31/7/14

Μονομαχία Γιγάντων (β)

ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΙΛΙΑΡΔΟΣΔιαμάχη-για-την-παγκόσμια-κυριαρχία,-Κίνα-και-ΗΠΑ-β
Σε αντίθεση με το παρελθόν, στη σημερινή «αρχιτεκτονική» του πλανήτη οι υπερδυνάμεις είναι πολύ πιο εξαρτημένες μεταξύ τους – ενώ καμία δεν φαίνεται να επιδιώκει μία κατά μέτωπο σύγκρουση, παρά τα έντονα γεωπολιτικά προβλήματα που υπάρχουν. 

Τα αμερικανικά σχέδια στην Ασία

Η υπερδύναμη «διαχειρίζεται» την περιοχή όπως ένα επενδυτικό κεφάλαιο δημιουργεί το χαρτοφυλάκιο του – «κατασκευάζοντας» μία συμμαχία κρατών (Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ταιβάν, Φιλιππίνες κλπ.), της οποίας ηγείται, παρέχοντας προστασία, με στόχο τον περιορισμό των ηγεμονικών βλέψεων της Κίνας.
Την ίδια στιγμή λειτουργεί όπως ένα κερδοσκοπικό κεφάλαιο, το οποίο διευρύνει τις επενδύσεις του σε πολλά προϊόντα, με στόχο την προστασία του απέναντι στα ρίσκα – υποχρεώνοντας, μεταξύ άλλων, την Κίνα, να συμμετέχει στους «Θεσμούς» και να σέβεται τους κανόνες της διεθνούς κοινότητας (άρθρο).
Ουσιαστικά λοιπόν λέει στην Κίνα πως δεν είναι η ηγεμονική δύναμη της Ασίας – αφού κανένα κράτος της περιοχής δεν είναι υποχρεωμένο να την υπακούει. Φυσικά οι Η.Π.Α. οφείλουν να πείθουν τις χώρες της περιοχής, σχετικά με το ότι μόνο αυτές μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια τους – γεγονός, απέναντι στο οποίο έχουν δημιουργηθεί αμφιβολίες, μετά την κρίση της Ουκρανίας.
Ειδικά η Ιαπωνία, η οποία παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τις κινήσεις των Η.Π.Α. στην Ουκρανία, κυρίως τη σύγκρουση με τη Ρωσία, αναρωτιέται πλέον εάν η υπερδύναμη είναι σε θέση να εξασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή – αφού δεν μπόρεσε να προστατεύσει την Κριμαία, από την προσάρτηση της στη Ρωσία.
 .
Η-σύγκριση-των-ΗΠΑ-και-της-Κίνας-ανά-τομέα.jpg
Η σύγκριση των ΗΠΑ και της Κίνας ανά τομέα – με κόκκινο χρώμα απεικονίζεται η Κίνα και τα μεγέθη που έχει πετύχει ανά κατηγορία, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ (γαλάζιο χρώμα). Τα σημαντικότερα σημεία είναι οι εξαγωγές (exports), όπου η Κίνα έχει ξεπεράσει σε συνολική αξία τις ΗΠΑ, ενώ ενδιαφέρον ο συνδυασμός των πληροφοριών της ανεργίας (6,2% ΗΠΑ, 4,1% Κίνα κανονικά σήμερα – τα στοιχεία του γραφήματος ήταν προβλέψεις του 2012 του CIA Factbook), καθώς και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ (αναλογία ΗΠΑ – Κίνα 5:1). Συγκεκριμένα, όταν η Κίνα από αναπτυσσόμενη οικονομία, καταλήξει να εξελιχθεί σε ανεπτυγμένη, με κατά κεφαλήν ΑΕΠ ίσο με αυτό των ΗΠΑ, η χώρα θα αποτελεί τον απόλυτο οικονομικό κυρίαρχο – με ΑΕΠ που μπορεί να φθάνει και τα 30 τρις δολάρια (διπλάσιο των ΗΠΑ).
 .
Στο προηγούμενο γράφημα απεικονίζονται οι δύο χώρες, όσον αφορά μία σειρά μεγεθών και επιδόσεων τους – όπου φαίνεται η υπεροχή των Η.Π.Α., στους περισσότερους τομείς. Η Κίνα βέβαια καλύπτει με πολύ γρήγορο ρυθμό τις διαφορές – με κίνδυνο όμως να καταρρεύσει απότομα και ξαφνικά, ειδικά λόγω της λεηλασίας των φυσικών πόρων της, καθώς επίσης των «εξτρεμιστικών» καταστροφών στο φυσικό της περιβάλλον.
.

Τα κινεζικά σχέδια στην Ασία

«Η Ασία στους Ασιάτες» (ανάλυση), η παραλλαγή του δόγματος Μονρόε δηλαδή, με βάση το οποίο η Κίνα θέλει να εκδιώξει τις Η.Π.Α. από την περιοχή, φαίνεται να είναι η βασική στρατηγική της – ενώ δημόσια η κινεζική κυβέρνηση δίνει την εντύπωση πως έχει ειρηνικές προθέσεις.
Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν πολλές διασυνοριακές συγκρούσεις με μία σειρά άλλων κρατών, όπου η Κίνα συμπεριφέρεται όλο και πιο επιθετικά – όπως με την Ιαπωνία (άρθρο), με το Βιετνάμ και με τις Φιλιππίνες, όσον αφορά διάφορες ομάδες νησιών, καθώς επίσης πετρελαϊκά κοιτάσματα. Με την Ινδία υπάρχουν επίσης διαφορές, αναφορικά με τα σύνορα των δύο χωρών – όπου η Κίνα εγείρει έμμεσες αξιώσεις.
Στον τομέα βέβαια του πολεμικού εξοπλισμού η Κίνα, με 166 δις $ (188 δις κατά άλλους), ευρίσκεται σε πολύ μεγάλη απόσταση, πίσω από τις Η.Π.Α. (640 δις $). Εν τούτοις, οι δαπάνες της Κίνας αυξάνονται κάθε χρόνο με μεγάλο ρυθμό – ιδίως στην κατασκευή αεροπλανοφόρων και πυραυλικών συστημάτων. Αντίθετα, οι υπερχρεωμένες Η.Π.Α. δεν μπορούν να διατηρήσουν για πολύ ακόμη τις δαπάνες εξοπλισμού τους σε αυτό το ύψος – οπότε η Κίνα θα καλύψει κάποια στιγμή τη διαφορά.
Στον πίνακα που ακολουθεί, φαίνονται οι χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες πολεμικού εξοπλισμού (2012), με κατάταξη το ποσοστό επί του ΑΕΠ τους – σε δολάρια.
.
Α/Α Χώρα
Ποσοστό ΑΕΠ
Ποσόν




1 Σαουδική Αραβία*
8,9%
57 δις
2 Η.Π.Α.
4,4%
682 δις
3 Ρωσία**
4,4%
91 δις
4 Νότια Κορέα
2,7%
32 δις
5 Ινδία
2,5%
46 δις
6 Γαλλία
2,3%
59 δις
7 Τουρκία**
2,3%
18 δις
8 Κίνα**
2,0%
166 δις
9 Ιταλία**
1,7%
34 δις
10 Αυστραλία
1,7%
26 δις
11 Βραζιλία
1,5%
33 δις
12 Γερμανία**
1,4%
46 δις
13 Καναδάς**
1,3%
23 δις
14 Ιαπωνία
1,0%
56 δις
* 2,5% ή 61 δις με εκτίμηση Sipri
** Εκτίμηση Sipri
.
Ολοκληρώνοντας, για τις περισσότερες γειτονικές χώρες η Κίνα θεωρείται ως απειλή – για τις 8 από τις 10 οι Η.Π.Α. αντιμετωπίζονται ως ο σημαντικότερος σύμμαχος τους, ενώ η Κίνα ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την εδαφική τους ακεραιότητα.

Η προστασία του δολαρίου

Το δολάριο, μετά τη σύσκεψη του Bretton Woods, έχει αναδειχθεί στο πρώτο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα του πλανήτη – αφού το 60% περίπου των συναλλαγματικών αποθεμάτων διεθνώς διατηρούνται στο νόμισμα των Η.Π.Α., το οποίο ακολουθείται από το κηδεμονευόμενο του ευρώ, με λιγότερο από το 25%. Σχεδόν όλες οι συναλλαγές στα βασικά εμπορεύματα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κλπ.) γίνονται σε δολάρια – ενώ το 85% των παγκοσμίων πληρωμών διενεργούνται επίσης σε δολάρια.
Η απώλεια της ηγεμονικής αυτής θέσης του δολαρίου είναι όμως νομοτελειακή – ακόμη και αν δεν αναγκαζόταν η υπερδύναμη, από τα εσωτερικά οικονομικά της προβλήματα ή εάν δεν σχεδίαζε ενδεχομένως, την αντικατάσταση του από ένα νέο νόμισμα (ανάλυση).
Η βασική αιτία είναι το ότι, «το νόμισμα ακολουθεί το εμπόριο» – με την έννοια πως εάν αναρριχηθεί η Κίνα στη νούμερο ένα οικονομία του πλανήτη, αργά ή γρήγορα, με κριτήριο την ιστορία, το νόμισμα της θα αντικαταστήσει το δολάριο. Φυσικά η υπερδύναμη θα αντισταθεί, προσπαθώντας να μετατρέψει σε χρήμα το ισχυρότερο προϊόν της: τη στρατιωτική της παντοδυναμία.
Ειδικότερα, για την προστασία, την οποία παρέχουν οι Η.Π.Α. στις χώρες της Ασίας, κυρίως στις πλουσιότερες από αυτές (Ιαπωνία, Νότια Κορέα), θα απαιτήσουν αντίτιμο – εμπορικές συμφωνίες δηλαδή, οι οποίες δεν θα ενισχύσουν μόνο την οικονομία, αλλά και το νόμισμα της υπερδύναμης.
Κάτι ανάλογο προβλέπεται και με την Ευρώπη, αφού προηγουμένως δημιουργηθεί μία σοβαρή απειλή για την ειρήνη στην ήπειρο – η ρωσική δηλαδή, η οποία θα κάνει απαραίτητη την παροχή προστασίας εκ μέρους των Η.Π.Α., έναντι αντιτίμου (όπως ήδη διαπιστώνεται, από τις συμφωνίες TTIP, TISA κλπ. – ανάλυση).
.

Η ανάδειξη του γουάν (CNY)

Η άνοδος του κινεζικού νομίσματος στον παγκόσμιο θρόνο απαιτεί προφανώς πολύ χρόνο – αφού ευρίσκεται μόλις στην 7η θέση των νομισμάτων με τη μεγαλύτερη διαπραγμάτευση. Συνολικά μόνο το 1,4% των παγκοσμίων συναλλαγών διεξάγονται σε γουάν – γεγονός που δεν θα αλλάξει, εάν η Κίνα δεν αναδιαρθρώσει το χρηματοπιστωτικό της σύστημα.
Οι αυστηροί έλεγχοι στη διακίνηση των κεφαλαίων, καθώς επίσης η προστασία του νομίσματος, δεν του επιτρέπουν να εξελιχθεί σε παγκόσμιο αποθεματικό – αν και εισρέουν περισσότερα χρήματα στην χώρα, από όσα εκρέουν, ως αποτέλεσμα των εμπορικών της πλεονασμάτων, καθώς επίσης του πλεονασματικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της (γράφημα).
 .
Κίνα – ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Κίνα – ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
 .
Παρά το ότι λοιπόν το Λουξεμβούργο προσπαθεί να μετατραπεί στο παγκόσμιο κέντρο των συναλλαγών με το κινεζικό νόμισμα, με το οποίο διεκπεραιώθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2014 το 18% του εξωτερικού εμπορίου της Κίνας, η κατάκτηση της πρώτης θέσης απαιτεί πολλά άλλα πράγματα – στα οποία η υπεροχή των Η.Π.Α. είναι σχεδόν εξοργιστική (ανάλυση).
.

Επίλογος

Η παραμονή των Η.Π.Α. στο θρόνο του πλανήτη είναι αδύνατη – παρά το ότι συνεχίζουν να είναι η μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη της εποχής μας. Η χώρα υποφέρει από τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, τα οποία την εμποδίζουν να ανακάμψει – ενώ η ηγεσία της είναι εξαιρετικά αδύναμη.
Σε αντίθεση όμως με το παρελθόν, στη σημερινή «αρχιτεκτονική» του πλανήτη οι υπερδυνάμεις είναι πολύ πιο εξαρτημένες μεταξύ τους – ενώ καμία δεν φαίνεται να επιδιώκει μία κατά μέτωπο σύγκρουση, παρά τα έντονα γεωπολιτικά προβλήματα που υπάρχουν.
Εάν κάποια από αυτές βέβαια ξεπεράσει τα όρια, ή υποχρεωθεί έμμεσα να τα ξεπεράσει (όπως συμβαίνει με τη Ρωσία σήμερα), τότε οι Η.Π.Α. θα δραστηριοποιηθούν στρατιωτικά και χρηματοπιστωτικά σε μεγάλο βαθμό - παρέχοντας «προστασία» στους αμυνομένους.
Το που θα καταλήξει μία τέτοια αντιπαράθεση, είναι πολύ δύσκολο να το προβλέψει κανείς – ενώ το ιδανικότερο θα ήταν η αντικατάσταση των Η.Π.Α. ειρηνικά, από έναν κόσμο με πολλούς διαφορετικούς «πόλους», οι οποίοι δεν θα ήταν σε τόσο μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι ή εχθρικοί μεταξύ τους (περιορισμός της παγκοσμιοποίησης).
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, η οποία αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της Κίνας, μεταξύ άλλων λόγω της πρόσβασης της στις αγορές της Ευρωζώνης και της ΕΕ (ανάλυση), καθώς επίσης της ναυτιλίας και των λιμανιών της, εάν τυχόν εκμεταλλευτεί σωστά τη «γεωπολιτική της σημασία», η οποία είναι μεγαλύτερη από ποτέ, θα αποκτήσει αρκετά πλεονεκτήματα – τα οποία θα συμβάλλουν ίσως στην έξοδο της από την ύφεση και την κρίση.
.
.
Βασίλης Βιλιάρδος, για το Analyst.gr
Επισκεφθείτε το Blog του συγγραφέα. Πατήστε εδώ.
© Copyright 2014 — Analyst.gr. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση / αναπαραγωγή περιεχομένων του παρόντος website με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια των εκδοτών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.