Το Δίκιο και το Δίκαιο

Του Ιωαννη Ληξουριωτη*

Είναι του συρμού να θεωρείται «φιλεργατικό» το συνθηματολογικά συνήθως εκφερόμενο ιδεολόγημα ότι «νόμος είναι το δίκ (α) ιο του εργάτη». Οι τροβαδούροι ενός τέτοιου ιδεολογήματος παραπλανούν τους εργάτες όταν τους διαβεβαιώνουν ότι το «δίκιο» τους αποτελεί γενικώς παραδεκτό «νόμο». Εν πρώτοις, το «δίκιο» αυτό δεν το επιλέγουν ελεύθερα οι ίδιοι, αλλά πρόκειται για «δίκιο» που επιλέγουν γι’ αυτούς κάποιοι πολιτικοί ή και συνδικαλιστικοί ινστρούκτορες που διατείνονται ότι τους εκπροσωπούν.


Κατά δεύτερο λόγο, το ιδεολόγημα αυτό συσκοτίζει τα σημαινόμενα των λέξεων «δίκιο», «νόμος» και «Δίκαιο», ο συσκοτισμός δε αυτός επιτείνεται με τη συνεχή εναλλαγή του υποκειμένου «εργάτης», με αυτό του «εργαζόμενου» ή με το αφηρημένο υποκείμενο «λαός» («νόμος είναι το δίκιο του λαού»), έννοιες στις οποίες συμπεριλαμβάνει ή αφαιρεί κανείς αυθαίρετα όποια ειδικότερη κοινωνική ομάδα ή κατηγορία πολιτών επιθυμεί. Τέλος, το ιδεολόγημα αυτό, με την επαναστατικοφανή και αλαζονική εκφορά του, αποκρύπτει ότι ο καθένας μπορεί μεν να ορίζει και να διεκδικεί το «δίκιο» του, μόνος του ή με μια ομάδα στην οποία οικειοθελώς εντάσσεται, αλλά δεν μπορεί, στους κόλπους μιας συντεταγμένης δημοκρατίας, να επιβάλλει στους λοιπούς πολίτες ως «Νόμο», ό, τι θεωρεί ή του λένε ότι αποτελεί «συμφέρον» του.

Για να μετουσιωθούν τα «δίκια» (δηλαδή τα συμφέροντα) κοινωνικών ή συντεχνιακών ομάδων σε «Δίκαιο», εις τρόπον ώστε να επιτρέπεται η επιβολή τους στους λοιπούς πολίτες, δεν αρκεί η απλή επιθυμία της ίδιας της ομάδας να τα μετατρέψει σε «δικαιώματα», αλλά απαιτείται η τήρηση κοινώς αποδεκτών κανόνων και η δραστηριοποίηση των πολιτειακών θεσμών. Το «δίκιο» (συμφέρον) της ομάδας γίνεται «Δίκαιο» όλων (δηλαδή δεσμεύει το σύνολο της κοινωνίας), μόνο μετά τη «νομιμοποίησή» του από τη δράση των συντεταγμένων πολιτειακών οργάνων (βλ. Βουλή). Συνεπώς, οι συνθηματολόγοι-υποστηρικτές του ιδεολογήματος ότι το «δίκιο του εργάτη αποτελεί νόμο», οραματίζονται (ανομολόγητα) μια πολιτεία της οποίας κάθε ομάδα θα επιβάλει αυθαίρετα και βίαια το «δίκιο» της (τα συμφέροντά της) στο σύνολο των πολιτών.

Εάν μια κοινωνική ομάδα «δικαιούται» να αναγορεύει σε «Δίκαιο» το ιδιοτελές της συμφέρον, το ίδιο «δικαίωμα» πρέπει να αναγνωριστεί και στις λοιπές ομάδες και συνεπώς η κάθε ομάδα θα προσπαθεί να επιβάλλει το συντεχνιακό της «δίκιο» ως «Νόμο» της πολιτείας. Στο μέτρο λοιπόν που κάποιοι από τους «εργάτες», διαπαιδαγωγημένοι από βουλησιαρχικά ιδεολογήματα περί κοινωνικών «νομοτελειών», αναγορεύουν άκοπα το κάθε «δίκιο» τους σε Νόμο, καταλαμβάνοντας δημόσιες υπηρεσίες, αποκλείοντας εισόδους δημόσιων και ιδιωτικών επιχειρήσεων ή απεργώντας χωρίς να τηρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις, με τη σειρά τους, κάποιοι αγρότες θεωρούν αυτονόητα «θεμιτό» να επιβάλουν το δικό τους «δίκιο», αποκλείοντας και αυτοί εθνικές οδούς ή ραίνοντας με γάλα Νομαρχίες. Με τη σειρά τους, οι φοιτητές θεωρούν κάτι σαν «φυσικό δικαίωμά» τους να υπαγορεύουν ένα «δίκιο» στα μέτρα τους, με το κτίσιμο καθηγητών στα γραφεία τους ή με την παρεμπόδιση της διδασκαλίας στα πανεπιστήμια. Ετσι, στη χώρα μας, διάφορες κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες πολιτών έχουν αρχίσει να «εθίζονται» στην έκφραση τέτοιων αντιλήψεων. Ο «ιός» της αυτονόητης «δικαιοποίησης» του κάθε συντεχνιακού συμφέροντος έχει αρχίσει να μολύνει διάφορες κοινωνικές ομάδες και συντεχνίες: αυτοκινητιστές, δικηγόροι, γιατροί, φαρμακοποιοί, μηχανικοί, πωλητές λαϊκών αγορών, ακόμη και οι πάροικοι των εθνικών οδών, που αυτοχριζόμενοι «Ρομπέν των οδών», χαρίζουν τα διόδια στους χρήστες οδηγούς, ουσιαστικά όμως τους εξαναγκάζουν να παρανομούν, εμποδίζοντάς τους να τα πληρώσουν.

Ολοι αυτοί και πολλοί άλλοι, έχουν αρχίσει να υιοθετούν το περί «δικαίου» ιδεολόγημα των συνδικαλιστών και όλο και συχνότερα επιβάλλουν το δικό τους «δίκιο», υποβάλλοντας η μία ομάδα την άλλη και όλοι μαζί τον ελληνικό λαό σε μικρότερες ή μεγαλύτερες «τυραννίες» και «καταναγκασμούς» και «δουλείες».

Η ανοχή του κράτους στην αναγόρευση του «συμφέροντος» μιας κοινωνικής ομάδας (λ. χ. των «εργατών») σε «Δίκαιο», αναπόφευκτα «νομιμοποιεί» κάθε άλλη κοινωνική ή συντεχνιακή ομάδα να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Ετσι, «πνίγεται» η κοινωνία από τα αλλεπάλληλα κύματα των επιμέρους συντεχνιακών «δίκ (α) ιων», τα οποία την οδηγούν στην πλήρη ανομία και τελικώς στην αυτοδιάλυση. Στο σημείο αυτό η Δημοκρατία πεθαίνει.

*Ο κ. Ιωάννης Ληξουριώτης είναι καθηγητής Εργατικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
kathimerini.gr