ΡΩΣΙΑ – ΙΡΑΝ:«Παιχνίδι» λεπτών ισορροπιών για την κερδοφορία του κεφαλαίου

Τη βδομάδα που μας πέρασε με Προεδρικό Διάταγμα του Ντμίτρι Μεντβέντιεφ, η Ρωσία αποφάσισε να μην παραδώσει τους πυραύλους εδάφους-αέρος «S-300» στο Ιράν, καθώς κι άλλα οπλικά συστήματα που εμπίπτουν στις κυρώσεις του ΟΗΕ σε βάρος της Τεχεράνης. Με το ίδιο διάταγμα απαγορεύεται κι η πώληση στο Ιράν άλλων υπερσύγχρονων όπλων, καθώς και οικονομικών σχέσεων, που μπορεί να έχουν σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Σε μια προσπάθεια να μετριαστούν οι εντυπώσεις από αυτήν την ενέργεια, που χαιρέτισαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία ανακοίνωσε από τη μια πως θα πουλήσει πυραύλους «Γιαχόντ» στη Συρία (παρά τις αντιδράσεις Ισραήλ - ΗΠΑ) κι από την άλλη πως θα συνεχίσει τη στρατιωτικό-τεχνολογική συνεργασία με το Ιράν στα ζητήματα που δεν αφορούν το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ταυτόχρονα, Ρώσοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν πως προς το παρόν δεν ακυρώνεται το συμβόλαιο της αγοράς των «S-300», που είχε υπογράψει με το Ιράν, αλλά «παγώνει» κι η υλοποίησή του θα εξαρτηθεί από τη μελλοντική συμπεριφορά του Ιράν.

Το όπλο που ζητούσε το Ιράν
Η συμφωνία για την προμήθεια των αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων «S-300» υπογράφτηκε μεταξύ Ρωσίας - Ιράν το 2007. Για 800 εκατομμύρια δολάρια η Ρωσία θα έπρεπε να προμηθεύσει στο Ιράν 5 μηχανοκίνητες συστοιχίες S-300PMU-1. Συνολικά το Ιράν έπρεπε να παραλάβει από 40 έως 60 εκτοξευτήρες, ο καθένας εξοπλισμένος με τέσσερις πυραύλους 48Ν6Ε, που είναι ικανοί να προσβάλουν στόχους σε απόσταση των 150 χιλιομέτρων, αναπτύσσοντας ταχύτητα έως 2,8 χιλιάδες χιλιόμετρα την ώρα. Κάθε συστοιχία «S-300» μπορεί να στοχεύει ταυτόχρονα έξι στόχους που βρίσκονται σε ύψος έως 27 χιλιόμετρα, ρίχνοντας ως 2 πυραύλους εναντίον του κάθε στόχου. Το «S-300» θεωρείται ένα από τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα στον κόσμο.

Εννοείται πως το Ισραήλ, αλλά κι οι ΗΠΑ, τάσσονταν κατά της πώλησης των ρωσικών «S-300» στο Ιράν. Κι αυτό γιατί ένα τέτοιο όπλο θα έδινε ουσιαστική προστασία στο Ιράν από τις απειλές που εξαπολύει η κυβέρνηση του Ισραήλ, που ανοιχτά ομολογεί πως εξετάζει αεροπορικά πλήγματα κατά του Ιράν, με πρόσχημα το πυρηνικό του πρόγραμμα .

Ωστόσο, ορισμένοι εμπειρογνώμονες εκτιμούν πως το Ιράν ήδη διαθέτει κάποιους πυραύλους «S-300», που μπορεί να έχει προμηθευτεί από άλλες χώρες, που τους είχαν προμηθευτεί στο παρελθόν από τη Ρωσία.

Συνέπειες της ρωσικής κίνησης
Η αντίδραση της ιρανικής πλευράς για την απόφαση της Ρωσίας ακόμα δεν είναι γνωστή. Δεν αποκλείεται πως θα ακολουθήσει η δριμεία κριτική της. Κάτι παρόμοιο ήδη είχε γίνει νωρίτερα, όταν στο τέλος του Μάη ο Πρόεδρος του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινεζάν, άσκησε κριτική στη Ρωσία για την υποστήριξη των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ και συμβούλευσε στους Ρώσους «πιο προσεχτικά να εκφράζονται για το μεγάλο τους γείτονα, το Ιράν».

Οι πιθανές βαθύτερες συνέπειες από την κίνηση της Ρωσίας είναι δύσκολο ακόμη να υπολογιστούν. Κι αυτό γιατί εκτός από την εμφανή οικονομική ζημιά που θα έχει η Μόσχα, αφού η ζημιά που μπορεί να προκληθεί στις ρωσικές εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας και της αεροναυπηγικής ξεπερνούν τα 14 δισεκατομμύρια δολάρια, μπορεί να υπάρξουν κι άλλες συνέπειες, όπως:

Το Ιράν είναι μια χώρα γειτονική με τη Ρωσία, με την οποία υπάρχουν ανοιχτά συνοριακά ζητήματα, όπως ο καθορισμός του καθεστώτος της Κασπίας, στην οποία κι οι δύο χώρες έχουν πρόσβαση.

Το Ιράν είναι ένας από τους πιθανολογούμενους τροφοδότες του αγωγού φυσικού αερίου «Ναμπούκο», που επιδιώκουν να κατασκευάσουν οι ΗΠΑ κι η ΕΕ, κόντρα στο ρωσο-ιταλικο-γαλλικό σχέδιο «Νότιο Ρεύμα». Μέχρι σήμερα το Ιράν σταθερά δήλωνε πως δε θα συμμετάσχει στο αντιρωσικό σχέδιο.

Το Ιράν, οικοδομώντας μια συμμαχική σχέση με τη Ρωσία, έπαιζε τα προηγούμενα χρόνια ένα ρόλο «συγκράτησης» στην ενίσχυση των ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων, που δρούνε στην Τσετσενία και συνολικά στο Ρωσικό Καύκασο, με σκοπό να αποκόψουν αυτό το τμήμα από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Οπως έχει αποκαλυφθεί, αυτές οι δυνάμεις είχαν κι εξακολουθούν να έχουν ισχυρή στήριξη από κύκλους μουσουλμανικών χωρών, όπως στη Σαουδική Αραβία κ.ά. Με μια χειροτέρευση των ρωσο-ιρανικών σχέσεων θα ήταν ίδια η στάση του Ιράν απέναντι στο ισλαμιστικό αποσχιστικό κίνημα στο Βόρειο Καύκασο.

Να σημειωθεί μόνον πως τη βδομάδα που πέρασε 40 άντρες του στρατού του Τατζικιστάν έπεσαν νεκροί από ενέδρα που έστησαν ισλαμιστές στη χώρα αυτή. Το Τατζικιστάν ανήκει στη στρατιωτική συμμαχία που έχει συγκροτήσει η Μόσχα (Οργανισμός του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας), ενώ η Ρωσία διατηρεί βάσεις στα σύνορα αυτής της χώρας με το Αφγανιστάν.

Μια πιθανή όξυνση των ρωσο-ιρανικών σχέσεων μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη Ρωσία στον ανταγωνισμό που αναπτύσσει στην περιοχή, για τους φυσικούς πόρους και μερίδια αγορών, με έναν άλλο «εταίρο» της, την Κίνα, που κερδίζει διαρκώς έδαφος και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Επίσης, ένα πολεμικό σενάριο σε βάρος του Ιράν, θα προκαλέσει μια επικίνδυνη για τη Ρωσία διασπορά αμερικανικών και πιθανόν και ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στην περιοχή της Κασπίας και της Κεντρικής Ασίας, κάτι που δε θα το επιθυμούσε με τίποτα η Μόσχα.

Γιατί διάλεξε αυτό το δρόμο
Μετά από τα παραπάνω, αυξάνονται τα ερωτηματικά για τη στάση της Ρωσίας. Υπάρχουν, ίσως, κάποια ανταλλάγματα, που αποκτά η ρωσική ηγεσία από τις ΗΠΑ; Τι ώθησε τη ρωσική ηγεσία σ' αυτήν την απόφαση, όταν όλο το προηγούμενο διάστημα ισχυριζόταν πως οι «S-300» είναι αμυντικό όπλο και συμπερασματικά δεν υπόκεινται στις κυρώσεις του ΣΑ του ΟΗΕ;

Ο μόνιμος εκπρόσωπος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, Ντμίτρι Ρογκόζιν, παρουσίασε ως εξής την αιτία: «Η Ρωσία ως γείτονας του Ιράν είναι κατηγορηματικά αντίθετη με το να αποκτήσουν κάποιες χώρες, μεταξύ αυτών και το Ιράν, όπλα μαζικής καταστροφής καθώς και μέσα εκτόξευσής τους, επειδή βρισκόμαστε πιο κοντά απ' όλους στο Ιράν και πρέπει να σκεφτόμαστε για τη δική μας ασφάλεια. Εφόσον μια τέτοια απόφαση εγκρίθηκε, τότε αυτή καθορίστηκε αποκλειστικά από λόγους εθνικής ασφάλειας της Ρωσίας».

Ο Ρογκόζιν θα είχε δίκιο μόνο στην περίπτωση που θα μπορούσαμε να αποσπαστούμε από την πραγματικότητα. Γιατί αν τα παραπάνω ισχύουν για το Ιράν γιατί να μην ισχύουν και για το Ισραήλ, για το οποίο εδώ και χρόνια υπάρχουν μαρτυρίες πως επιδιώκει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα και μάλιστα ίσως να έχει ήδη στην κατοχή του μερικές δεκάδες από αυτά;

Η ουσία βρίσκεται αλλού, κι όχι στο πρόσχημα της δήθεν απόκτησης πυρηνικών όπλων. Βρίσκεται στην προσπάθεια των πυρηνικών δυνάμεων να θέσουν υπό τον έλεγχό τους το πυρηνικό (ειρηνικό) πρόγραμμα του Ιράν. Ετσι, τον Οκτώβρη του 2009 οι αντιπρόσωποι της Ρωσίας, των ΗΠΑ, της Γαλλίας και του Διεθνούς πρακτορείου στη Βιέννη πρότειναν ένα σχέδιο εξαγωγής των επεξεργασμένων καυσίμων από τη Τεχεράνη για τον εμπλουτισμό του σε «τρίτη χώρα» και την επιστροφή του για ειρηνικούς σκοπούς. Αυτή τη βδομάδα από τη Νέα Υόρκη οι υπουργοί Εξωτερικών των «6», των μόνιμων μελών του ΣΑ (ΗΠΑ, Γαλλία, Ρωσία, Μεγάλη Βρετανία, Κίνα), συν της Γερμανίας, κάλεσαν σε «παραγωγική συμμετοχή του Ιράν στο διάλογο» για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι ίδιες δυνάμεις στο παρελθόν είχαν απορρίψει την πρόταση Βραζιλίας, Τουρκίας Ιράν, για εμπλουτισμό του ιρανικού ουρανίου εκτός του εδάφους του Ιράν.

Πρόκειται για μια αδυσώπητη μάχη που έχει ξεκινήσει κι αφορά τον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς πυρηνικής ενέργειας. Η απόφαση της ρωσικής ηγεσίας, που πάρθηκε με συναίσθηση των κινδύνων που μπορεί να προκαλέσει για την ίδια τη Ρωσία, αλλά και με την επιδίωξη να εκβιάσει το Ιράν και να εξασφαλίσει στο ρωσικό κεφάλαιο ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς πυρηνικής ενέργειας, δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει τον Κ. Μαρξ, που έγραψε: «Το κεφάλαιο το τρομάζει η έλλειψη κέρδους ή το πολύ μικρό κέρδος (...). Οταν το κεφάλαιο έχει το ανάλογο κέρδος, γίνεται τολμηρό. Με δέκα τα εκατό (10%) κέρδος αισθάνεται τον εαυτό του σίγουρο και μπορεί να το χρησιμοποιήσει κανείς παντού, με 20% γίνεται ζωηρό, με 50% γίνεται θετικά παράτολμο, με 100% τσαλαπατάει όλους τους ανθρώπινους νόμους, με 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει, ακόμα και με κίνδυνο να πάει στην κρεμάλα».
Ι.Π.-Ε.Β.
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ