Το κουρδικό ζήτημα και η Μεγάλη Τουρκία: Ο Οτζαλάν υπήρξε το πρώτο θύμα μίας συστημικής διακρατικής εξωθεσμικής και εξωδικαστικής απαγωγής

Ένα τεράστιο λάβαρο με την εικόνα του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν PKK, υψώθηκε στο κέντρο της συριακής πόλης Ράκας από τις κουρδικές δυνάμεις. Φωτογραφία via You Tube

Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ

«Δεν υπάρχει παράδειγμα έθνους που να βγήκε κερδισμένο από έναν μακροχρόνιο πόλεμο». Το παραπάνω είναι ένα από τα πολλά αποφθέγματα που αποδίδονται στον Κινέζο στρατηγό Σουν Τσου (5-6 αιώνας μ.Χ.) και προέρχονται από την εμβληματική πραγματεία του για τον πόλεμο «Η Τέχνη του Πολέμου» (πρώτη μετάφραση στα Αγγλικά το 1910, στα Ελληνικά το 2013 από τις εκδόσεις Αιώρα).

• Η Τουρκία πολεμά τους Κούρδους από το 1925 με τακτικές γενοκτονικού πολέμου – μαζικούς βομβαρδισμούς, χρήση χημικών όπλων, τακτικές καμένης γης, νομότυπους απαγχονισμούς, ατομικές (μαφιόζικες) εκτελέσεις, προγραφή πολιτικών κομμάτων και αυθαίρετες συλλήψεις/φυλακίσεις κουρδικής καταγωγής Τούρκων πολιτών.

Σε λίγα χρόνια ο πόλεμος αφανισμού-εκτουρκισμού των Κούρδων της Τουρκίας θα συμπληρώσει έναν αιώνα. Ήδη ο πόλεμος αυτός έχει διευρυνθεί και διεξάγεται και μέσα στις επικράτειες των δύο γειτονικών της Τουρκίας κρατών, της Συρίας και του Ιράκ. Και όχι μόνο. Υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της «διεθνούς τρομοκρατίας», ο πόλεμος έχει και διεθνείς διαστάσεις. Η πάλαι ποτέ Τουρκία των κεμαλιστών και η σημερινή των ισλαμιστών συνεχίζει έναν ανελέητο και αέναο πόλεμο κατά του ενός περίπου τρίτου των πολιτών του τουρκικού κράτους.

Πόσοι είναι οι Κούρδοι της Τουρκίας δεν γνωρίζουμε επακριβώς. Οι Τούρκοι δεν παρέχουν επίσημα στοιχεία. Όμως υπάρχει δημόσια παραδοχή του πρωθυπουργού Τουργκούτ Οζάλ το 1983 για 15 εκατομμύρια. Τότε ο επίσημος πληθυσμός της χώρας ήταν 42 εκατ. Σήμερα είναι 82. Όμως ο αριθμός των Κούρδων, μας λένε και διαβάζουμε στα δυτικά ΜΜΕ, παραμένει στα 15. Πόσοι είναι συνολικά, αν ληφθεί υπόψη πως η γεννητικότητά τους είναι μεγαλύτερη των Τούρκων; Συντηρητικά ο αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ του ενός τρίτου και του μισού πληθυσμού. Είναι, βέβαια, γεγονός πως αρκετοί στα αστικά κέντρα είναι εκτουρκισμένοι. Όμως η Πόλη των 20 περίπου εκατ. θεωρείται «κουρδική» πόλη. Όμως ένα στοιχείο είναι σίγουρο. Πριν το 2023 –έτος ίδρυσης του κεμαλικού κράτους– θα υπάρχουν περισσότεροι κουρδικής καταγωγής Τούρκοι πολίτες ως κληρωτοί στον τουρκικό στρατό, παρά τουρκικής καταγωγής πολίτες.

• Η τελευταία και σύγχρονη φάση του κουρδικού ζητήματος –με τη μορφή της σύγκρουσης– άρχισε το 1978 και πήρε μορφή ένοπλου αγώνα το 1984. Ως τέτοιος ο αγώνας αυτός ταυτίσθηκε και προσωποποιήθηκε με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τον εμπνευστή και ιδρυτή του μαρξιστικού Κουρδικού Εργατικού Κινήματος (PKK), γνωστού επίσης με το προσωνύμιο «Άπο».

Το κεμαλικό κράτος διέγνωσε πολύ γρήγορα το κίνδυνο από τον «Άπo» και το PKK. Γνωρίζουμε από το εξαιρετικό βιβλίο του μακαρίτη δημοσιογράφου Μεχμέτ Αλί Μπιράντ για το πραξικόπημα του 1980 (μεταφράστηκε στα Αγγλικά το 1983 – The Generals’ Coup in Turkey– δυστυχώς όχι και στα Ελληνικά) πως ο πιο σημαντικός λόγος για το πραξικόπημα ήταν ο κίνδυνος από τη διαφαινόμενη κουρδική εξέγερση. Ήθελαν να την καταπνίξουν με χουντικές μεθοδεύσεις από την αρχή.

Το κουρδικό κίνημα του «Άπο» ήταν πιο επικίνδυνο για το τουρκικό δεβλέτι από όλα όσα προηγήθηκαν και καταστάληκαν. Δεν ήταν απλά αντι-τουρκικό αλλά, αντίθετα, ήταν και αντι-φεουδαρχικό, αντι-πατριαρχικό και διεπόταν από μια επαναστατική προοδευτική ιδεολογία. Κοντολογίς,ήταν σε θέση να κινητοποιήσει δυναμικά τις κουρδικές μάζες, με τις γυναίκες να πρωτοστατούν.

Τη δεκαετία του 1990 είχαμε τηνκορύφωση της κουρδικής εξέγερσης. Στις παραδοσιακές κουρδικές περιοχές της ανατολικής Μικράς Ασίας είχαν αναπτυχθεί πάνω από 100 χιλ. στρατού, ΝΑΤΟϊκά εξοπλισμένοι. Και επειδή οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να πάρουν το πάνω χέρι, εφάρμοσαν τη στρατηγική της «καμένης γης». Πυρπόλησαν κυριολεκτικά περίπου 4 χιλ. κουρδικά χωριά.

Οι κάτοικοι, όσοι δεν σφαγιάστηκαν, είτε έφυγαν για τις πόλεις ή τους συγκέντρωσαν σε περιοχές για να τους ελέγχουν. Ταυτόχρονα εξαπέλυσαν ένα αντι-αντάρτικο πόλεμο στο πρότυπο, και όχι τυχαία, του αντίστοιχου αμερικανικού στο Βιετνάμ και των χουντικών καθεστώτων της Λατινικής Αμερικής. Για όσους γνωρίζουν, η αναφορά εδώ είναι στο αμερικανικό πρόγραμμα “Phoenix” και τον «βρόμικο πόλεμο» των λατινοαμερικανικών καθεστώτων. Και στις δύο περιπτώσεις, η «πολιτική» πλευρά του αντι-αντάρτικου ήταν οι εξωδικαστικές εκτελέσεις επιφανών προσώπων της κοινωνίας, που θεωρούνταν πως υποστήριζαν τους αντάρτες.

• Στην περίπτωση της Τουρκίας, όλη αυτή η δράση του «βαθέος κράτους» αποκαλύφθηκε το 1995 με το περιβόητο δυστύχημα στο Σούσουρλουκ. Εκεί τεκμηριώθηκε η συνέργεια του τουρκικού κράτους με το παρακράτος και την τουρκική μαφία, στο σχέδιο των εξωδικαστικών εκτελέσεων εκατοντάδων Κούρδων, «για λόγους εθνικού συμφέροντος». Μέχρι τότε τα συνολικά θύματα του πολέμου ξεπέρασαν τις 40 χιλιάδες, το δε κόστος ξεπέρασε τα 50 δισ. δολάρια.

Όλη αυτή την περίοδο το αρχηγείο του Οτσαλάν ήταν στη Συρία και στην Κοιλάδα Μπεκά του Λιβάνου, την οποία ήλεγχε το καθεστώς Άσαντ. Επίσης τη δεκαετία του 1990 είχε εδραιωθεί μια τριγωνική στρατηγική σχέση μεταξύ ΗΠΑ, Τουρκίας και Ισραήλ. Η σχέση αυτή ενίσχυσε σημαντικά την Τουρκία και της επέτρεψε, το φθινόπωρο του 1998, να απείλησε τη Συρία με πόλεμο, αν συνέχιζε να φιλοξενεί τον Οτσαλάν.

Η Δαμασκός, πιεζόμενη και από Ισραήλ και ΗΠΑ, υπέκυψε. Έτσι άρχισε, τον Σεπτέμβρη του 1998, η πεντάμηνη περιπετειώδης περιπλάνηση του Oτζαλάν να βρει καταφύγιο. Τελικά αυτή κατέληξε στη απαγωγή/σύλληψή του στην Κένυα και την παράδοσή του στους Τούρκους, που κάθονταν και περίμεναν υπομονετικά στο αεροδρόμιο. Ξημέρωνε 16 Φεβρουαρίου. Ακριβώς πριν 20 χρόνια!

Στην παράδοση του Οτζαλάν το ελληνικό κράτος λειτούργησε άτιμα. Ταυτόχρονα και «συνοδεύοντας» με ιδιωτικό αεροπλάνο τον Οτζαλάν προς την Κένυα, καθώς και στην εκεί ελληνική πρεσβεία, το ελληνικό κράτος λειτούργησε και ως «κοριός» καταγράφοντας όλα όσα συνέβαιναν, για λογαριασμό τρίτων, χωρίς να το γνωρίζει!

Η στοχοποίηση του Οτσαλάν

Η τραγική ειρωνεία είναι πως από τη στιγμή που Οτζαλάν εκδιώχθηκε από τη Συρία, η τύχη του ήταν προδιεγραμμένη. Ο Οτζαλάν υπήρξε το πρώτο θύμα μιας συστημικής διακρατικής εξωθεσμικής και εξωδικαστικής απαγωγής που αργότερα –μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001– μας έγινε οικεία με τον όρο “extraordinary rendition”. Αναφέρομαι στις εξωθεσμικές και εξωδικαστικές απαγωγές φερομένων τρομοκρατών, που οι Αμερικανοί εφάρμοσαν τότε σε παγκόσμιο επίπεδο για να καταπολεμήσουν την Αλ Κάιντα του Μπιν Λάντεν.

Ο Οτζαλάν στοχοποιήθηκε το 1998 με τον ίδιο τρόπο –αλλά για χάριν της Τουρκίας– από το (υπό την ηγεσία των ΗΠΑ) διακρατικό σύστημα παγκόσμιας παρακολούθησης ECHELON, γνωστό επίσης και ως τα «5 Μάτια» (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία). Υπό την πίεση των ΗΠΑ και τις απειλές της Άγκυρας, αφαιρέθηκαν από τον Οτσαλάν όλες οι επιλογές μέχρι να παραδοθεί, νομοτελειακά, στους Τούρκους.

Σήμερα είναι ο μόνος ισόβιος κατάδικος στο νησί Ιρμαλί, φρουρούμενος από 1.000 στρατιώτες. Μετά τη σύλληψή του ο κουρδικός αγώνας πολιτοποιήθηκε αλλά χωρίς πολιτικό αποτέλεσμα. Σήμερα το τουρκικό κράτος των ισλαμιστών κυνηγά τους Κούρδους, όπως και αυτό των κεμαλιστών. Και με πολεμικές επιχειρήσεις έξω από τα σύνορά του.

ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Θα πολεμά τους Κούρδους και για τα επόμενα εκατό χρόνια η Τουρκία; Δεν μπορεί, συμβουλεύει ο Σουν Τσου, με τον οποίο ο ηγέτης της Μεγάλης (Buyuk) Τουρκίας, ο Ερντογάν, προφανώς διαφωνεί. Ας συνεχίσει λοιπόν τους πολέμους, μέσα και έξω από την Τουρκία. Την επιλογή της γενοκτονίας δεν την έχει, πλέον. Ίσως όμως με προσευχές στο (σουνίτη) Αλλάχ… να το λύσει το Κουρδικό.

Τα παραπάνω δεν τα γράφω για δική μας παρηγοριά. Και μισή να έμενε η Τουρκία σήμερα, δεν θα μπορούσαμε να τη διαχειριστούμε δυναμικά. Μπορούμε όμως να την αντιμετωπίσουμε συστημικά. Περιορίζοντας τις επιλογές της μέσα στο διακρατικό σύστημα. Αποτρέποντάς την. Το ελληνικό κράτος μπορεί. Μπορεί και το κυπριακό. Εφόσον δεν αυτοκαταργηθεί. Και δύο κράτη μαζί, είναι καλύτερα από ένα.

apopseis