Ηλεκτρονικά «μάτια» στα δάση της Κύπρου

Οι αισθητήρες βρίσκονται στον Σταθμό Παρατήρησης. Δεν είναι σταθεροί, αλλά τοποθετούνται πάνω σε κεφαλές στρέψης με δυνατότητες κίνησης τόσο στον οριζόντιο (360 μοίρες) όσο και στον κατακόρυφο άξονα (± 15 μοίρες). Μόλις εμφανίζεται καπνός σε δάσος ενεργοποιούνται αυτόματα οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στον Σταθμό Παρατήρησης, δίνοντας παράλληλα και τις συντεταγμένες της εκδήλωσης της φωτιάς, βασισμένες σε ψηφιακή χαρτογράφηση.


Ηλεκτρονικά «μάτια» στα δάση της Κύπρου
Αισθητήρες ανίχνευσης καπνού ειδοποιούν για κάθε εστία πυρκαϊάς προτού αυτή λάβει μεγάλες διαστάσεις
ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ν. ΧΑΣΑΠΟΠΟΥΛΟΣ - ΒΗΜΑ


Τα τελευταία περίπου 30 χρόνια, συγκεκριμένα από το 1981 ως σήμερα, τουλάχιστον 300.000 στρέμματα δάσους στην Αττική έχουν αποτεφρωθεί. Οι αντιπυρικές ζώνες που έχουν δημιουργηθεί είναι ανεπαρκείς, συστήματα πυρανίχνευσης δεν λειτούργησαν ποτέ, κάποιο σοβαρό σχέδιο συντονισμού, πρόληψης και εν συνεχεία καταστολής δεν εφαρμόστηκε (εκτός ελαχίστων περιπτώσεων στη δεκαετία του 1980), περιπολίες δασοπυροσβεστών όλο τον χρόνο δεν υπήρξαν.

Ολα αυτά που δεν έγιναν στην Αττική και στην υπόλοιπη Ελλάδα εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες στην Κύπρο· μια χώρα η οποία έχασε μεγάλο μέρος του δασικού της πλούτου από τις βόμβες Ναπάλμ κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής.

Με ηλεκτρονικά «μάτια» που ενημερώνουν σε χρόνο ρεκόρ τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες μόλις εντοπιστεί καπνός σε δασική περιοχή, θα εποπτεύονται εφεξής τα δάση της Κύπρου, συνολικής έκτασης 13.800.000 στρεμμάτων. Η κυπριακή κυβέρνηση οργανώνει και εκπαιδεύει δασοπυροσβεστικά σώματα (και όχι μόνον πυροσβέστες), δημιουργεί δασικούς σταθμούς σε όλη τη χώρα, προωθεί προγράμματα πρόληψης και εθελοντισμού και το σημαντικότερο εκπαιδεύει δασικό προσωπικό, σύμφωνα με τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Παράλληλα, εντός ή πλησίον των δασών κατασκευάζει ελικοδρόμια, σε όλη τη διάρκεια του έτους οργανώνει περιπολίες από ειδικευμένους δασοφύλακες, αναβαθμίζει το Δασικό Κολέγιο, δημιουργεί αποθήκες με εργαλεία πυρόσβεσης σε όλους τους δασικούς σταθμούς, απαγορεύει την οικοδόμηση αυστηρά μέσα στο δάσος, δημιουργεί και ιδιωτικά δάση ανάλογα με τη βλάστηση που διαθέτουν και τώρα τελευταία εκσυγχρονίζεται με ηλεκτρονικά συστήματα ανίχνευσης καπνού.

Τα ηλεκτρονικά συστήματα δασοπυρόσβεσης τα προμηθεύτηκε με διαγωνισμό η Κύπρος από ευρωπαϊκή χώρα με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μπορεί να στοίχισαν ελάχιστα, μόλις 427.000 ευρώ, αλλά αναμένεται να σώσουν τα δάση από τις πυρκαϊές. Η Κύπρος θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για την Ελλάδα, εάν εδώ υπήρχε καλύτερη οργάνωση, αποτελεσματικός συντονισμός, αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων και της σύγχρονης τεχνολογίας για τη δασοπυρόσβεση και τη δασοπροστασία. Με βασικό σύνθημα και στόχο το ότι «η πρόληψη είναι προτιμότερη από την καταστολή» οι Κύπριοι προμηθεύτηκαν το FireWatch- ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης- και πρόκειται τούτες τις ημέρες να το εγκαταστήσουν στο δάσος του Ακάμα, ένα από τα ομορφότερα δάση της Μεγαλονήσου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό σύστημα ανίχνευσης καπνού. Η ανίχνευση, σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Δασών της Κύπρου, γίνεται με τη βοήθεια αισθητήρων υψηλής ανάλυσης και με εξειδικευμένους αλγόριθμους επεξεργασίας εικόνων. Το σύστημα αποτελείται από τρία συστατικά μέρη- υποσυστήματα: τον Σταθμό Παρατήρησης, τοΚέντρο Ελέγχου και το Υποσύστημα Επικοινωνίας μεταξύ Σταθμού Επιτήρησης και Κέντρου Ελέγχου.

Οι αισθητήρες βρίσκονται στον Σταθμό Παρατήρησης. Δεν είναι σταθεροί, αλλά τοποθετούνται πάνω σε κεφαλές στρέψης με δυνατότητες κίνησης τόσο στον οριζόντιο (360 μοίρες) όσο και στον κατακόρυφο άξονα (± 15 μοίρες). Μόλις εμφανίζεται καπνός σε δάσος ενεργοποιούνται αυτόματα οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στον Σταθμό Παρατήρησης, δίνοντας παράλληλα και τις συντεταγμένες της εκδήλωσης της φωτιάς, βασισμένες σε ψηφιακή χαρτογράφηση.

Ο χρόνος ανίχνευσης της φωτιάς κυμαίνεται μεταξύ δέκα δευτερολέπτων και έξι λεπτών. Η παράμετρος με τη μεγαλύτερη και την πιο καθοριστική σημασία είναι οι ελάχιστες διαστάσεις που πρέπει να έχει ο καπνός (10χ10 μέτρα) για να ανιχνευτεί. Οσο μικρότερες είναι οι διαστάσεις αυτές τόσο μικρότερος είναι και ο χρόνος ανίχνευσης.

Ενα σύστημα αυτόματης δασοπυρόσβεσης που είχε εγκατασταθεί στην Αρχαία Ολυμπία δεν λειτούργησε κατά τη διάρκεια της πύρινης καταστροφής το 2007, με τις γνωστές συνέπειες, χωρίς ποτέ να αναζητηθούν οι ευθύνες. Στην Κύπρο κάποιος επιχείρησε το 2005 να τους πουλήσει ένα τέτοιο σύστημα ανίχνευσης πυρκαϊών. Το δοκίμασαν, αλλά δεν λειτούργησε. Τότε, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία το ποσό της εγγύησης που κατέβαλε ο προμηθευτής για πιστή εκτέλεση της σύμβασης ύψους 39.075 ευρώ και το ποσό της τραπεζικής εγγύησης που κατέθεσε ύψους 234.450 ευρώκατασχέθηκε...