31/7/10

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Μεσοπολέμου - Οι πρωτοβουλίες Ε. Βενιζέλου

Της Ελίνας Γαληνού
Η πολιτική παρουσία του Βενιζέλου στα 30 περίπου χρόνια της σταδιοδρομίας του, τροφοδοτεί πάντοτε το ενδιαφέρον των ιστορικών αναλυτών. Το αρχείο του που φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη –στην οικία της Πηνελόπης Δέλτα στην Κηφισιά, αποτελεί μια βασική πηγή ιστορικής αναζήτησης, καθώς παρέχει σημαντικά τεκμήρια για τη ζωή και το έργο του. Διερευνώντας το διαπιστώνει κανείς ότι ο Βενιζέλος δεν υπήρξε μόνο ένας αεικίνητος και ανήσυχος πολιτικός, αλλά και ένας άνθρωπος με ευρύτατα πνευματικά ενδιαφέροντα.
Η αγάπη του για τα γράμματα και τις τέχνες, αποτυπώνεται μέσα από τις πολυάριθμες επιστολές που έχουν συγκεντρωθεί στο σχετικό αρχείο, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων του πνεύματος και των τεχνών που τον είχαν συναναστραφεί προσωπικά (ένας απ΄αυτούς είναι ο γλύπτης Γιάννης Παπάς που φιλοτέχνησε τη μορφή του Βενιζέλου κατόπιν πολυετούς μελέτης των χαρακτηριστικών του). Μια ακόμα επιβεβαίωση της σχέσης του με το πνεύμα, αποτελεί η μεγάλη βιβλιοθήκη που διέθετε ο ίδιος. Όμως η πιο σημαντική απόδειξη για το πνευματικό του ενδιαφέρον συνιστάται μέσα από τη δράση του στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της Ελλάδος.
Από τα πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας του, είχε εκδηλώσει ανησυχίες για τον τομέα της εκπαίδευσης. Διαπίστωνε ότι κάθε χρόνο, εκατοντάδες σχολεία της λεγόμενης «κλασσικής εκπαίδευσης», χορηγούσαν απολυτήριο σε χιλιάδες νέους ατελέστατα μορφωμένους και αδύναμους στην παραγωγική εργασία. Ο ίδιος όντας λάτρης της κλασσικής παιδείας, αποφασίζει να εξαγγείλει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Μείωσε τον αριθμό γυμνασίων, ίδρυσε πρακτικά λύκεια και προώθησε την τεχνική εκπαίδευση, αφήνοντας την κλασσική παιδεία μόνο για όσους είχαν πραγματική κλίση προς αυτήν. Σκοπός του ήταν να προωθήσει την τεχνική εκπαίδευση ώστε να μπορούν οι νέοι να απορροφηθούν σε παραγωγικές εργασίες και όχι να συνωστίζονται όλοι «προς άγραν θέσεων στην δημόσια διοίκηση..» Παράλληλα, θεσπίζει νομοσχέδιο για την εκπαίδευση και ποιότητα ζωής αναπήρων παιδιών και καθιερώνει την δημοτική γλώσσα. Μέσα στις 2 πρώτες τετραετίες της πρωθυπουργίας του, είχε χτίσει 3.167 νέα σχολικά κτίρια με υποδομές κατάλληλες για τις ανάγκες της εποχής.
Ο Βενιζέλος όμως, ενδιαφερόταν παράλληλα για την προώθηση πνευματικών μας διασυνδέσεων με το εξωτερικό ώστε να διευκολυνθεί η ανταλλαγή πολιτιστικών σχέσεών μας με την Ευρώπη. Τότε οι ευρωπαικές πρωτεύουσες με επίκεντρο το Παρίσι, θα γνωρίσουν τις δημιουργίες Ελλήνων καλλιτεχνών που μετείχαν σε διάφορα διεθνή πολιτιστικά γεγονότα. Στην εποχή του Μεσοπολέμου, παρατηρείται μια μεγάλη πνευματική άνθιση στη χώρα, τόσο στην παιδεία όσο και στην ανάπτυξη της πολιτιστικής ζωής του τόπου. Η ίδρυση της Ακαδημίας Αθηνών, του Εθνικού θεάτρου, η οργάνωση της μουσικής παιδείας, η δράση για την καταγραφή και διάσωση της παραδοσιακής τέχνης και η ίδρυση προοδευτικών πνευματικών συλλόγων, καταδεικνύουν το στίγμα του Βενιζέλου στο χώρο των γραμμάτων και τεχνών.
Η Ακαδημία Αθηνών-μια ιδέα που είχε ξεκινήσει στα χρόνια του Τρικούπη-ολοκληρώθηκε επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου. Το 1919 κατά την Συνδιάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι, ο ίδιος ο Βενιζέλος βλέποντας ότι η Ελλάδα κινδύνευε να αποκλειστεί από την Διεθνή Ενωση Ακαδημιών, τηλεγράφησε αμέσως στο τότε Υπουργό Παιδείας δίνοντάς του την εντολή να προχωρήσουν ταχύτατα οι διαδικασίες οργάνωσης της Ακαδημίας. Η ίδρυσή της βέβαια, ανεστάλη μερικά χρόνια λόγω του Μικρασιατικού πολέμου και των προβλημάτων που επακολούθησαν, για να πραγματοποιηθεί το 1926 με σχετική Συντακτική Απόφαση. Τα πρώτα της μέλη ήταν διακεκριμένοι εκπρόσωποι της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η Ακαδημία στεγάστηκε στο γνωστό νεοκλασικό μέγαρο- δωρεά του Σίνα χάρη στην οποία είχε πραγματοποιηθεί η ανέγερση του κτίσματος και ο σχετικός διάκοσμος από το 1887 και έγινε άμεσα μέλος της Διεθνούς Ενωσης Ακαδημιών και του Διεθνούς Συμβουλίου Επιστημονικών Ενώσεων.
Στην αποφασιστικότητα του Βενιζέλου επίσης, οφείλεται και η ίδρυση του Εθνικού θεάτρου. Το 1930 κατέθεσε στη Βουλή τον σχετικό ιδρυτικό νόμο και επιτυγχάνοντας να αντιπαρέλθει τις διάφορες αντεγκλήσεις που ανέκυψαν, το Εθνικό Θέατρο άνοιξε τελικά τις θύρες του το 1932 με την παράσταση «Αγαμέμνων» του Αισχύλου. Πρώτος σκηνοθέτης του ορίστηκε ο Φώτος Πολίτης και Γ. Δ/ντής ο ποιητής Ιωάννης Γρυπάρης. Εχοντας ο Βενιζέλος προσωπική αντίληψη για τις συνθήκες που χαρακτήριζαν το ελληνικό θέατρο, θεωρούσε ότι μέσω της θεατρικής τέχνης θα προαχθεί η πνευματική καλλιέργεια του λαού και θα διαφυλαχθεί η πολιτιστική του ταυτότητα.
Ανάμεσα στις δράσεις της πολιτιστικής πολιτικής του, συγκαταλέγεται η προστασία και έρευνα βυζαντινών και αρχαιολογικών μνημείων της χώρας και η εν γένει αναδιοργάνωση της μουσειακής πολιτικής. Ηταν ο πρώτος πολιτικός που έθεσε τις βάσεις της μουσικής παιδείας. Ιδρυσε το Ωδείο Θεσσαλονίκης, προσπάθησε να κατασκευάσει νέο κτίριο για το Ωδείο Αθηνών και να ιδρυθούν μουσικά ιδρύματα σε όλη τη χώρα, καθώς πίστευε στην σημασία της μουσικής εκπαίδευσης. Γενικά η δράση του στην πνευματική ζωή του τόπου, υπήρξε εξαιρετικά γόνιμη και αποτέλεσε σοβαρή παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1936 και μνημειώθηκε μέσα στην ελληνική Ιστορία σαν έναν από τους πιο δραστήριους και πολύπλευρους πολιτικούς της Ελλάδας του 20ου αιώνα.

8 σχόλια:

  1. "Η ίδρυσή της βέβαια, ανεστάλη μερικά χρόνια λόγω του Μικρασιατικού πολέμου και των προβλημάτων που επακολούθησαν, για να πραγματοποιηθεί το 1926 με σχετική Συντακτική Απόφαση".

    Δεν πειράζει να αναφέρεις κυρά μου ότι η Ακαδημία ιδρύθηκε επί Δικτατορίας Παγκάλου. Μην έχουμε κόμπλεξ, αλλά προπαντώς μην δίδουμε την εντύπωση στον αναγνώστη ότι έγινε αργότερα από τον Βενιζέλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Βασικά η ιδέα της Ακαδημίας είχε ξεκινήσει επί βασιλείας Γεωργίου του Α΄τον 19ο αιώνα. Ο Βενιζέλος επίσπευσε την δρομολόγησή της΄. Θα την είχε ολοκληρώσει συντομότερα και η Συντακτική Απόφαση που εκδόθηκε πράγματι το 1926, θα είχε εκδοθεί πολύ νωρίτερα. Ομως μεσολάβησαν άλλα προβλήματα και το ανέβαλαν.
    Μέσα στον ένα χρόνο που ήταν ο Πάγκαλος, δεν θα μπορούσαν να γίνουν όλα όσα είχαν γίνει προηγουμένως. Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Για τον Ελ. Βενιζέλο ας έχουμε υπόψη μας και την κλασσική στο είδος της μετάφραση των Ιστοριών του Θουκιδίδη, την οποία επιμελήθηκε μετά τον θάνατό του ο Δημήτριος Κακλαμάνος και εκδόθηκε από το Oxford University Press. Βλέπε και ανάρτηση 16 Φεβρουαρίου 2010 στο http://sitalkisking.blogspot.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ωραία και ενδιαφέρουσα ανάρτηση.
    Μια απο τις αρετές του Βενιζέλου ήταν οτι δέχονταν και επιδίωξε την συνεργασία με ανθρώπους μεγάλου βεληνεκούς, Έλληνες και μη.
    Στο τομέα της εκπαίδευσης, πως να μη αναφέρουμε την συνεργασία με τον Κ. Καραθεοδωρή, ο μεγαλύτερος μαθηματικός εκείνης της εποχής;
    Οπαδός, και αυτός, της Μεγαλής Ιδέας, ίδρυσαν μαζί το Ιωνικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης (1921-22).
    Ο κανονισμός λειτουργίας των Ελληνικών Πανεπιστημιών του Κ. Καραθεοδωρή έλαβε τέλος το 1981... με τα γνωστά πλέον αποτελέσματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εάν σας ενδιαφέρει ο Καραθεοδωρής, υπάρχει το βιβλίο του Ευαγγέλου Σπανδάγου "Καραθεοδωρής" εκδόσεις Αίθρα. Είναι μια βιογραφία που περιλαμβάνει και στοιχεία από τις μαθηματικές του θεωρίες, γιατί ο συγγραφέας του είναι και μαθηματικός.
    Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @ SITALKIS
    Πώς ακριβώς είναι ο τίτλος του βιβλίου, μπορείτε να μου πείτε;
    Γνωρίζω ότι ο Βενιζέλος διάβαζε κάθε βράδι ανελλιπώς ένα κομμάτι από τον Θουκυδίδη. Εβρισκε ότι τον βοηθάει στην σκέψη για διπλωματικά ζητήματα.
    Ευχαριστώ, Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Βασικά δεν θα πείραζε ότι τελικά έγινε επί Παγκάλου.

    Σε σχέση με τον Βενιζέλο που διάβαζε Θουκιδίδη, αν διάβαζε πιο προσεκτικά, δεν θα υπέγραφε την Συνθήκη της Λωζάννης, την στιγμή που η Ελλάδα είχε εκ νέου αναγεννήσει την στρατιωτική της ισχύ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @ Ελίνα Γαληνού 6:35 μ.μ.
    Την χρησιμοποιήση του Κ. Καραθεοδωρή στην αναμόρφοση της πανεπιστημιακής παιδείας και την εξάπλωση της στην επικράτεια της τοτινής Μεγάλης Ελλάδας γράφεται στο ενεργητικό του Ε. Βενίζέλου, αυτό ήθελα να τονίσω.
    ΥΓ: Ο "Καραθεοδωρή", όχι ο "Καραθεοδωρής".

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.