Παρασκηνιακές επαφές σε θολό τοπίο

Εντατικές προσπάθειες, που περιλαμβάνουν διαβουλεύσεις μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων σε απόλυτα εμπιστευτικό επίπεδο, είναι σε εξέλιξη, με στόχο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης στο θέμα της ονομασίας, μέχρι τον Δεκέμβριο, όπου η Ε.Ε. θα κληθεί και πάλι να αποφασίσει για την έναρξη ή όχι των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της πΓΔΜ.

Αν και δεν έχει διαφανεί σοβαρή διαφοροποίηση της στάσης της σκοπιανής κυβέρνησης, η Αθήνα ευελπιστεί ότι με τις κινήσεις και τις πρωτοβουλίες του κ. Παπανδρέου έχει βελτιωθεί το κλίμα και μπορεί να επιτύχει τώρα το κλείσιμο του Σκοπιανού, ώστε να απαλλαγεί από την πίεση που, εκ των πραγμάτων, υπάρχει για ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε..

Εκφράζονται μάλιστα εκτιμήσεις ότι είμαστε κοντά στη λύση, αν και όπως είναι γνωστό ειδικά στο Σκοπιανό ο «διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» και η σχεδόν εικοσαετής πορεία του προβλήματος δεν επιτρέπει καμιά αισιοδοξία εάν δεν έχει αποτυπωθεί η ενδεχόμενη συμφωνία αναλυτικά και δεσμευτικά στο «χαρτί».

Παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό, ο κ. Γκρούεφσκι δεν δείχνει διάθεση συμβιβασμού, καθώς επενδύει πολιτικά στον εθνικισμό, βλέπει ότι η τακτική του μπορεί να αποφέρει νέα διαπραγματευτικά οφέλη, ενώ θεωρεί ότι έχει κάθε λόγο να περιμένει μερικούς μήνες μέχρι ότου εκδοθεί η απόφαση του Δ.Δ. της Χάγης σχετικά με την προσφυγή της πΓΔΜ εναντίον της Ελλάδας. Ετσι προκαλεί πολλά ερωτηματικά το πώς μπορεί να βρεθεί λύση άμεσα εφόσον φυσικά δεν αλλάξει δραματικά η θέση της ελληνικής ή της σκοπιανής πλευράς.

Ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, και ο υπουργός εξωτερικών, Δ. Δρούτσας, που αναμενόταν να φθάσουν αργά χθες το βράδυ στη Νέα Υόρκη, θα έχουν από σήμερα σειρά επαφών στον ΟΗΕ, όπου, εκτός των άλλων, θα εξεταστεί και το θέμα της ονομασίας της πΓΔΜ. Ο κ. Παπανδρέου θα συναντηθεί με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπαν κι Μουν, ενώ ο κ. Δρούτσας θα συναντηθεί με τον Μ. Νίμιτς και ενδεχομένως με τον Σκοπιανό ομόλογό του, αν και τέτοιο ραντεβού δεν είχε κλειστεί μέχρι την Παρασκευή.

Στη Νέα Υόρκη θα βρίσκεται και ο Ελληνας διαπραγματευτής Αδ. Βασιλάκης και ο Σκοπιανός διαπραγματευτής κ. Γιολέφσκι.

Στα Σκόπια πάντως οργίασαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα οι διαρροές και τα δημοσιεύματα για το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων και τις προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι.

Διαφορετικές ερμηνείες
Η Αθήνα, προβαίνοντας σε μια κίνηση που διευκολύνει τον κ. Γκρούεφσκι, δηλώνει ότι αντικείμενο της διαπραγμάτευσης είναι μόνον το όνομα που θα ισχύει erga omnes, ένας όρος όμως που επιδέχεται ήδη διαφορετικές ερμηνείες.

Κυρίως όμως με την τοποθέτηση αυτή, προσφέρεται στη σκοπιανή πλευρά η διασφάλιση, με ανοχή της ελληνικής πλευράς, του κρίσιμου ζητήματος της «μακεδονικής» ταυτότητας και γλώσσας, το οποίο όμως αποτελεί και τον πυρήνα της διαφοράς. Εάν δεν αντιμετωπισθεί και το ζήτημα της ταυτότητας, τότε ο αλυτρωτισμός παραμένει και ενθαρρύνεται, παρά την ενδεχόμενη αλλαγή της ονομασίας.

Ακόμη όμως κι αν περιοριστεί η διαδικασία μόνο στο θέμα του ονόματος ανακύπτουν κρίσιμα ερωτήματα: τι εθνικότητα και ονομασία θα αναφέρουν τα διαβατήρια των πολιτών της πΓΔΜ και πώς θα διασφαλισθεί το erga omnes.

Είναι σαφές ότι μόνο εάν υπάρξει αναθεώρηση του Συντάγματος των Σκοπίων που θα προσδώσει συνταγματική ισχύ στη νέα ονομασία, θα μπορεί η Ελλάδα να ομιλεί περί erga omnes εφαρμογής της συμφωνίας.

Το εύρος χρήσης της νέας ονομασίας δεν μπορεί καθαρά και αποτελεσματικά να αντιμετωπισθεί με οποιοδήποτε ψήφισμα-σύσταση του ΣΑ του ΟΗΕ, καθώς σε τέτοια ζητήματα δεν μπορεί να έχει υποχρεωτική ισχύ.

Αλλά και η θεωρία ότι εφόσον οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν δεσμευτεί ότι θα χρησιμοποιήσουν το νέο όνομα, τελικά οδηγεί σε μια μορφή διπλής ονομασίας (καθώς οι άλλες χώρες δεν υποχρεώνονται να αποαναγνωρίσουν το Δημοκρατία της «Μακεδονίας») και θα συντηρήσει έτσι μια μόνιμη και διαρκή τριβή στις διμερείς σχέσεις της Ελλάδας τόσο με την πΓΔΜ όσο και με τις άλλες χώρες.


ΑΜΕΤΑΚΙΝΗΤΟΙ ΣΤΗ ΔΙΠΛΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΙ ΣΚΟΠΙΑΝΟΙ
Απορρίπτουν το erga omnes, βάζουν πρόσθετους όρους
Η ιδέα να επικεντρωθεί η διαδικασία μόνο στο όνομα και να εξαιρεθούν τα ζητήματα ταυτότητας και γλώσσας ή να παραπεμφθούν σε γραφειοκρατικές διαδικασίες του ΟΗΕ (όπου δεν υπάρχει δυνατότητα παρέμβασης ή ελληνικού βέτο) έχουν διατυπωθεί από τους Αμερικανούς τόσο στο Απόρρητο Τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στα Σκόπια (που είχε αποκαλύψει πριν από δύο χρόνια το «Εθνος της Κυριακής»), αλλά και πριν από λίγες ημέρες από τον Αμερικανό πρεσβευτή στα Σκόπια Φ. Ρίκερ.

Μετά από τον κύκλο των εμπιστευτικών επαφών που (χειρίστηκε ως προσωπική απεσταλμένη του πρωθυπουργού η ευρωβουλευτής Μαριλένα Κοππά) είχε διαμορφωθεί η πρόταση για ονομασία «Republika Vardarska Makedonija» την οποία αντιμετώπιζε θετικά η Ελλάδα.

Ομως δεν υπήρξε συμφωνία και έτσι ξεκίνησε δεύτερος κύκλος επαφών που χειρίστηκε προσωπικά ο υπουργός εξωτερικών Δ. Δρούτσας. Βαρύνοντα ρόλο στις αποφάσεις που θα λάβει ο κ. Παπανδρέου έχουν τόσο η κ. Κοππά όσο και ο προσωπικός φίλος και σύμβουλός του, Αλ. Ρόντος. Πάντως, η σκοπιανή πλευρά απορρίπτει την erga omnes χρήση επιμένοντας σε μορφή διπλής ονομασίας θέτοντας όμως και πρόσθετους όρους. Μεταξύ αυτών και ρητή διασφάλιση μέσω ΟΗΕ της ταυτότητας και της γλώσσας, ενώ απορρίπτει την ιδέα αναθεώρησης του Συντάγματος.

Σύμφωνα με τα σκοπιανά ΜΜΕ ο κ. Γκρούεφσκι έχει αποσαφηνίσει ότι εάν γίνει δεκτή η ιδέα ο επιθετικός προσδιορισμός να είναι σε παρένθεση τότε η Ελλάδα θα έχει δικαίωμα να επιλέξει τον προσδιορισμό (π.χ. «Republika Makedonija (Skopje) ή Republica Makedonija (Vardar) και εφόσον η Ελλάδα επιμείνει σε επιθετικό προσδιορισμό τότε τα Σκόπια θα επιλέξουν τον προσδιορισμό αυτό. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα εκτιμάται ότι τα Σκόπια θα επιλέξουν επιθετικό προσδιορισμό που αφορά το πολίτευμα (π.χ. Republika Demoktatska Makedonije).

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
ΕΘΝΟΣ