Κυοφορία νέου πολιτικού σκηνικού

Tου Σταυρου Λυγερου
Το οικονομικοκοινωνικό κραχ προσδίδει μια νέα ποιότητα στην προϋπάρχουσα κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης. Η ηθικοπολιτική απαξίωση του δικομματισμού ολοκληρώνεται. Η ανυπαρξία εναλλακτικής λύσης εντός πολιτικού συστήματος εξασφαλίζει κάποιο χρόνο στην κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά τίποτα περισσότερο.

Η αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού άρχισε πριν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, αλλά η κρίση επιταχύνει τις εξελίξεις. Στη Δεξιά, η πρώτη διάσπαση επήλθε με την εδραίωση του ΛΑΟΣ. Η επιλογή της πρώην υπουργού Εξωτερικών να προκαλέσει τη διαγραφή της από τη Ν.Δ. σηματοδοτεί την έναρξη του δεύτερου γύρου, αφού είναι δεδομένο ότι θα ιδρύσει δικό της κόμμα. Η Ντόρα Μπακογιάννη θα επιχειρήσει να εκφράσει πολιτικά τη (νεο)φιλελεύθερη Δεξιά, που στεγάζεται στη Ν.Δ., αλλά δεν νιώθει βολικά με τη φυσιογνωμία της λαϊκής Δεξιάς του Αντώνη Σαμαρά. Το εγγενές μειονέκτημα στο εγχείρημα της θυγατέρας Μητσοτάκη είναι ότι η νεοφιλελεύθερη Δεξιά δεν έχει αξιόλογη αυτόνομη εκλογική απήχηση, όπως απέδειξαν οι αποτυχίες του Στέφανου Μάνου. Οι νεοφιλελεύθεροι άσκησαν εξουσία, πατώντας στην παραδοσιακή δεξιά εκλογική πελατεία, που στη μεγάλη πλειοψηφία της κινείται ιδεολογικά ανάμεσα στη λαϊκή Δεξιά και στο μόρφωμα του καραμανλικού φιλελευθερισμού. Η προσδοκία της Ντόρας Μπακογιάννη είναι να λειτουργήσει μελλοντικά ως εταίρος σε κυβερνήσεις συνασπισμού. Αυτό προϋποθέτει ότι το υπό ίδρυση κόμμα θα εξασφαλίσει αξιοπρεπή κοινοβουλευτική παρουσία. Εάν αυτό συμβεί, η αναδιάταξη στον χώρο της Δεξιάς θα ολοκληρωθεί.

Η κρίση λειτούργησε ως καταλύτης και στον χώρο του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ. Η απόσχιση της Ανανεωτικής Πτέρυγας, με σκοπό τον μετασχηματισμό της σε νέο κόμμα, έλυσε μια αντίφαση δεκαετιών, αφού ο Συνασπισμός ήταν δύο κόμματα σε συσκευασία ενός. Εάν η Ανανεωτική Αριστερά συνεργασθεί εκλογικά με τους Οικολόγους-Πράσινους κατά πάσα πιθανότητα θα τα καταφέρουν και οι δύο να επιβιώσουν κοινοβουλευτικά.

Η εμφάνιση βιώσιμων πολιτικών οργανισμών στη Δεξιά και στην Αριστερά εκ των πραγμάτων αποδυναμώνει το κυρίαρχο μοντέλο του κόμματος-φυλής, επειδή συμβάλλει στην αντιστοίχιση των κομματικών σχηματισμών με υπαρκτά στην κοινωνία ιδεολογικοπολιτικά ρεύματα. Η κρίση σαρώνει τα στρεβλωτικά επιθέματα και αναδεικνύει τον πυρήνα. Μόνο η Κεντροαριστερά μοιάζει αλώβητη. Μοιάζει, αλλά δεν είναι. Ο ιδεολογικοπολιτικός κατακερματισμός του ΠΑΣΟΚ δεν έχει οδηγήσει σε διάσπαση για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή το σύνδρομο του «μαντριού» είναι πιο ισχυρό και δεύτερον, επειδή η ενότητα ενισχύεται από την άσκηση της εξουσίας.

Στις συνθήκες οικονομικοκοινωνικού κραχ, όμως, η εξουσία τείνει από κεντρομόλος να μετατραπεί σε φυγόκεντρο δύναμη. Η «θεραπεία-σοκ» απειλεί να απονομιμοποιήσει την κυβέρνηση Παπανδρέου. Εάν υπό την πίεση εκτεταμένης κοινωνικής αναταραχής χάσει τον έλεγχο της κατάστασης, θα τεθεί εκ των πραγμάτων ζήτημα αντικατάστασής της από άλλο σχήμα. Μια τέτοια εξέλιξη θα λειτουργούσε σαν καταλύτης για την εκδήλωση κυοφορούμενων εδώ και καιρό διασπαστικών τάσεων.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ