Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου μπορεί να είπε τις θέσεις του προφορικά στον Αντόνιο Γκουτέρες και ο Νίκος Αναστασιάδης μπορεί να έγραψε πάνω στο χαρτί που παρέδωσε πως αυτό δεν ισχύει εάν δεν υπάρξει συμφωνία στην ασφάλεια και τις εγγυήσεις, όμως επί της ουσίας είναι αυτές οι θέσεις που θα καθορίσουν τη μετέπειτα πορεία του Κυπριακού ζητήματος και πάνω σ’ αυτές θα κριθούν οι συνομιλίες.
Το Κραν Μοντάνα άφησε πίσω του μια προίκα που θα καθορίσει την πάρα πέρα πορεία των πραγμάτων. Μπορεί τα προηγούμενα ταξίδια να ήταν σε πιο χαμηλό υψόμετρο, πλην όμως, όλα έχουν αφήσει κάτι για τη συνέχεια στο Κυπριακό. Εάν κοιτάξουμε το Κραν Μοντάνα με λίγη προσοχή, μπορεί να δούμε ότι στην ελληνοκυπριακή πλευρά έδωσε ένα σημαντικό όπλο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει στη συνέχεια, έστω και χωρίς η ίδια να έχει διαλύσει όλες τις αμυντικές της θωρακίσεις.
Γι’ αυτό είναι καλά να αποτυπώσουμε μαζί τις προτάσεις που παρουσίασαν οι δύο βασικοί παίκτες των διαπραγματεύσεων του Κραν Μοντάνα, Νίκος Αναστασιάδης και Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Προτάσεις που κινούνται μεν προς διαφορετική κατεύθυνση αλλά είναι πάνω σ’ αυτές που θα κριθεί η συνέχεια.
Η τελική πρόταση Αναστασιάδη
Η πρόταση που κατέθεσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενώπιον του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών υπογραμμίζει τη βασική αρχή πως «τίποτε δεν συμφωνείται εάν δεν συμφωνηθούν όλα». Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα εξής στοιχεία:
-Ασφάλεια και Εγγυήσεις: Χρειαζόμαστε ένα νέο καθεστώς ασφαλείας, όχι μια συνέχιση του παλαιού, τερματισμό του Δικαιώματος Επέμβασης και της Συνθήκης Εγγύησης. Η Συνθήκη Εγγυήσεως και η Συνθήκη Συμμαχίας πρέπει να τερματιστούν την πρώτη ημέρα.
-Αποχώρηση Στρατευμάτων: Πρέπει να υπάρξει μια δραστική μείωση των στρατευμάτων την πρώτη μέρα. Τα τελευταία εναπομείναντα στρατεύματα με τον ελαφρύ εξοπλισμό τους πρέπει επίσης να αποσύρονται σταδιακά. Ο αριθμός των στρατευμάτων που περιλαμβάνονται στις συνθήκες του 1960 θα πρέπει να επανακαθοριστεί με ρήτρα λήξης ισχύος. Θα πρέπει να υπάρξει ένα στέρεο σύστημα διαβεβαιώσεων που θα κάνει Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους να αισθάνονται ασφάλεια. Οι σημερινές εγγυήτριες δεν μπορεί να επιβλέπουν τους εαυτούς τους ή να αναλάβουν εφαρμογή της συμφωνίας.
-Εδαφικό: Η περιοχή της Μόρφου θα πρέπει να επιστραφεί και ο χάρτης θα πρέπει να αντικατοπτρίζει το ποσοστό του συνιστώντος κρατιδίου που η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει καταθέσει. Αυτό θα επέτρεπε στο 60% του εκτοπισθέντος πληθυσμού να επιστρέψει υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση.
-Περουσιακό: Θα υπάρχουν δύο καθεστώτα ιδιοκτησίας: α. Ιδιοκτησίες σε περιοχές που δεν θα τύχουν αναπροσαρμογής, και β. Ένα «ειδικό καθεστώς» για περιουσίες που θα βρίσκονται σε περιοχές που θα τύχουν αναπροσαρμογής.
1. Για τα εδάφη που δεν θα αναπροσαρμοστούν, πρέπει να είμαστε ευέλικτοι λαμβάνοντας υπόψη: (α) ιδιαίτερη προσοχή για τις οικογένειες, (β) σημαντικές βελτιώσεις, (γ) επόμενους αγοραστές, (δ) πρέπει να υπάρχει ένα όριο για άδειες εκτάσεις γης (με μια τιμή κάτω από την οποία δεν θα επιστραφούν) και (ε) ο κανόνας του ενός τρίτου αξίας θα πρέπει να ληφθεί υπόψη.
Όπου είναι αδύνατο να επανατοποθετηθεί ο ιδιοκτήτης, θα πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικά μέσα αποκατάστασης.
2. Για περιοχές που θα προσαρμοστούν, η επανεγκατάσταση πρέπει να είναι ο κανόνας. Μπορεί να υπάρχουν εξαιρέσεις όπως: (α) εάν κάποιος έχει χτίσει ένα κενό οικόπεδο, (β) σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης δεν επιθυμεί να επιστρέψει, και (γ) έχουν εγερθεί κτήρια κοινής ωφελείας (π.χ. νοσοκομεία κ.λπ.).
Η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι πρόθυμη να εξετάσει εξαιρέσεις σύμφωνα με τις αρχές που συζητήθηκαν στο Μοντ Πελεράν, δηλαδή ένα «ειδικό καθεστώς» που θα εφαρμοστεί σε ορισμένες περιοχές.
-Διακυβέρνηση: Υπάρχει προθυμία για συζήτηση της σύνθεσης 2:1 για διάφορα συλλογικά όργανα. Υπάρχει ετοιμότητα να λάβουμε υπόψη ότι, οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία σε ορισμένα θεσμικά όργανα με την πρόβλεψη για μία ευνοϊκή ψήφο και από τις δύο πλευρές. Υπάρχει προθυμία για να συζητηθεί η εκ περιτροπής προεδρία με αναλογία 2:1 ξεκινώντας από τον Ελληνοκύπριο Πρόεδρο, υπό την προϋπόθεση ότι θα υιοθετηθεί ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο (single ticket) με διασταυρούμενη ψηφοφορία και σταθμισμένη ψήφο.
-Ίση μεταχείριση: Οι Τούρκοι υπήκοοι πρέπει να τηρούν ανά πάσα στιγμή την αναλογία 4:1. Η ρύθμιση αυτή πρέπει να είναι σύμφωνη με την Κοινοτική Νομοθεσία. Θα υπάρχουν όρια για την απόκτηση περιουσίας από Τούρκους υπηκόους. Οι σπουδαστές, οι τουρίστες, οι εργαζόμενοι με απόσπαση κ.λπ. θα λάβουν προσωρινές άδειες παραμονής και προσωρινές άδειες εργασίας χωρίς περιορισμούς. Σύμφωνα με την Τελωνειακή Ενωση της ΕΕ θα υπάρχουν ποσοστώσεις για εμπορεύματα που προέρχονται από Τουρκία. Θα υπάρξουν προσωρινά μέτρα (χαλάρωση) για τα εμπορεύματα που εισάγονται από το τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο από Τουρκία – θα μπορούν να εισάγουν αγαθά σύμφωνα με τα τρέχοντα επίπεδα.
Καταλήγοντας ο ΠτΔ ανέφερε πως: «Όλες οι παραπάνω προτάσεις υπόκεινται σε συμφωνία για όλα τα θέματα».
Η πρόταση που κατέθεσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, περιλαμβάνει:
-Συνθήκη Εγγυήσεων: Να προσαρμοστεί στα «νέα δεδομένα» για να καλύπτει τη συνταγματική ασφάλεια, την εξωτερική διάσταση, αποτελεσματική συμμετοχή και εδαφική ακεραιότητα των δύο πλευρών.
-Συνθήκη Συμμαχίας: Να συνεχίσει να ισχύει με τα δύο αποσπάσματα, ελληνικό και τουρκικό, να υπάγονται στις αντίστοιχες πολιτείες. Απορρίπτει τη σύσταση ενός τριμερούς στρατηγείου.
-Απόσυρση στρατευμάτων: Ένας σημαντικός αριθμός τουρκικών στρατευμάτων να αποσυρθεί με την έναρξη ισχύος της συμφωνίας. Στη συνέχεια να ακολουθήσει σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών και ελληνικών στρατευμάτων για να φτάσουν σ’ ένα συμφωνημένο αριθμό. Ως πιο πιθανός αριθμός θεωρείται αυτό 950-650 των συνθηκών του ’60.
-Εφαρμογή της λύσης: Ζήτησε να βρεθεί ένας μηχανισμός που να εποπτεύει μεταξύ άλλων τη λειτουργία της λύσης, τη συνταγματική τάξη, την ισότιμη μεταχείριση, την αποτελεσματική συμμετοχή, την ανάπτυξη μιας δύναμης κάτω από το κεφάλαιο 6 του ΟΗΕ.
Η τουρκική πρόταση αποκλείει τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περιλαμβάνει επίσης και ρήτρα αναθεώρησης ή επανεξέτασης η οποία προβλέπει όπως οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις να επανεξετάσουν στο μέλλον κατά πόσο θα αλλάξει το όλο σύστημα. Στη συνέχεια αυτό που ξεκαθάρισε είναι πως η Τουρκία ζητά επανεξέταση σε 15 χρόνια ή «εάν είμαστε καλά παιδιά» όπως το έθεσε ο Τσαβούσογλου στα 12 ή 13 χρόνια.
«Η ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ»
Ένα από τα σημεία αναφοράς –και το ακούσαμε από ελλαδικές πηγές– ήταν η αντίδραση του Προέδρου Αναστασιάδη κατά την τελευταία συνάντηση της Διάσκεψης στις συνεχείς αναφορές του Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι προτίθεται να είναι ευέλικτος. Γιατί σε κάθε θέμα που άνοιγε στη συζήτηση η μόνιμη τοποθέτηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών ήταν «θα είμαστε ευέλικτοι».
Οπόταν σε κάποιο σημείο ο Νίκος Αναστασιάδης ξεσπά και του λέει… «Στη συμφωνία λοιπόν θα γράψω… Κατάργηση συνθηκών εγγυήσεων και συμμαχίας: Τουρκία ευέλικτη. Αποχώρηση στρατευμάτων: Τουρκία ευέλικτη. Συμφωνία εφαρμογής της λύσης: Τουρκία ευέλικτη. Θα πάρω, δηλαδή, μια συμφωνία που θα γράφει ‘’Τουρκία ευέλικτη’’ και να την παρουσιάσω στους Κυπρίους;».
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Διαπραγματεύσεις σε άλλη βάση
Η Διάσκεψη του Κραν Μοντάνα άφησε πίσω και μια άλλη προίκα η οποία με σωστή διαχείριση από Κύπρο και Ελλάδα θα βάλει, όντως, τις συνομιλίες σε μια άλλη βάση. Ήταν εμφανές στο Κραν Μοντάνα πως βασικοί παίκτες στη διαπραγμάτευση ήταν ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου από πλευράς Τουρκίας και ο Νίκος Αναστασιάδης από ελληνοκυπριακής πλευράς. Ο Νίκος Κοτζιάς έπαιξε σημαντικό ρόλο με τις κινήσεις του και περισσότερο φρόντιζε να βάζει το παιχνίδι στις σωστές-πραγματικές διαστάσεις χωρίς να επιλέγει να έχει αυτός το πάνω χέρι.
Ο Μουσταφά Ακιντζί ήταν απλώς θεατής χωρίς να έχει λόγο ή ρόλο στην όλη διαδικασία. Μιλούσε όταν του επέτρεπε ο Τσαβούσογλου και όταν άνοιγε το στόμα ήταν για να υπεραμυνθεί τις θέσεις της Τουρκίας και σε καμιά περίπτωση τους Τουρκοκυπρίους. Γι’ αυτό και σε ένα ξέσπασμά του διαμαρτυρήθηκε γιατί έπρεπε να συζητούν τα συγκεκριμένα θέματα (δηλαδή ασφάλεια και εγγυήσεις).
Η νέα βάση διαπραγμάτευσης θα πρέπει να είναι ανάμεσα σε Λευκωσία και Άγκυρα. Ο ρόλος της τ/κ ηγεσίας έχει τελειώσει. Αυτά που διεκδικούσε φαίνεται να έχει κερδίσει. Για να λυθεί όμως το Κυπριακό, θα πρέπει να συζητηθούν εδαφικό και ασφάλεια/εγγυήσεις. Αυτά τα θέματα δεν είναι αρμοδιότητα και δεν μπορεί να τα συζητήσει ο Τ/κ ηγέτης. Ακόμα και για το εδαφικό (Μόρφου) τοποθετήθηκε ο Τσαβούσογλου και όχι ο Ακιντζί.
Η πρόταση της ε/κ πλευράς θα πρέπει να είναι μια έμμεση (έστω και χωρίς επίσημες διατυπώσεις) διαπραγμάτευση ανάμεσα σε Λευκωσία και Άγκυρα. Θα πρέπει να βρεθεί ένας μεσολαβητής να πηγαίνει από τη μια πρωτεύουσα στην άλλη σε μιας μορφής εκ του σύνεγγυς διαπραγματεύσεις. Το υλικό το έχει ήδη στα χέρια του. Και όταν καταφέρει και φτάσει σε συμφωνία, τότε μπορεί να ανακοινώσει και σύγκληση Διάσκεψης στην παρουσία πρωθυπουργών.
Αυτή, καλώς ή κακώς, είναι και η μόνη οδός που έχει απομείνει για τα ανοικτά θέματα στο Κυπριακό και για να μπορεί να υπάρξει λύση.
AΠΙΜ
Φωτο: Κάτια Χριστοδούλου (ΚΥΠΕ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.