Οι θεωρίες περί «νέου Πούτιν»

«Ζήτω ο σουλτάνος μας»! Μ’ αυτόν τον προκλητικό τίτλο, που συνοδευόταν από ένα χλευαστικό φωτομοντάζ του Ερντογάν εν είδει ηγεμόνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υποδέχθηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος η εφημερίδα Sozcu, από τους ανερχόμενους αστέρες του αντι-ΑΚΡ στρατοπέδου στον χώρο του Τύπου.

Παρά την υπερβολή του, το πρωτοσέλιδο της εν λόγω εφημερίδας απηχεί πραγματικούς φόβους ευρύτερων στρωμάτων της τουρκικής κοινωνίας, οι οποίοι εκφράστηκαν και με τη μαζική αποδοκιμασία του Ερντογάν -μόλις μια ώρα μετά τον εκλογικό του θρίαμβο- από το κοσμοπολίτικο κοινό της Κωνσταντινούπολης στον τελικό του παγκοσμίου πρωταθλήματος μπάσκετ μεταξύ Τουρκίας και HΠA. Τα μορφωμένα μεσοστρώματα στις ακτές του Αιγαίου και της Μεσογείου υποπτεύονται ότι ο εκδημοκρατισμός και η ευρωπαϊκή προοπτική χρησιμεύουν στον Ερντογάν μόνο όπως οι σκαλωσιές στις οικοδομές: Μόλις φτιαχτεί το κτίριο, τις απομακρύνουμε.

Οι υποστηρικτές των θεωριών περί «κρυφής ισλαμικής ατζέντας» και «νέου Πούτιν» ανασύρουν από τα αρχεία παλιότερες, δημόσιες δηλώσεις του Ερντογάν, προτού ακόμη αναλάβει την πρωθυπουργία, ότι «η δημοκρατία είναι μέσο και όχι σκοπός» και ότι «είναι αδύνατον να είναι κανείς μουσουλμάνος και οπαδός του λαϊκού κράτους ταυτόχρονα». Επιπλέον, επικαλούνται την πρόσφατη, απειλητική προειδοποίησή του στην κυριότερη οργάνωση των Τούρκων βιομηχάνων, TUSΙΑD, ότι «όποιος δεν παίρνει καθαρή θέση (στο δημοψήφισμα) θα εκμηδενιστεί» και την επιβολή υπέρογκου προστίμου στον αντιπολιτευόμενο εκδοτικό όμιλο Ντογάν για φοροδιαφυγή.

Δεν λείπουν και αυτοί που κατηγορούν τον Ερντογάν και τους συμμάχους του ότι πολεμούν τον αυταρχισμό και το παρακράτος με παρακρατικά μέσα. Αυτόν τον καιρό, σπάει όλα τα ταμεία το βιβλίο του Χανεφί Αβτσί, πρώην αρχηγού της αστυνομίας στο Εσκί Σεχήρ, με τίτλο: «Χθες κράτος, σήμερα σέχτα». Το βιβλίο υποστηρίζει εν ολίγοις ότι πολλές από τις αποκαλύψεις για την πολύκροτη υπόθεση Εργκένεγκον, με την οποία διώκονται εκατοντάδες στρατιωτικοί και πολίτες για συνωμοσία, είναι χαλκευμένες, προϊόντα αντίστοιχης συνωμοσίας από το δίκτυο του Γκιουλέν.

Ο καθηγητής Τσενγκίζ Ακτάρ, επικεφαλής του τμήματος ευρωπαϊκών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσεσεχίρ της Κωνσταντινούπολης, απορρίπτει αυτές τις κατηγορίες. Με αριστερό υπόβαθρο και ευρεία γνώση της ευρωπαϊκής πολιτικής φιλοσοφίας, αυτοπροσδιορίζεται ως φιλελεύθερος, κριτικός υποστηρικτής του ΑΚΡ «ελλείψει καλύτερης λύσης για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας». Ακριβώς γι’ αυτό, οι προειδοποιήσεις του έχουν πρόσθετη σημασία:

«Είναι αλήθεια ότι ο Ερντογάν έχει, κατά βάθος, αυταρχικές τάσεις. Είμαι αντίθετος στο προεδρικό σύστημα και αν τελικά το επιχειρήσει πιστεύω ότι θα έχει ως αποτέλεσμα να περιθωριοποιηθεί η ζωτικά αναγκαία υπόθεση του εκδημοκρατισμού και η εξίσου ζωτική υπόθεση της πολιτικής επίλυσης του Κουρδικού - ζητήματα που θα έπρεπε να κυριαρχήσουν στην προσεχή συνταγματική αναθεώρηση, τα ιεραρχεί δε ως καθοριστικά και ο πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ. Αυτήν τη στιγμή γίνεται διαπάλη μέσα στο ΑΚΡ γι’ αυτό το θέμα. Αν επικρατήσει η γραμμή του προεδρικού συστήματος στο όνομα του ισχυρού κράτους, θα χάσουν μεμιάς όλους εμάς από τη φιλελεύθερη διανόηση, που τους υποστηρίζει ώς τώρα κριτικά. Αυτή τη φορά, η αντίδραση δεν θα έρθει από τον στρατό ούτε από τους δικαστές, αλλά από την ίδια την κοινωνία και το κυβερνών κόμμα θα δοκιμαστεί καίρια από τους κινδύνους της διάσπασης και της εκλογικής ήττας».
Aπόσπασμα άρθρου του Πετρου Παπακωνσταντινου
στην Καθημερινή όλο το άρθρο εδώ