζεται με τις δολοφονίες επιλεγμένων στόχων.

«Δεν φταίει για όλα το Ισραήλ»
ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙένα κράτος να δολοφονεί επιλεγμένους στόχους ή δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τέτοιου είδους ενέργειες; Αυτό το ερώτημα έθεσε από τις σελίδες των «FinancialΤimes» ο Αντριου Ρόμπερτς, ιστορικός και συγγραφέας, του οποίου το τελευταίο βιβλίο τιτλοφορείται «Τhe Storm ofWar». Ο Βρετανός ιστορικός διαφωνεί με την καταδίκη του Ισραήλ, οι μυστικές υπηρεσίες του οποίου φαίνεται να εμπλέκονται στη δολοφονία του Μαχμούντ αλ Μαμπούχ. Όπως επισημαίνει, η επιχείρηση στο Ντουμπάι υπενθυμίζει στον υπόλοιπο κόσμο ότι τα κράτη που βρίσκονται σε πόλεμο καταφεύγουν σε τέτοιες μεθόδους κατά καιρούς. Σύμφωνα με τον Αντριου Ρόμπερτς, οι συγκρούσεις του Ισραήλ με τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και τη Φατάχ συνιστούν πόλεμο. Και οι δολοφονίες επιλεγμένων στόχων δεν είναι παρά ένα άρμα στο οπλοστάσιό του, το οποίο νομιμοποιείται να χρησιμοποιεί.

«Όταν η Βρετανία βρισκόταν σε πόλεμο, υπενθυμίζει ο Ρόμπερτς, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έδωσε εντολή για τη δολοφονία του στρατηγού των SSΡάινχαρντ Χάιντριχ, τη σύλληψη του στρατηγού Χάινριχ Κράιπε στην Κρήτη, όπως και του Ρόμελ. Ακόμη και σε καιρό ειρήνης, κρατικές μυστικές υπηρεσίες δολοφόνησαν ή επιχείρησαν να δολοφονήσουν επιλεγμένους στόχους. Το 1985, το γαλλικό Δεύτερο Γραφείο βύθισε ένα πλοίο της Γκρινπίς, σκοτώνοντας τον φωτογράφο Φερνάντο Περέιρα χωρίς να καταγγείλει κανένας τη Γαλλία ως “κράτοςταραξία”. Ομοίως, το 2006, χρησιμοποιήθηκε πολώνιο για τη δολοφονία του Αλεξάντρ Λιτβινένκο χωρίς να κατηγορηθεί η Ρωσία του Πούτιν ως “παράνομη”». Ποιος κατηγορεί τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για τις δολοφονίες ηγετών των Ταλιμπάν; «Κανείς», απαντά ο Βρετανός καθηγητής. «Τα πυρά εκτοξεύονται μόνο κατά ενός κράτους: του Ισραήλ».

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ