ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΟΡΩΣΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ .Το «νέο δόγμα»

Το «νέο δόγμα» της ελληνικής πολιτικής για την ενέργεια αναφέρεται στην «εξομάλυνση κάθε εξάρτησης». Έτσι η ελληνική κυβέρνηση, από την μέχρι στιγμής επεξεργασία των δεδομένων, λέει «ναι» τόσο στην ολοκλήρωση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη όσο και του South Stream.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
του Δημήτρη Μπεκιάρη
Πριν από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 μια δημόσια τοποθέτηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου στην Αλεξανδρούπολη σχετικά με την κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη είχε προκαλέσει αντιδράσεις, ακόμη και από την πρώην υπουργό Εξωτερικών κυρία Ντόρα Μπακογιάννη για την οποία η άποψη του Κρεμλίνου δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα θετική.

O πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας κ. Σεργκέι Λαβρόφ μετά την υπογραφή του Κοινού Σχέδιου Δράσης για το 2010-2012. Ο σημερινός πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου είχε δηλώσει τότε: «Διαφημίζουν τον περίφημο αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, για τον οποίο βεβαίως παλέψαμε και εμείς, αλλά η διακρατική συμφωνία κατοχυρώνει τα συμφέροντα μόνο της μιας πλευράς. Εμείς θα διασφαλίσουμε τους περιβαλλοντικούς όρους και σε ξηρά και σε θάλασσα. Και κάθε μας συμφωνία θα γίνεται μετά από διαβούλευση, από διάλογο, από συζήτηση με την τοπική κοινωνία. Και φυσικά, η Ελλάδα θα διασφαλίσει τα συμφέροντά της τόσο στην κατασκευή, όσο και στη λειτουργία αυτού του αγωγού».

Η δήλωση εκείνη, όχι μόνο είχε ερμηνευθεί ως πρόθεση συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης της διακρατικής ενεργειακής συμφωνίας από την πλευρά της Ελλάδας, αλλά κάποιοι συγκεκριμένοι κύκλοι, με συγκεκριμένες ιδεολογικές και πολιτικές καταβολές, είχαν φτάσει στο σημείο να αμφισβητούν ευθέως, ακόμη και τον πατριωτισμό του κ. Παπανδρέου.

Σήμερα, τα ίδια τα γεγονότα διαψεύδουν όσους αμφισβήτησαν τις προθέσεις του Έλληνα πρωθυπουργού να προωθήσει τις ελληνορωσικές σχέσεις στον τομέα της ενεργειακής διπλωματίας.

Στο περιθώριο της Συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών του ΟΑΣΕ ο Έλληνας πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Παπανδρέου συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας κ. Σεργκέι Λαβρόφ και εξέφρασαν από κοινού την βούληση να προχωρήσει το στρατηγικής σημασίας έργο της κατασκευής και εκμετάλλευσης του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, υπογράφοντας παράλληλα Κοινό Σχέδιο Δράσης για το 2010-2012. Οι δύο πλευρές, επί της ουσίας επαναβεβαίωσαν τον στρατηγικό χαρακτήρα στις σχέσεις ανάμεσα στην Αθήνα και στη Μόσχα, ενώ εξαιρετικά σημαντική είναι η αποδοχή της πρόσκλησης που δέχτηκε ο κ. Παπανδρέου προκειμένου να επισκεφθεί την Μόσχα στις αρχές του 2010.

Στην ανάγκη να προχωρήσει με ακόμη πιο εντατικούς ρυθμούς το έργο της ολοκλήρωσης του πετρελαιογωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και του αγωγού φυσικού αερίου South Stream αναφέρθηκε εξάλλου πριν από λίγο καιρό και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών κ. Δημήτρης Δρούτσας σε συνέντευξή του που παραχώρησε στο πρακτορείο ειδήσεων Ria Novosti. Κατά τη διάρκεια ημερίδας που πραγματοποιήθηκε από το ΙΕΝΕ (Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης) μάλιστα ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Σπύρος Κουβέλης αναφέρθηκε στις προτεραιότητες της ελληνικής ενεργειακής διπλωματίας, σε ό,τι έχουν να κάνουν τόσο με τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream όσο και με τον TGI.

Το δόγμα
Το «νέο δόγμα» της ελληνικής πολιτικής για την ενέργεια αναφέρεται στην «εξομάλυνση κάθε εξάρτησης». Έτσι η ελληνική κυβέρνηση, από την μέχρι στιγμής επεξεργασία των δεδομένων, λέει «ναι» τόσο στην ολοκλήρωση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη όσο και του South Stream. Όπως εξάλλου υποστηρίζουν πολύ καλά πληροφορημένες πηγές «από την στιγμή που η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται στο σχέδιο της κατασκευής του αμερικανικών συμφερόντων αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Nabucco, η συμμετοχή της χώρας στο ρωσικών συμφερόντων South Stream, που της προσδίδει ρόλο στον σύγχρονο διεθνή ενεργειακό χάρτη και πιθανότατα της εξασφαλίζει μελλοντική αυτονομία κρίνεται αυτονόητη».

Στα τέλη Νοεμβρίου του 2009 ο Έλληνας υφυπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γιάννης Μανιάτης τοποθετήθηκε επί του νέου ενεργειακού δόγματος και επισήμανε ότι μέχρι σήμερα «η Ελλάδα απλώς ακολούθησε πρωτοβουλίες άλλων και εντάχθηκε σε projects χωρίς πυξίδα, χωρίς σκληρή διαπραγμάτευση των όρων συμμετοχής της παρακολουθούσε απλά και μόνο τις εξελίξεις αντί τουλάχιστον να τις συγκαθορίζει. Αυτό, άλλωστε, διαπιστώθηκε και από την εκκωφαντική σιωπή της Αθήνας τόσο στις πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις της Βουλγαρίας αναφορικά με τη συμμετοχή της σε δυο σχέδια που μας αφορούν άμεσα (Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και South Stream) όσο και στη συνακόλουθη θεαματική στροφή της Μόσχας προς την Άγκυρα. Η διαχείριση των διμερών μας σχέσεων με την ενεργειακά ισχυρή Ρωσία δεν μπορεί να γίνεται μόνο με επικοινωνιακά κριτήρια, αφού αποδείχθηκε ότι εταίροι και μη δεν μας υπολόγιζαν στο βαθμό που νομίζαμε, ή πιστεύαμε».

Σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου η συμμετοχή στον αγωγό South Stream θεωρείται δεδομένη, αφού από το 2015, οπότε θα λειτουργήσει, θα εξασφαλίσει στην Ελλάδα την αναγκαία ποσότητα φυσικού αερίου, αφού 3 δισ. κυβικά μέτρα από τα 7,5 δισ. που καλύπτουν τις ελληνικές ανάγκες θα προέρχονται από τη Ρωσία. Το υπόλοιπο των αναγκών θα καλύψει ο αμερικανικών συμφερόντων αγωγός φυσικού αερίου TGI, ο οποίος συνδέει την Ελλάδα με την Τουρκία και την Ιταλία.

Ισορροπία
Ο αγωγός φυσικού αερίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, αλλά και ο ανταγωνιστικός του αμερικανικών συμφερόντων Nabucco αγωγός φυσικού αερίου South Stream, θεωρείται ότι θα εξασφαλίσουν τη μεγαλύτερη δυνατή ενεργειακή αυτονομία στην Ελλάδα. Η αλήθεια, επίσης, είναι ότι το σχέδιο για την ολοκλήρωση του έργου της κατασκευής των δύο αυτών αγωγών έχει προκαλέσει όλα τα προηγούμενα χρόνια και προκαλεί ακόμη την αντίδραση της αμερικανικής πλευράς, αφού η λειτουργία τους αντιτίθεται στα αμερικανικά ενεργειακά, γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα.

Η Ελλάδα (και εν προκειμένω η νέα ελληνική κυβέρνηση) καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις στρατηγικές επιδιώξεις του αμερικανικού και ρωσικού παράγοντα. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας κ. Λαβρόφ, ωστόσο, σε εκδήλωση του Ελληνορωσικού Συνδέσμου, η οποία πραγματοποιήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας, αφού αναφέρθηκε με ιδιαίτερα εμφατικό τρόπο στο πλαίσιο της συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ρωσία και κυρίως στην στρατηγικού χαρακτήρα ενεργειακή προσέγγιση επισήμανε ότι μετά την εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα «δημιουργήθηκαν οι δυνατότητες για την αναδιάρθρωση των ρωσοαμερικανικών σχέσεων». Η ελληνική κυβέρνηση, σήμερα, εξετάζοντας της προϋποθέσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα αναπτύξει την ελληνική ενεργειακή διπλωματία, θέλει να εκμεταλλευθεί το καλό κλίμα στις αμερικανορωσικές σχέσεις, το οποίο, είναι η αλήθεια, δεν είχε διαπιστωθεί την περίοδο, όταν πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο Τζορτζ Μπους και η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση, η κυβέρνηση Καραμανλή είχε συνάψει τις συμφωνίες τόσο για την κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, όσο και του South Stream.

Ο παράγοντας Τουρκία
Η ελληνική ενεργειακή διπλωματία, σήμερα, παρακολουθεί το status quo το οποίο διαμορφώνεται στον καταστατικό χάρτη της ενέργειας και της γεωστρατηγικής στα Βαλκάνια. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, οι οποίοι σήμερα κάνουν λόγο για ολοκληρωτική στροφή του πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου σε σχέση με την προεκλογική περίοδο, αφού τη ρητορική περί επαναδιαπράγματευσης των όρων της διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη ο ίδιος συμφώνησε, εσχάτως, με τη ρωσική πλευρά όχι μόνο για την ολοκλήρωσή της, αλλά και για την επέκταση της στρατηγικής σχέσης ανάμεσα στην Αθήνα και στην Μόσχα, στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, αλλά και του πολιτισμού. Βέβαια οι συζητήσεις δεν είχαν το απαραίτητο «βάθος», αλλά το πρώτο βήμα πραγματοποιήθηκε. Η ελληνική πλευρά αντιλαμβάνεται ότι στην παρούσα συγκυρία πιθανότατα θα προκύψουν οι «νέοι παίκτες» στα Βαλκάνια. Την ελληνορωσική επαναπροσέγγιση υπαγορεύουν, όμως, και τα νέα δεδομένα τα οποία προέκυψαν τον περασμένο Αύγουστο, μετά από τις επαφές που είχαν ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν, όταν συμφώνησαν επί της προώθησης κολοσσιαίων ενεργειακών συμφωνιών ανάμεσα στην Άγκυρα και τη Μόσχα.

Συγκεκριμένα οι δύο πλευρές είχαν υπογράψει πρωτόκολλα περί της έναρξης κατασκευαστικών μελετών για την ολοκλήρωση του ενεργειακού αγωγού Blue Stream 2, ο οποίος μέσω Τουρκίας θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στο Ισραήλ. Η ρωσοτουρκική προσέγγιση, τότε, είχε προβληματίσει την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση και δημιουργεί έντονο σκεπτικισμό στη σημερινή, σχετικά με τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στο ενεργειακό και στο γεωπολιτικό status στην περιοχή. Εξαιρετικό ενδιαφέρον, όμως, προκαλεί και ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία κινήθηκε στον ενεργειακό τομέα καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου καλοκαιριού συνάπτοντας σειρά συμφωνιών που ως αντικειμενικό σκοπό έχουν όχι απλά την προώθηση των συμφερόντων της, αλλά και την παγίωση του ρόλου της, όχι μόνο ως περιφερειακής, αλλά ως παγκόσμιας δύναμης ή ως κόμβου άσκησης υψηλής γεωστρατηγικής και ενεργειακής πολιτικής.

Η Τουρκία εμπέδωσε τον ρόλο της ως διεθνούς «παίκτριας» που μπορεί να δραστηριοποιηθεί ενισχύοντας τη θέση της σε όλα τα μέτωπα των διεθνών εξελίξεων και του stratego της παγκόσμιας ενεργειακής διπλωματίας. Έτσι το καλοκαίρι του 2009 υπέγραψε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την κατασκευή του αμερικανικών συμφερόντων αγωγού Nabucco, πρωτόκολλα με τη Ρωσία για την κατασκευή του South Stream, για την συμμετοχή της Ρωσίας και της Ιταλίας στον ενεργειακό αγωγό Σαμψούντας - Τσεϊχάν (ο οποίος είναι ανταγωνιστικός του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη), προχώρησε σε συμφωνία με το Κατάρ για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω του Nabucco και σύνδεση της με τον Περσικό Κόλπο και επίσης συμφώνησε με την Συρία προκειμένου να συνδεθούν ενεργειακά, τα δύο κράτη με την κατασκευή και εκμετάλλευση αγωγού φυσικού αερίου. Επίσης, η Τουρκία και η Ρωσία αναβαθμίζουν τις σχέσεις τους με την υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην ρωσική εταιρεία Atomstroiexport και την τουρκική κυβέρνηση που αφορά στην κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην γειτονική χώρα.

Ο παράγοντας Βουλγαρία
Η πρόθεση του νέου πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ να «παγώσει» την τριμερή διακρατική ενεργειακή συμφωνία Ελλάδας - Ρωσίας - Βουλγαρίας για την κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη διαφάνηκε ξεκάθαρα από την έναρξη της ανάληψης των νέων του καθηκόντων τον Ιούλιο του 2009. Η αντίληψή του για τις ρωσοβουλγαρικές σχέσεις, βέβαια, δεν προκάλεσαν έκπληξη, δεδομένου ότι ο κ. Μπορίσοφ είναι φιλοδυτικός πολιτικός.

Εντύπωση, όμως, προκαλεί το γεγονός ότι ο Βούλγαρος πρωθυπουργός ξεκαθάρισε περεταίρω τη θέση της Βουλγαρίας, σχετικά με την ολοκλήρωση της κατασκευής του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, λίγο μετά τη θερμή συνάντηση που είχαν ο Έλληνας πρωθυπουργός κ. Παπανανδρέου με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών κ. Λαβρόφ στο περιθώριο της Συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών του ΟΑΣΕ στην Αθήνα. Στις 6 Δεκεμβρίου του 2009 ο κ. Μπορίσοφ δήλωσε ότι «η συμφωνία για τον αγωγό μεταφοράς πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη δεν διασφαλίζει κέρδη για τη χώρα μας και δεν προστατεύει τα συμφέροντά μας». Μάλιστα ο ίδιος κατέστησε δηλωτική την πρόθεση της κυβέρνησής του να προχωρήσει στη δημοσιοποίηση των όρων της διακρατικής συμφωνίας με στόχο να ενημερωθούν οι Βούλγαροι πολίτες για το περιεχόμενό της. Η θέση της βουλγαρικής κυβέρνησης είναι ότι οι όροι της συμφωνίας για την κατασκευή και την εκμετάλλευση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη εξυπηρετούν τα συμφέροντα μόνο των άλλων δύο μερών, δηλαδή της Ελλάδας και της Ρωσίας.

Όμως, το σημαντικότερο σημείο της τοποθέτησης του κ. Μπορίσοφ επί του ζητήματος, είναι ότι άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο της αποχώρησης της Βουλγαρίας από τη συμφωνία. Το γεγονός ότι ο Βούλγαρος πρωθυπουργός επανέρχεται στο ζήτημα της ολοκλήρωσης του στρατηγικής σημασίας έργου της κατασκευής του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, επαναβεβαιώνοντας την αρνητική στάση του απέναντί του, δημιουργεί οπωσδήποτε νέα δεδομένα ακόμη και για τους σχεδιασμούς της ελληνικής ενεργειακής διπλωματίας. Στην πρόσφατη συνάντηση, που στα τέλη Νοεμβρίου είχαν στην Βρυξέλλες ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου και ο Βούλγαρος ομόλογός του κ. Μπορίσοφ στο περιθώριο του έκτακτου Περιφερειακού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζήτησαν για το θέμα του αγωγού, επικεντρώνοντας, όπως τουλάχιστον ανέφερε στις δημόσιες τοποθετήσεις του ο κ. Μπορίσοφ, κυρίως στις περιβαλλοντολογικές προεκτάσεις που αφορούν στο έργο.

Πριν ο κ. Παπανδρέου αναλάβει τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα, εκτός από τις ενστάσεις του περί των όρων της διακρατικής συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Ρωσία, είχε κυρίως αναφερθεί στα περιβαλλοντικά ζητήματα που αφορούν στην ολοκλήρωση του έργου, ενώ, όπως περίπου ο κ. Μπορίσοφ, είχε αναφέρει ότι η συμφωνία εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα της μίας πλευράς, δηλαδή της ρωσικής.

Η αλήθεια είναι ότι η Μόσχα είχε αναγνωρίσει στα πρόσωπα των δύο προηγούμενων πρωθυπουργών, τόσο της Ελλάδας όσο και της Βουλγαρίας, δηλαδή στα πρόσωπα των κ.κ. Κώστα Καραμανλή και Στανίσεφ, δύο ένθερμους υποστηρικτές της προώθησης των ρωσικές ενεργειακών συμφερόντων μέσω της κατασκευής των αγωγών Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, αλλά κυρίως του South Stream.

Η Ελλάδα, η Ρωσία και οι ΗΠΑ Ο κ. Καραμανλής χειρίστηκε με εμφανή μονομέρεια τα ζητήματα που άπτονται της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής, συμβάλλοντας στην προώθηση της ελληνορωσικής προσέγγισης στους τομείς της ενέργειας, αλλά και των εξοπλιστικών προγραμμάτων (προμήθεια 420 τεθωρακισμένων BMP-3), παρά τις αντιδράσεις των Αμερικανών και του αρμόδιου υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ και αρμόδιου σε θέματα ενέργειας Μάθιου Μπράιζα. Η αλήθεια είναι ότι ο προηγούμενος πρωθυπουργός πίστεψε ότι μία αυτόνομη ή ανεξάρτητη, υπό την έννοια των ανεξάρτητων αποφάσεων, ενεργειακή πολιτική εξαρτάται από τη στέρεα οικοδόμηση στρατηγικού χαρακτήρα συνεργασίας με τη Ρωσία.

Η διακρατική σχέση Ελλάδας - Ρωσίας - Βουλγαρίας, σε ό,τι είχε κυρίως να κάνει με την ολοκλήρωση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, όλα τα προηγούμενα χρόνια, έδινε την εντύπωση αρραγούς μετώπου. Πριν από τη συμφωνία για την κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου South Stream η Ελλάδα είχε συνάψει σχετική συμφωνία για τον αμερικανικών συμφερόντων TGI, ο οποίος ενώνει την Ελλάδα με την Τουρκία και την Ιταλία. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο έργο της κατασκευής και εκμετάλλευσης του South Stream δημιούργησε στους αρμόδιους Αμερικανούς αξιωματούχους την εντύπωση ότι οι στρατηγικές προτεραιότητες της Ελλάδας έχουν τροποποιηθεί και μάλιστα με τρόπο ριζικό. Η ελληνική ενεργειακή διπλωματία προκειμένου να απορροφήσει τους κραδασμούς που δημιούργησαν οι αμερικανικές πιέσεις στηρίχθηκε στην ρωσική επιχειρηματολογία ότι οι αγωγοί Nabucco, South Stream και TGI είναι συμπληρωματικοί και όχι ανταγωνιστικοί, όπως υποστηρίζει η αμερικανική πλευρά.

Σήμερα τα δεδομένα που θα προσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική διπλωματία και εν προκειμένων η ελληνική ενεργειακή στρατηγική θα κινηθούν ανάμεσα στις συμπληγάδες των αμερικανορωσικών σχέσεων είναι πολύ διαφορετικά. Το βέβαιο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση, όπως τουλάχιστον δείχνουν οι τελευταίες της κινήσεις, δεν θα διαταράξει τη στρατηγική σχέση που έχει οικοδομηθεί με την Ρωσία τα τελευταία χρόνια, αλλά θα επιδιώξει την ισορροπία και την ανεξαρτητοποίησης της εθνικής ενεργειακής πολιτικής στον βαθμό που κάτι τέτοιο καθίσταται δυνατό. Βέβαια σήμερα το άλλοτε αρραγές μέτωπο Ελλάδας - Ρωσίας - Βουλγαρίας δεν υπάρχει.

Η Μόσχα είχε διαβλέψει έγκαιρα, το προηγούμενο καλοκαίρι, τις ανατροπές που θα μπορούσαν να επιφέρουν οι αλλαγές κυβέρνήσεων σε Ελλάδα και Βουλγαρία και για αυτόν ακριβώς τον λόγο προχώρησε γρήγορα στην ολοκλήρωση τεράστιας σημασίας ενεργειακών συμφωνιών με την Τουρκία.

Η Ρωσία, σήμερα, επεξεργάζεται νέα σχέδια προκειμένου να σταθεροποίηση τη δυναμική της δικής της ενεργειακής διπλωματίας και να ελέγξει το διεθνές «ενεργειακό παιχνίδι» και για αυτόν τον λόγο ο Alexander Berezikov, μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής και αναπληρωτής πρόεδρος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της Οργάνωσης Ρωσικού Αερίου (Russian Gas Society), έχει επισημάνει την ανάγκη δημιουργίας ενός Παγκόσμιου Ενεργειακού Ρυθμιστή, επικαλούμενος την απόσταση που χωρίζει τις πηγές ενέργειας από τα κέντρα κατανάλωσης.