Η κρίση στις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ

Του Balkan Devlen*

Τον τελευταίο καιρό, γίναμε μάρτυρες αρκετών κρίσεων στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ. Μεταξύ αυτών, ξεχώρισαν η απόπειρα των Ισραηλινών να εξευτελίσουν τον Τούρκο πρεσβευτή, η απόφαση της Τουρκίας να μην συμπεριλάβει το Ισραήλ στην άσκηση «Αετός της Ανατολής» και η προκλητική τηλεοπτική σειρά που προβλήθηκε από τουρκικό κρατικό κανάλι και έδειχνε Ισραηλινούς στρατιώτες να πυροβολούν εν ψυχρώ μικρούς Παλαιστίνιους. Ολα αυτά έκαναν πολλούς παρατηρητές να διερωτηθούν πού οδεύουν οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις. Θα μπορούσε βέβαια να αναρωτηθεί κανείς «πού είναι το πρόβλημα;». Αλλωστε, η κοινή γνώμη στην Τουρκία συμφωνεί με την επιθετική πολιτική του Ερντογάν. Κατά τη γνώμη μου, όμως, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις λόγοι για τους οποίους η δυναμική της αλλαγής στις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις δεν είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας.

Πρώτον, η Τουρκία και το Ισραήλ ανέπτυξαν μια πολύ στενή και επικερδή συνεργασία στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.

Δεύτερον, ακολουθώντας το δόγμα των «μηδενικών προβλημάτων» του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, κ. Νταβούτογλου, η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες και έχει καταλήξει σε διευθετήσεις για την ασφάλειά της με τη Συρία, το Ιράκ και ίσως να το πράξει στο άμεσο μέλλον και με το Ιράν. Με λίγα λόγια, έχει ενισχύσει τους δεσμούς της με σχεδόν όλους τους εχθρούς του Ισραήλ, ενώ επικρίνει διαρκώς το εβραϊκό κράτος, το οποίο ωθεί στην απομόνωση. Παράλληλα, όμως, φιλοδοξεί να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο στη διαμάχη Ισραήλ-Συρίας όπως και στον αραβοϊσραηλινό διάλογο. Θα έπρεπε να είναι εμφανές ότι η ανάληψη ενός τέτοιου ρόλου προϋποθέτει την εμπιστοσύνη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών και οι πρόσφατες τουρκικές ενέργειες δεν βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Εάν λοιπόν η Τουρκία επιθυμεί «μηδενικά προβλήματα» στα σύνορά της, η ευθυγράμμισή της με τους εχθρούς του Ισραήλ δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να το πετύχει.

Tρίτον, συμπλέοντας με αυταρχικά καθεστώτα και υποστηρικτές της τρομοκρατίας και εγκαταλείποντας τη μόνη άλλη δημοκρατία της Μέσης Ανατολής, η Τουρκία δεν δρα ως υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε χώρα. Οι τελευταίες εξελίξεις ενίσχυσαν τις θέσεις αντι-τουρκικών οργανώσεων στην Ε.Ε., οι οποίες παρουσίασαν την Τουρκία ως ένα ακόμη αντισημιτικό κράτος στη Μέση Ανατολή.

Κάποιοι παράγοντες, εντός και εκτός Τουρκίας, εκτιμούν ότι η αλλαγή της τουρκικής πολιτικής στο θέμα του Ισραήλ αντανακλά μια πιο γενική στροφή της κατεύθυνσης της Τουρκίας, προς τη Μέση Ανατολή και μακριά από την Ευρώπη. Μια τέτοια στροφή σίγουρα δεν συμφέρει εκείνους, οι οποίοι ελπίζουν να δουν μια πιο δημοκρατική και ευημερούσα Τουρκία, αγκυροβολημένη στη Δύση. Δυστυχώς, όμως η πλειοψηφία της τουρκικής κοινής γνώμης και της πολιτικής ελίτ τάσσεται υπέρ μιας πιο επιθετικής πολιτικής έναντι του Ισραήλ.

Πιστεύουν ότι η Τουρκία είναι ο φυσικός ηγεμόνας στη Μέση Ανατολή και πρέπει να λάβει θέση κατά του Ισραήλ. Σφάλλουν, καθώς το Ισραήλ δεν διαθέτει τα μέσα και την πολιτική ισχύ για να επηρεάσει τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Η πραγματική απειλή για τις τουρκικές φιλοδοξίες στη Μ. Ανατολή είναι το Ιράν. Αντιθέτως, οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ αποτελούν άξονα σταθερότητας, ο οποίος πρόκειται σύντομα να σπάσει, με αρνητικές συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή.

*Ο κ. Balkan Devlen είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης.

http://www.balkandevlen.com/

kathimerini.gr