Μόνον τρεις πράξεις στην Εσθονία δεν γίνονται ηλεκτρονικά

ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ

«Πέρυσι ήμουν στην Ελλάδα και, για να νοικιάσω ένα αυτοκίνητο, άνοιξα το smart phone μου και έδειξα το ηλεκτρονικό μου δίπλωμα οδήγησης. Ολοι στο γραφείο ενοικίασης μαζεύτηκαν γύρω μου εντυπωσιασμένοι για να το δουν», λέει στην «Κ» ο Εσθονός βουλευτής Ιμρε Σόαρ, ο οποίος ανοίγει το κινητό του τηλέφωνο για να μου δείξει πώς σειρά επισήμων εγγράφων και σημαντικών πληροφοριών, που εγώ με ιδιαίτερο κόπο θα συγκέντρωνα για να τα έχω σε χαρτί –πόσο μάλιστα ηλεκτρονικά– τα έχει μαζί του πάντα, μέσα στο τηλέφωνό του. «Εδώ είναι η ηλεκτρονική μου ταυτότητα, η άδεια κυκλοφορίας του αυτοκινήτου μου, η φορολογική μου δήλωση, το ιατρικό μου ιστορικό, οι βαθμοί των παιδιών μου», μου λέει περνώντας με το δάχτυλό του από σελίδα σε σελίδα στο κινητό του τηλέφωνο και, βλέποντας τον θαυμασμό μου, με ρωτάει: «Τι άλλο θες να δεις, εδώ έχω ό,τι μπορείς να φανταστείς!».
Τη στιγμή που στην Αθήνα ο πολιτικός διάλογος αναλώνεται σε διαπραγματεύσεις για το ύψος της δόσης, τη μείωση του ελληνικού χρέους και την απεργία των εργαζομένων στην καθαριότητα, 3.500 χλμ. μακριά, η μόλις 99 ετών χώρα της Εσθονίας ασχολείται με τον διάλογο του μέλλοντος, έχοντας καταφέρει να γίνει η πρωτοπόρος στην ψηφιακή τεχνολογία στην Ευρώπη και από τις πιο προηγμένες παγκοσμίως. Οπως υπερηφανεύονται στη μικρή χώρα της Βαλτικής των μόλις 1,25 εκατ. κατοίκων, μόνον ο γάμος, το διαζύγιο και η αγοραπωλησία ενός σπιτιού δεν γίνονται ηλεκτρονικά.

Ολα ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’90, όταν η τότε κυβέρνηση κατάλαβε πως η αραιοκατοικημένη, φτωχή τότε, χώρα θα έπρεπε να επενδύσει πολύ μεγάλα ποσά, που δεν διέθετε, για να παρέχει μια σειρά από υποδομές. Και αποφάσισε να στραφεί στην ψηφιακή τεχνολογία. «Μερικές φορές είναι ευκολότερο όταν έχεις λιγότερα», λέει η σημερινή πρόεδρος της χώρας Κέρστι Κάλιουλαϊντ, σε δημοσιογράφους από τις Βρυξέλλες.

Αυτήν τη στιγμή η χώρα καλεί startup εταιρείες να δηλώσουν την «ψηφιακή τους κατοικία» στην Εσθονία (e-residency) και να απολαύσουν με 100 ευρώ εγγραφής αυτά που παρέχει πλέον η χώρα σε 20.000 νέες εταιρείες από 140 χώρες. Την ευκολία να ξεκινήσει κανείς μια επιχείρηση ηλεκτρονικά σε λιγότερο από δέκα λεπτά, να υποβάλει τους φόρους του αυτόματα κ.λπ. Συγχρόνως, οι Εσθονοί είναι από τους ελάχιστους λαούς που ψηφίζουν ψηφιακά από το 2005, με το ποσοστό στις βουλευτικές εκλογές του 2015 να φτάνει το 30% και τις ψήφους να έρχονται από Εσθονούς που βρίσκονταν σε 116 χώρες. Η κυβέρνηση, για να διαβεβαιώσει ότι το σύστημα αντέχει και ότι δεν μπορεί να υπάρξει νοθεία ή hacking, έκανε δύο εβδομάδες πριν έναν δοκιμαστικό γύρο εκλογών με ψεύτικα κόμματα και υποψηφίους και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα των χάκερ να «σπάσει» το σύστημα προσφέροντας χρηματική αμοιβή.

Ο βασικός λόγος που οι Εσθονοί τολμούν να ψηφίσουν ηλεκτρονικά είναι ότι από το 2002 η κυβέρνηση έχει εκδώσει ηλεκτρονικές ταυτότητες στο μέγεθος πιστωτικής κάρτας, που περιέχουν ένα μικροτσίπ το οποίο προστατεύεται από σειρά κωδικών ασφαλείας, και τις οποίες διαθέτει πάνω από το 95% του πληθυσμού. Με αυτές τις ταυτότητες οι Εσθονοί, εκτός του ότι μπορούν να ψηφίσουν, κάνουν διάφορες συναλλαγές με το κράτος, με μία από τις πιο βασικές την ηλεκτρονική υπογραφή. «Ακόμη και η πρόεδρος της χώρας δεν χρειάζεται να περπατήσει τα 500 μέτρα που χωρίζουν τη Βουλή από το προεδρικό μέγαρο για να υπογράψει ένα νομοσχέδιο, το κάνει ηλεκτρονικά», λέει ο επικεφαλής στην υπηρεσία πληροφοριών της Εσθονίας Σιμ Σικούτ. Η χρήση της ψηφιακής υπογραφής γλιτώνει τη χώρα από έξοδα ύψους 2% του ΑΕΠ της και 300 μέτρα από χαρτί, το ύψος του Πύργου του Αϊφελ κάθε μήνα, όπως λέει με υπερηφάνεια ο κ. Σικούτ.

Ομως η βασική διαφορά της χώρας μας με την Εσθονία δεν είναι οι πόσες ψηφιακές εφαρμογές μάς λείπουν, αλλά ο τρόπος αντιμετώπισης της κρατικής μηχανής. «Οι Εσθονοί έχουν υψηλό δείκτη εμπιστοσύνης στο κράτος», λέει ο πρωθυπουργός της χώρας Γιούρι Ράτας, συμπληρώνοντας ότι το κράτος έχει μια σειρά από δικλίδες ασφαλείας για τους πολίτες του. Ο ίδιος εξηγεί πως, π.χ. αν η αστυνομία ή η εφορία κοιτάξει κάποια από τα στοιχεία ενός πολίτη που δεν την αφορούν, καταγράφεται και τότε η υπηρεσία μπορεί να κληθεί να δώσει εξηγήσεις. «Ακόμη και αν δεχθούμε πυρηνική επίθεση, η χώρα θα μπορέσει να συνεχίζει να λειτουργεί», λέει γελώντας ο κ. Σόαρ.

Kathimerini