Σερβία: τι σημαίνει η νίκη του Τόμισλαβ Νίκολιτς;

Le Courrier des Balkans, Ανταπόκριση από το Βελιγράδι από τον Jean-Arnault Dérens

«Επιστρέφει η Σερβία στο παρελθόν της», με την εκλογή του εθνικιστική Νίκολιτς; 

Τίποτα δεν είναι σίγουρο. 
Πολύ λίγα πράγματα χωρίζουν σήμερα τα προγράμματα των δύο κύριων σερβικών πολιτικών κομμάτων, και η νίκη του Τόμισλαβ Νίκολιτς ήταν λιγότερο το αποτέλεσμα μιας ψηφοφορίας για την προσχώρηση στην ΕΕ παρά της επιθυμίας να «τιμωρηθεί η απερχόμενη κυβέρνηση». Η ήττα του Μπόρις Τάντιτς αντανακλά την απόρριψη των πολιτικών που ακολουθούνται μέχρι σήμερα στη Σερβία, με τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η νίκη του Τόμισλαβ Νίκολιτς δεν εξέπληξε παρά μόνο εκείνους που ήθελαν να πιστεύουν τις δημοσκοπήσεις πολύ αμφίβολης αξιοπιστίας: όπως και τα περισσότερα ΜΜΕ, οι σερβικές εταιρίες δημοσκοπήσεων  συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το Σερβικό Δημοκρατικό Κόμμα (DS) του Μπόρις Τάντιτς.

Οι Δημοκρατικοί, πεπεισμένοι ότι αντιπροσωπεύουν μια  «σύγχρονη» Σερβία επειδή «φιλοευρωπαϊκή» παραήταν σίγουροι για τη νίκη τους. Ο Μπόρις Τάντιτς πίστευε σίγουρα ότι το να εμφανιστεί ο ίδιος στο πλευρό του τενίστα Νόβακ Τζόκοβιτς  -και της οικογένειάς του-  θα ενίσχυε  την εικόνα μιας «Σερβίας που κερδίζει», ξεχνώντας ότι η σημερινή Σερβία είναι μια Σερβία που υποφέρει από το κρουστικό κύμα της κρίσης, από τους μη καταβεβλημένους μισθούς, τις  μαζικές απολύσεις, τις πραγματοποιημένες ιδιωτικοποιήσεις που λειτουργούν προς όφελος της παρέας του καθεστώτος και ορισμένων διεθνών εταιριών.

Το DS πίστευε επίσης ότι ρίχνοντας ένα βαρύ πάπλωμα λογοκρισίας και αυτολογοκρισίας στα ΜΜΕ, με την συγκαλυμμένα εξαγορά των μεγάλων τίτλων, χθες ανεξάρτητων, από τα στελέχη   του κόμματος, θα το προστάτευε από την κριτική. 

Ποιος θα μπορούσε να επικρίνει ένα «δημοκρατικό, σύγχρονο και φιλοευρωπαϊκό» κόμμα; 

Μόνο «εθνικιστές» και νοσταλγοί του παρελθόντος τολμούσαν να καταγγείλουν και να εκθέσουν τη διαφθορά ή την επιβαλλόμενη ανοχή της δικαιοσύνης.

Οι κραυγές του νταή για λαϊκά πανηγύρια  Ίβιτσα Ντάτσιτς, πανίσχυρου υπουργού Εσωτερικών, για το κυνήγι των ληστών, λαθρέμπορων, παιδεραστών και των «τρομοκρατών» δεν μπορούσαν να μας εξαπατήσουν. Η εικόνα του υπουργού που εμφανιζόταν σαν ευτυχισμένο χαϊδεμένο παιδί, στα ισχυρά τζιπ της αστυνομίας, ήταν ανεπαρκής για να «καθησυχάσει τους καλούς πολίτες», που ανησυχούσαν περισσότερο για τον κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους παρά για μια αρκετά υποθετική αναβίωση μιας «αλβανικής αποσχιστικής αντάρτικής επίθεσης» στην κοιλάδα του Πρέσεβο.

Οι θεαματικές «εκστρατείες για μωρά» δεν μπορούσαν να κρύψουν το απογοητευτικά χαμηλό επίπεδο των ελάχιστων κοινωνικών παροχών.

Μια πρώτη προειδοποιητική βολή εκτοξεύτηκε στις 6 Μαΐου: Το DS πήρε πολύ χαμηλό ποσοστό στις βουλευτικές εκλογές (22,07%), όπως και ο υποψήφιος του, ο Μπόρις Τάντιτς, στο πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών (26,7%).

Το DS πίστευε ότι θα μπορούσε να ξεφύγει. 

Είχε καταφέρει μια καλή επιχείρηση, με την κρυφή προώθηση της ανόδου του κληρικού-φασιστικού κινήματος Dveri, έξυπνος τρόπος για να μειωθούν κατά το ήμισυ οι ψήφοι της άκρας δεξιάς, χωρίς να μπόρεσαν το Dveri και το Ριζοσπαστικό Κόμμα να καταφέρουν να περάσουν το εκλογικό όριο του 5%. Σκεπτόταν κυρίως να μπορέσει να εκμεταλλευτεί την σύμπλευση συμφερόντων που το συνδέει με το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας (SPS). 

Οι λεπτοί υπολογισμοί των δημοκρατών στρατηγικών συγκρούστηκαν όμως με το επίμονο  τοίχο της πραγματικότητας: όποιος δεν μπορεί να τηρήσει τις υποσχέσεις του κινδυνεύει πάντα να καταδικαστεί από τους ψηφοφόρους του, αυτούς τους  «αχάριστούς άστατους»... 

Οι προεκλογικές εκστρατείες δεν κερδίζονται στις καφετέριες  των νέων πισίνων του Novi Beograd, αλλά στους τόπους των αγροτών στη Βοϊβοντίνα ή των άνεργων του Čačak.

Έξω οι απερχόμενοι 

Μετά τον πρώτο γύρο, ορισμένοι σχολιαστές, ποντάροντας στη συνέχιση του απερχόμενου συνασπισμού, σημείωναν την «σερβική εξαίρεση».  Όλες οι εκλογές που οργανώθηκαν  στην Ευρώπη από τότε που η τελευταία ζει στην κρίση, έληξαν με την ήττα των απερχόμενων και, τελικά, η Σερβία δεν θα αποτελέσει εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα.

Η νίκη του Τόμισλαβ Νίκολιτς αποτελεί πολύ λιγότερο μια ψήφο προσχώρησης παρά την επιθυμία να τιμωρήσει τους εξερχόμενους. Οι ψηφοφόροι εξέφρασαν την προθυμία τους να τιμωρήσουν με διάφορους τρόπους: πολλοί απείχαν, με ποσοστό αποχής ρεκόρ του 54% των εγγεγραμμένων,  πολλοί άλλοι ψήφισαν λευκά ή άκυρα στην κάλπη. 

Στο Facebook , οι Ανώνυμοι της Σερβίας είχα οργανώσει ακόμα έναν «διαγωνισμό» άκυρων ψηφοδελτίων, καλώντας τους ψηφοφόρους να «στολίζουν» τα ψηφοδέλτια τους και να πάρει τους φωτογραφίσουν...

Τέλος, άλλοι επέλεξαν να ψηφίσουν για τον Τόμισλαβ Νίκολιτς. 

Μεταξύ των πιο «εκπληκτικών»  εκκλήσεων είναι αυτή, βέβαια, του Βέσνα Πέσιτς, ιστορική φυσιογνωμία της δημοκρατικής και πολιτικής Σερβίας, ο οποίος κατήγγειλε το σύστημα εξουσίας του DS, καλώντας για την ανατροπή του «χρησιμοποιώντας» το ψηφοδέλτιο του Νίκολιτς. Μπορούμε να κρίνουμε αυτή την στρατηγική ως επικίνδυνη, αλλά ήταν εξίσου επικίνδυνο να μη εκτιμηθεί το πραγματικό μέγεθος της τεράστιας δυσαρέσκειας και απογοήτευσης του σερβικού λαού.

Η «Νέα Terazije», η Ευρώπη και το Κόσσοβο

Ο Δήμαρχος του Βελιγραδίου Ντράγκαν Τζίλας, ο οποίος παραμένει ένας πιθανός μελλοντικός πρωθυπουργός, ξεκινήσε πρόσφατα μια νέα επιχείρηση για να «ομορφύνει» την πρωτεύουσα: τη δημιουργία μιας «νέας Terazije» σε χαρτόνι στο Novi Beograd, στην θέση του παλιού παζαριού που πρόσφατα «καθαρίστηκε» από τον Ρομά (αθίγγανοι) πληθυσμό του. 

Σε αυτό το νέο συγκρότημα «αναψυχής», σερβιτόροι ντυμένοι με τις αντίστοιχες στολές των συναδέλφων τους του 1930 θα σερβίρουν ποτά σε υψηλότερες τιμές από ό, τι στα καφενεία της «πραγματικής Terazije».

Η ψευδαίσθηση θα βοηθήσει να ξεχάσουμε την απέλαση των Ρομά, την εθνική και κοινωνική εθνοκάθαρση του Βελιγραδίου που διευθύνουν ο Ντράγκαν Τζίλας και ο Ίβιτσα Ντάτσιτς τα τελευταία χρόνια, χωρίς οποιαδήποτε δυτική πρεσβεία στο Βελιγράδι να διαμαρτυρηθεί. Τα χωριά Ποτέμκιν, ωστόσο, μπορούν να αρκούν για τη ίδρυση μιας νέας πολιτικής;

Στον ρόλο του Μεγάλου Μαγίστρου των ψευδαισθήσεων, το DS προβάλλει εδώ και μερικά χρόνια δύο φετίχ: «την Ευρωπαϊκή πορεία της Σερβίας» και «την υπεάσπιση του Κοσσυφοπεδίου».

Ο καθένας όμως ξέρει πολύ καλά ότι η πολιτική του Βελιγραδίου στο Κοσσυφοπέδιο αποτελεί μόνο μια προσπάθεια για αποφυγή απώλειας προσώπου, ικανοποιώντας τους «δυτικούς εταίρους» της χώρας, χωρίς να δοθεί προσοχή στις πραγματικές δραματικές συνθήκες διαβίωσης του σερβικού πληθυσμού του Κοσσόβου, και ειδικά χωρίς κανένα στρατηγικό όραμα για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου και της περιοχής.

Αλήθεια, η «ευρωπαϊκή προοπτική», χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο για στρατηγικό όραμα, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι η ένταξη της Σερβίας δεν βρίσκεται καθόλου στην ημερήσια διάταξη σε μια Ευρώπη που υπονομεύεται από την οικονομική, κοινωνική, πολιτική και θεσμική κρίση, την σοβαρότερη της ιστορίας της.

Ο «ευρωπαϊκό λόγος», μειώνοντας το μέλλον της χώρας σε μια σειρά από εντολές που πρέπει να ακολουθηθούν και οι κανόνες που θα πρέπει να ενσωματωθούν  -με βάση τις δύο ιερές αρχές του κράτους δικαίου και του οικονομικού φιλελευθερισμού-  χρησιμοποιείται για  να κρύψει την απουσία οποιασδήποτε αληθινής συζήτησης για το μέλλον της Σερβίας, για το είδος της κοινωνίας που θα πρέπει να οικοδομηθεί.

Από την πλευρά τους, οι «εταίροι» της Σερβίας τροφοδοτούν αυτό το παιχνίδι, στο όνομα της εμμονής τους για «περιφερειακή σταθερότητα»: δίνοντας μερικές κουδουνίστρες, όπως το καθεστώς της υποψήφιας χώρας το οποίο δεν προδικάζει σε τίποτα την ενδεχόμενη ένταξη της χώρας, αγοράζουν την πίστη των πολιτικών ηγετών, παρά να λάβουν την υποστήριξη των πολιτών.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν τώρα να καθησυχάσουν τον εαυτό του, υπογραμμίζοντας ότι Τόμισλαβ Νίκολιτς έγινε και αυτός τώρα «υπέρ της Ευρώπης».

Ωστόσο, γειτόνισσα της Ουγγαρίας του Βίκτορ Ορμπάν και της Ελλάδας σε κρίση, σε ποία «ευρωπαϊκή συναυλία» θα μπορούσε να προσφέρει η Σερβία την παρτιτούρα της;

Ο Eliott Ness και οι ολιγάρχες

Η εκλογή του Τόμισλαβ Νίκολιτς δεν προδικάζει σε τίποτα το σχηματισμό της μελλοντικής σερβικής κυβέρνησης   -πρέπει εξάλλου να σημειωθεί ότι οι εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι συνταγματικά πολύ περιορισμένες, ακόμα και αν και ο «υπερ-πρόεδρος Τάντιτς» τις είχε υπερβεί απολαμβάνοντας τη μεγάλη «διακριτικότητα» του πρωθυπουργού Τσβέτκοβιτς.

Ούτε το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (73 βουλευτές από τους 250 του Κοινοβουλίου) ούτε το DS (67 βουλευτές) διαθέτουν την επαρκή πλειοψηφία για να σχηματιστεί κυβέρνηση. 

Την Κυριακή το βράδυ, ο Ίβιτσα Ντάσιτς ανακοίνωσε ότι η συμφωνία συνασπισμού που συνάχτηκε την περασμένη εβδομάδα μεταξύ του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του DS ήταν ακόμη σε ισχύ. 

Πηγαίνουμε λοιπόν για «συγκατοίκηση» μεταξύ του Πρόεδρου Νίκολιτς και μιας κυβέρνησης DS-SPS , πιθανώς διευρυμένης στο LDP ή το URS;

Ο Ίβιτσα Ντάτσιτς είναι καλά αποφασισμένος να εισπράξει με τη δυνατή υψηλότερη τιμή το 15% που πήρε το κόμμα του στις 6 Μαΐου και έχει τα μέσα για να παίξει με τις ορέξεις εξουσίας μεταξύ των μεν και των δε για να αυξήσει τον πλειστηριασμό.

Πιθανότατα, ο σχηματισμός ενός νέου συνασπισμού δεν θα εξαρτηθεί μόνο από τους «πολιτικούς» παράγοντες αλλά και από άλλους, πιο διακριτικούς, αλλά πολύ πιο ισχυρούς. 

Όπως το 2008, οι tycoons  (μεγιστάνες), οι Σέρβοι ολιγάρχες θα κάνουν ελιγμούς για να καθορίζουν το σχηματισμό μιας κυβέρνησης που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντά τους. 

Εξάλλου, ο Μίλαν Μπέκο  και άλλοι Μίροσλαβ Μίσκοβιτς έχουν καταλάβει εδώ και πολύ καιρό ότι το μυστικό της πολιτικής σταθερότητας  -αυτή η πολύτιμη σταθερότητα, που είναι απαραίτητη για ένα καλό επιχειρηματικό κλίμα-   υποθέτει τον ψεκασμό, με κάποια δίκαια κατανομή, όλων των μεγάλων πολιτικών δυνάμεων στην χώρες. 

Ο «αδιάφθορος» Νίκολιτς και οι φίλοι του, όπως και οι άλλοι, παίρνουν και αυτοί το μερίδιό τους από την πίτα.

Πηγή